5 – laboratoriya ishi. Elektr izolyatsion materiallarni mexanik parametrlarini
xisoblash.
Ishdan maqsad. Ekstruder jixozlarining
ishlash printsiplari, izolyatsiya va
qobiqlarni qoplaydigan ekstruderlar, ekstruderning
bosh qismi va instrumenti
haqidagi ma’lumotlar bilan talabalarni tanishtirish va laboratoriya ishini bajarish.
Ekstruder jixozining ishlash printsipi. Ekstruder tizimida polimer qoplamni
qoplash – kabel ishlab chiqarish sanoatida keng tarkalgan usulli xisoblanadi. Bosimli
kuch ta’sirida kichik teshikchalardan yumshatilagn polimer termoplastik xarakati,
bu uslub asosida amalga oshiriladi. Har xil qo’shimchali rezina, ba’zi
turdagi
ftoroplast, plivinilxlorid plastikati, poliamid,
polipropilen, polietilen materiallari
«yaxshi oquvchi» keng qo’llaniladigan uslub asosida qayta ishlab chiqish jarayoni
ekstruziya deb ataladi. Ekstruziya yuqori ishlab chiqaruvchanlikni ta’minlaydi va
uzluksiz jarayon, maxsulotni katta uzunlikda tayyorlash imkonini beradi,
izolyasiyani birlashtirib yoki qobiq qoplashni boshqa
texnologik jarayonlar
(masalan, kabel tok o’tkazish simini cho’zish va quydirish, sim izolyatsiyasini
nazorati, izolytasiya qilingan simlarni o’rash va x.q.),
bu holat keng imkoniyat
yaratib avtomatlashtirish va zamonaviy umumlashtirilgan tizim barpo qilish
imkonini beradi. Ekstruzion tarmoqning asosiy ishchi qismi bu ekstruder
xisoblanadi, qobiq yoki izolyatsiya qoplash jarayoni amalga oshiriladi. 1
rasmda
ekstruderning chizmasi keltirilgan. Uning asosiy qismi ishchi tsilindr 5, ichki
qismida vtulka joylashgan 4, maxsus edirlanmaydigan legirlangan pulat asosida
yasalgan, tsilindrga jipslangan, u elektrli yoki induktsion navli isitkich yordamida
qizdiriladi 6. 15 tsilindrni 16 ventilyator orqali xavo purkish yoki 19 suv bilan tashqi
sovutish nazarda tutilgan. Ekstruderning asosiy ishchi qismi 3 chervyak (yoki shnek)
xisoblanadi, tsilindr vtulkasining ichki qismida joylashgan, u 20 va 21 podshibnik
tayanchli
konsol bilan maxkamlangan, katta yumaloq yukka mo’ljalangan. 18
reduktor orqali chervyak elektr jixozi yordamida xarakatlantiriladi. Kesim o’ramli
spirali ko’rinishda bo’ladi, ishchi qismida joylashgan bo’lib, uzun qismni egalaydi.
Ekstruder turiga qarab ishlanadigan material turiga mos ravishda tsilindrning ishchi
uzunligi
4
–
25
marotaba
diametrdan
katta
bo’ladi.
