4-Ma’ruza
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Toshkent 2024
Kompyuterni tashkil etilishining mantiqiy asoslari. Kompyuterlarni
tashkil qilishning raqamli mantiqiy asoslari, Bul algebrasi, Bul
funksiyalarini amalga oshirish, ikkilik kodda buyruqlarni
bajarilishi, asosiy raqamli mantiqiy sxemalar, dasturlanadigan
mantiqiy qurilmalar
KOMPYUTER ARXITEKTURASINING
TUZILISHI
NOLINCHI SATH
Nolinchi sath
– bu kompyuterning apparat taminoti sathi hisoblanadi. Raqamli mantiqiy sath,
ya’ni nolinchi sath ob’ektlari
ventillar
, ya’ni uzgich-ulagichlar deb ataladi. Ular yordamida - И,
ИЛИ, НЕ (AND, OR, NOT) kabi oddiy mantiqiy funksiyalar bajariladi (1.3-rasm). Bir nechta
ventillar yordamida 0 va 1 raqamlarini saqlay oladigan 1 bitli xotira elementlari, ya’ni
triggerlar
hosil qilinadi. Masalan RS, JK, T va D kabi triggerlar. Umuman kompyuter ham - ventillardan
tashkil topgandir
RS-triggeri.
REGISTRLAR
Guruhlarga birlashtirilgan xotira elementlari esa, registrlarni hosil qiladi. Registrlar 8, 16, 32 yoki
64 bit uzunliklarga ega bo‘lishlari mumkin (1.5-rasm). 9 Kompyuterning qanday tuzilganligi va
qanday ishlashini o‘rganishda juda ko‘p marotaba so‘zga olinadigan tushunchalardan biri - bu
registrlar hisoblanadi. Kompyuterda va protsessorning ichida kechayotgan, ma’lumotlarni ishlash
jarayonlarini amalga oshirishda ham, turli xil vazifalarni bajarish uchun mo‘ljallangan
registrlardan foydalaniladi
MIKROARXITEKTURA SATHI
Birinchi sath – mikroarxitektura sathi deb ataladi. Ushbu sathga tegishli bo‘lgan elektron sxemalar
mashinaga bog‘liq bo‘lgan dasturlarni bajaradi, ya’ni kompyuterda ishlatilgan protsessorga mos
keladigan dasturlarni bajaradi. Masalan Intel, Apple, DEC va boshqa xil protsessorlarga mos
bo‘lgan dasturlar. Birinchi sathda 8-ta yoki 32-ta registrlardan iborat lokal xotira va arifmetik
mantiqiy qurilma (Arithmetic Logical Unit - ALU) deb nomlangan sxemalar mavjud
AMQ– oddiy arifmetik va mantiqiy amallarni bajaradi. AMQ bilan birga
registrlar
birgalikda
ma’lumotlarni
ishlash
ketma-ketligini,
ya’ni
|
