5-MAVZU:
MICHT DASTGOHLARI YURITMALARI
1. MIChT dastgohlari yuritmalari turlari.
2. Bosh harakat yuritmalari.
3. Surish yuritmalari.
Dastgoh ishchi organining harakatini ta’minlovchi mexanikaviy, elektrik,
gidravlik, elektron va boshqa qurilmalar dastgoh yuritmasini tuzadi.
Vazifasiga
qarab dastgohlarda bosh harakat, surish va yordamchi harakat yuritmalari mavjud.
Bosh harakat yuritmasi
bevosita kesish jarayonini ta’minlaydi.
Surish harakatlari yuritmalari
zagotovka yoki kesish asbobni kesish
zonasi ichida harakatini ta’minlab beradi.
Yordamchi yuritmalar
zagotovkalar,
detallar, kesish asboblarning
yordamchi harakatlari, asbob magazinlar
va stollarning burilishini, sovutish
suyuqliklarni uzatish va boshqa harakatlarni ta’minlaydi.
Har bir yuritmaga qo’yiladigan talablar uning vazifasiga bog’liq.
Bosh harakat yuritmasidan doimiy quvvatni (N
e
= const) ta’minlab berish
talab etiladi, chunki shpindelning kichik chastotalarida
asosan katta kuchni talab
etadigan kuchli kesish amalga oshiriladi, baland aylanish chastotalarida esa kichik
kesish kuchni talab etadigan toza ishlov berish bajariladi. Bunda shpindelning
chastotalarini rostlash diapazoni 100dan oshmaydi (D
shp
≈ 100).
Surish harakati yuritmalaridan asosan doimiy moment bilan rostlanish talab
etiladi (M = const). Surish mexanizmlarida yuritmaning asosiy kuchi ishchi
organning surilishi chog’idagi ishqalanish kuchlarni yengishga sarflanadi.
Surish
yuritmalaridan o’ta keng surishlar diapazonini (D
s
≥ 10000) ta’minlab berish talab
etiladi, chunki raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarda minimal surilish
boshqarish diskretligi hamda teskari aloqa bilan belgilanadi. Yuritma tomonidan
faqat har bir diskretani amalga oshirish orqali yuqori aniqlik va yuzaning tozaligiga
erishish mumkin. Bundan tashqari surish yuritmalari tez harakatlarni yuqori
tezlikda amalga oshirishi va tezlikni olish hamda to’xtashda
tez ishlaydigan
bo’lishi kerak.
Yordamchi yuritmalar kesish jarayonida qatnashmaydi va ulardan katta
rostlash diapazoni va tez ishlash ko’p holatlarda talab etilmaydi.
Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarda mexanikaviy, gidravlik,
pnevmatik va elektrik yuritmalar qo’llanishi mumkin.
