5-Amaliy mashg’ulot

Download 116.6 Kb.
bet	1/2
Sana	15.09.2023
Hajmi	116.6 Kb.
	#82008

Bog'liq
WebT a5
15-16-лаборатория (5), 2- лабаратория, Mahamadiyev Nozim 1-labarotoriya l ish, KA 10-Mustaqil ishi, MTA 6-Amaliy ishi, 2-amaliy ma\'lumotlar tuzilmasi, 8 (1), 8-amaliy ish, 2 практическая, MENTAL KITOB 1, Mavzu Kompyuterning tashkiliy qismlari, asosiy ko‘rsatkichlari , 5-ma\'ruza, amaliy ish2, kV NH2IesNx8MRalj-qm01CRIxRZf75F, 4 mi

5-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Hosting xizmati Ishdan maqsad: Web saytlarni hostingga quyish o’rganish. Agar siz «hosting nima» deb qidirayotgan bo’lsangiz, demak web sayt yaratishni boshladingiz. Web-sayt yaratilganda tarkibida ko’p ma’lumotlar bo’ladi: HTML va CSS fayllar, saytga kiritilgan ma’lumotlar, rasmlar va media fayllar. Xo’sh, shu barcha ma’lumotlar internetga ko’rinishi uchun ular qayerda joylashgan bo’ladi? Qayerda turadi? Ushbu maqolani veb-hosting nima ekanligini, nima uchun unga ehtiyoj borligini va hosting provayderlari sizga ishlashga qanday yordam berishi mumkinligini tushunishga yordam berish uchun to’pladik. Veb hosting – bu Internetda veb-saytingiz oson topilishi uchun «saqlaydigan» joy. Ushbu bo’shliqdan butun dunyo bo’ylab internet foydalanuvchilari o’zlarining qurilmalarida veb-manzilingizni kiritganlarida sizning tarkibingizga kira oladilar. Siz ushbu joyni sotib olishingiz yoki ijaraga olishingiz mumkin, odatda oylik yoki yillik to’lovlar amalga oshiriladi Hosting haqida Hosting – bu veb-saytingizdagi fayllarni Internetga nashr etishga imkon beruvchi onlayn xizmat. Shu tufayli Internetga kiradigan har bir kishi sizning veb-saytingizga kirish huquqiga ega bo’ladi. Amalda, bu veb-hosting provayderidan oladigan xizmat deb tushuniladi. Nazariy jihatdan o’zingizning veb-saytingiz uchun haqiqiy serverni uyda joylashtirishingiz mumkin bo’lsa-da, veb-hosting xizmat ko’rsatuvchisiga ishonish juda ko’p afzalliklarga ega. Hosting qanday ishlaydi. Qisqa qilib aytganda, hosting kompaniyalari veb-saytlaringizni Internetda joylashtirish uchun xizmatlar va texnologiyalarni ijaraga berishadi. Siz o’zingizning domen nomingizni tanlaganingizdan va hosting bo’ycha shartnoma imzolaganingizdan so’ng, veb-saytingiz Internetda paydo bo’ladi. Hosting xizmatlaridan foydalanganingizda, hosting egalari serveringizning (Server-bu ma’lumotlarni saqlovchi kompyuter) ishlashiga ishonch hosil qilish uchun javobgardir. Nafaqat bu, balki har qanday xavfsizlik ta’minlovchi va barcha fayllar, aktivlar va ma’lumotlar bazalarini serverga saqlash uchun javobgardir. Hosting turlari Umumiy hosting – bu hosting provayderi bitta serverda bir nechta turli xil veb-saytlarni joylashtirishi. Bu hostingning eng maqbul shakli, chunki siz bitta serverni egallaysiz, shuning uchun siz xarajatlarni qoplay olasiz. Agar siz blog ochmoqchi bo’lsangiz yoki yangi boshlayotgan biznesingiz bo’lsa, unda umumiy hosting eng qulay yo’li. VPS (ingliz tilidan Virtual Private Server) virtual xususiy server degan ma’noni anglatadi. Umumiy xosting singari, VPS-da ishlaydigan veb-saytlar jismoniy serverni boshqa veb-saytlar bilan bo’lishadi. Biroq, har bir VPS ijarachisi kafolatlangan ajratilgan resurslarga ega bo’lgan o’z bo’limiga ega. Unda ko’pincha katta xotira, tez saqlash va qayta ishlash quvvati mavjud – narxi ham shunga yarasha katta. VPS hostingi serverlarni boshqarish ko’nikmalariga ega bo’lgan yuqori tajribali foydalanuvchilar uchun tavsiya etiladi. VPS mijozlari o’z bo’limlariga root-kirish huquqiga ega va o’zlarining dasturiy ta’minotlarini sozlashlari mumkin, masalan Ubuntu, CentOS yoki Windows Server. Bu ushbu tizimlar uchun yaratilgan veb-ilovalarni ishga tushirish uchun yuqori darajadagi xususiylashtirishni ta’minlaydi. Cloud hosting Bugungi kunda cloud hosting biroz noaniq atamaga aylandi. Shunday qilib, «Cloud hosting» ga ro’yxatdan o’tayotgan bo’lsangiz, nimalar olayotganingizni diqqat bilan ko’rib chiqishni tavsiya etamiz. Dastlab, «bulutli xosting» bir nechta serverlar uchun kengaytirilgan VPS sozlamalarini nazarda tutgan; Shu tarzda, agar sizning veb-ilovangiz to’satdan trafikni ko’paytirgan bo’lsa, tizim ko’proq resurslarni taqdim etishi va ishlarning barqaror ishlashini ta’minlashi mumkin edi. Bulutli xosting yanada o’zgaruvchan narxlash modeliga va natijada suyuq xususiyatlarga ega bo’lar edi. Biroq, masofadagi kompyuterlarning mashhurligi oshib borgan sari, ba’zi kompaniyalar odatdagi umumiy yoki VPS-xosting uchun atamani birgalikda boshlashdi. Amazon veb-xizmatlari yoki Microsoft Azure kabi boshqa provayderlar bulutli hisoblash xizmatlarini taklif qilishadi, ular odatda bulutga asoslangan operatsiyalar uchun bir qator boshqa rivojlangan vositalarda bulutli xostingni o’z ichiga oladi. Mumkin bo’lganidek, millionlab serverlarda ishlaydigan ushbu «giperkalserlar» dan biri bilan odatiy veb-saytni joylashtirish yuqori texnik to’siqni keltirib chiqarishi mumkin. Sayt ochish, dasturlash yoki informatikaning biror yo‘nlashi bilan shug‘ullanadigan har qanday odam albatta “domen”, “hosting”, “server” kabi tushunchalarga duch keladi. Maqolada bu tushunchalar keng izohlab beriladi. Saytni shaxsiy kompyuterimizda tayyorlab bo‘lgach, uni internet tarmog‘iga joylashimiz kerak. Agar internetga joylamasangiz, u holda saytingiz haqida hech kim xabardor bo‘lolmaydi. Lekin, internetga joylash bilan ham ish tugamaydi, internetga kirganlar saytingizni qanday topa oladi? – degan savol tug‘iladi. Shuning uchun internetga joylagan saytni odamlar topa olishi uchun imkon yaratish ham kerak, ammo bu haqda keyingi darslarda so‘z yuritamiz. Keling, avval, saytni internetga joylash haqida so‘zlaymiz. Umuman olganda, saytlar internet tarmog‘ida qanday joylanishi va saytlarga qanday qilib nom tanlanishi haqida o‘rganamiz. Har qanday saytni internetga joylash uchun domen va hosting olinadi. Domen – bu sayt nomi, masalan www.saytim.uz Siz qaysidir saytga kirayotganingizda sayt nomini ya’ni domenni yozasiz. Natijada shu domen sayt joylashgan hosting va baza bilan bog‘lanadi. Domen – bu cheksiz internet ummonidagi serverlardan birida joylashgan qaysidir saytga olib boradigan manzil hisoblanadi. Aslida Siz hosting xizmatidan foydalanib, saytingizni qaysidir serverga joylashtirganingizda, saytingiz manzili (server nuqta’i nazaridan) qandaydir IP manzilga teng bo‘ladi. Masalan, 192.168.162.134 Bunday IP manzilni eslab qolish qiyin. Agar domen bo‘lmaganida saytingizga tashrif buyurish uchun foydalanuvchilar saytingiz IP manzilini eslab qolishlari va brauzerlariga 192.168.162.134 deb yozish orqali saytingizga kirishlari kerak bo‘lar edi. Domen afzalligi shundaki, u tushunarsiz va eslab qolish qiyin bo‘lgan IP manzillarni odamlarga tushunarli, eslab qolish oson bo‘lgan chiroyli sayt nomlari aylantiradi. Shuning uchun ham domen sotib olganingizda eng avvalo bu domenni hostingingiz IP manziliga ulab qo‘yasiz. Shunda domen nomi saytingiz IP manzilining tarjimasi bo‘lib qoladi. Har safar foydalanuvchilar o‘z brauzerlarida domen nomingizni yozishsa, bu domen hostingingiz serverining IP manzilini chaqiradi va foydalanuvchiga saytingiz ko‘rsatiladi! Misol uchun, qalam.uz sayti hostingining sayt joylashgan qismi uchun IP manzili 192.168.111.222 deb hisoblaylik. Bu saytga kirish uchun foydalanuvchilarning bu IP manzilni yozishlari ularga qiyinchilik tug‘dirishi mumkin. Bu o‘rinda foydalanuvchilar uchun eslab qolish oson va tushunarli bo‘lgan domen tanlanadi. Sayt esa quyidagi tartibda ularga yetkaziladi: Qalam.uz -> 192.168.111.222 -> SAYT Domen ismlarda “domen hududi” degan tushuncha mavjud. Bu hududlar saytlarning u yoki bu turga ta’luqli ekanligini ko‘rsatib turadi. Hozirgi kunda eng mashxur domen ism hududlariga .com (kommersiya-tijorat saytlari), .net (internet), .info (informatsiya-ma’lumot saytlari), .yedu (education-ta’lim sohasiga oid saytlar), .org (organisation-tashkilot saytlari), .gov (government-hukumat saytlari) va boshqa davlat kodi yuqori bosqichli domenlar (country code top-level domains –  Download 116.6 Kb.

Download 116.6 Kb.