|
45-son 4–to’plam iyun 2023 Sahifa: 121 fizika fanining o'qitish prinsiplariBog'liq 121-124www.pedagoglar.uz
45-son 4–to’plam iyun 2023
Sahifa: 123
Ushbu qonuniyatlami o'qitish jarayonida amalga oshirish uchun. talabalarni
ularga mos didaktik prinsiplar bilan qurollantirish zarur. Didaktik prinsiplar umumiy
maqsadga hamda masalalarga tegishli bo'lgani uchun, o'qitish jarayonining
mazmunini, shaklini hamda metodlarini aniqlovchi asosiy loyiha bo’lib hisoblanadi.
Boshqacha aytganda didaktik prinsip o'qitish jarayonining asosiy qonunlarini hamda
qonuniyatlarini amalda qo'llash usulidir. Demak, har bir didaktik prinsipdan aniq
loyiha hamda rejalar paydo bo'ladi. Didaktik loyihalar bevosita prinsiplardan kelib
chiqmaydi, balki ular pedagoglarning to'plagan amaliy tajribasidagi kamchiliklarni
umumlashtirish va ularni bartaraf qilish asosida kelib chiqadi. Shunday qilib,
o'qitishning amaliy tajribasi qoidalarda, loyihalarda aks etadi va ular ikki xil vazifani
bajaradi. Birinchidan, o'qitish jarayonining asosiy qonuniyatlarini avloddan-avlodga
o'tishini ta’minlasa. ikkinchidan, ma’lum bir qoidalar va loyihalar ayrim hollarda
o'quv jarayoniga salbiy ta’sir qilishidan saqlaydi. Shuning uchun, har bir didaktik
qoidalardan, loyihalardan bevosita foydalanibgina qolmasdan, ularni har bir
pedagogik jarayonga mos ravishda qo'llash kerak. Didaktik rivojlanish jarayonida
didaktik prinsiplar tahlil qilinib, ular to'ldiriladi va o'zgartiriladi. Ayrim didaktik
prinsiplar o'zgartirilsa, ayrimlari esa yo'q bo'lib ketadi, o'rniga yangi prinsiplar paydo
boladi. Jumladan, Ya Komenskiy asosiy didaktik prinsip sifatida tabiat bilan
uyg'unlikni hisoblagan. O'sha paytda, u boshqa prinsiplarni ham asoslagan. Disterveg
bo'lsa, didaktik prinsiplarga maxsus talablarni qo'yish kerakligini ko'rsatgan.
K.Ushinskiy quyidagi to'rt didaktik prmsipni kiritgan:
a)
o'quvchilarning ong-sezimliligi, faollik prinsipi;
b)
ko'rsatmalilik prinsipi;
c)
ketma-ketlilik prinsipi;
d)
bilimning mustahkamlik prinsipi.
Hozirgi paytda barcha didaktik prinsiplar tahlil qilinib, jamiyat talabiga va
pedagogikaning yutuqlariga mos ravishda qaytadan ishlab chiqilgan. Ular quyidagi
samarali didaktik prinsiplardan iborat:
|
| |
