4-mavzu.
Komp’yuter tarmoqlari va tarmoq texnologiyalari
4.1. Komp’yuter tarmoqlari.
Jamiyatning hozirgi bosqichida axborot texnologiyalarining rivojlanishini
komp’yuter tarmoqlarisiz tasavvur etib bo‘lmaydi.
Komp’yuter tarmog‘i – aloqa kanallari orqali yagona tizimga bog‘langan
komp’yuter va terminallar majmuasidir.
Тarmoqda axborotni ishlab chiqaruvchi va undan foydalanuvchi ob’ektlar
tarmoq ob’ektlari deyiladi. Тarmoq ob’ektlari alohida komp’yuter, komp’yuterlar
kompleksi, ishlab chiqarish robotlari va boshqalar bo‘lishi mumkin.
Axborotlarning territorial joylashuviga ko‘ra komp’yuter tarmoqlarini uchta asosiy
sinfga bo‘lish mumkin:
global tarmoqlar, regional (mintaqaviy) tarmoqlar, lokal
(mahalliy) tarmoqlar.
Global komp’yuter tarmoqlari turli mamlakatlarda, turli qit’alarda joylashgan
abonentlarni birlashtiradi.
Abonentlar orasida aloqa bunday tarmoqlarda
telefon aloqa liniyalarida,
radioaloqa va kosmik aloqa tizimlari asosida amalga oshiriladi.
Mintaqaviy komp’yuter tarmoqlari bir-biridan ancha uzoqda joylashgan biror
mintaqaga tegishli abonentlarni birlashtiradi. Masalan, biror shahar ichidagi yoki
iqtisodiy regionda yoki alohida bir mamlakatda
joylashgan abonentlarni
birlashtiruvchi tarmoq.
Lokal (mahalliy) tarmoq kichik bir hududda joylashgan abonentlarni
birlashtiradi. Bunday tarmoq odatda aniq bir joyga bog‘langan bo‘ladi. Masalan,
biror korxona yoki tashkilotga. Mahalliy tarmoqning uzunligini 2-3
km bilan
cheklash mumkin.
Global, mintaqaviy va mahalliy tarmoqlar birlashmasi ko‘p tarmoqli
iyerarxiyani tashkil etish imkonini beradi. Masalan, Internet komp’yuter tarmog‘i
keng
tarqalgan, ommaviylashgan global komp’yuter tarmog‘idir. Uning tarkibiga
erkin ravishda birlashgan tarmoqlar kiradi. Uning nomining o‘zi «tarmoqlar
orasida» ma’nosini bildiradi. Internet alohida tarmoqlarni birlashtirgan.
Shuning
uchun u katta imkoniyatlarga ega. O‘zining shaxsiy komp’yuteri orqali
Internetning ixtiyoriy abonenti axborotni boshqa shaharga uzatishi, uzoq masofada
joylashgan biror kutubxonadagi adabiyotlar katalogini ko‘rib
chiqishi, tarmoqqa
ulangan abonentlar bilan konferentsiyada yoki o‘yinda ishtirok etishi mumkin.
Internetning asosiy yacheykasini mahalliy komp’yuter tarmoqlari tashkil etadi.
Komp’yuterlarni mahalliy tarmoqqa ulashning uch asosiy strukturasi mavjud:
–
halqasimon;
–
shinali;
