`
56
5G VA INTERNET BUYUMLARI ALOQASI TAMOYILLARI
1. Pisetskiy Yu.V.
2. Seytbayev A.Q.
1. T.f.d, professor ,TATU yuriy.pisetskiy@mail.ru
2. Magistrant , TATU seytbaevatabek@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.7774147
Internet buyumlari (IoT) da milliardlab qurilmalar simsiz texnologiyalar orqali ulanadigan IoT
ilovalarida 2G/3G/4G, WiFi, Bluetooth va boshqalar kabi bir qator simsiz texnologiyalar
qoʻllanilgan. 2G tarmoqlari (hozirda dunyo aholisining 90% ni qamrab oladi) ovoz uchun, 3G
(hozirda dunyo aholisining 65% ni qamrab oladi) ovoz va maʼlumotlar uchun va 4G (2012
yildan) keng polosali internetga kirish uchun moʻljallangan. 3G va 4G
IoT uchun keng
qoʻllaniladi, lekin IoT ilovalari uchun toʻliq optimallashtirilmagan. 4G uyali aloqa
tarmoqlarining imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytirdi, bu
esa IoT qurilmalari uchun
qulay internetga kirishni ta’minlay oladi. 2012 yildan beri Long Term Evolution (LTE) dan 4Gga
ulanish imkoniyati WiMax, ZigBee, SigFox kabi raqobatdosh texnologiyalarga nisbatan 4G ning
eng tez va barqaror variantiga aylandi. Keyingi avlod tarmoqlari sifatida 5G tarmoqlari va
standarti 4G tarmoqlari
duch keladigan muammolarni, masalan, yanada murakkab aloqa,
qurilma hisoblash quvvati,
tekshirish va aqlli muhitlar, sanoat va boshqalar boshqalarga
bo’lgan ehtiyojni qondirish uchun hal qilishi kutilmoqda.
1-rasm. 5G ga o’tish jadvali.
1-rasmda uyali aloqa tarmoqlarining 3G dan keyingi 5G yoqilgan IoT ga evolyutsiyasi
ko’rsatilgan. 5G ning rivojlanishi 4G LTE tomonidan yaratilgan poydevorga asoslanadi, bu esa
foydalanuvchi ovozi, ma’lumotlari, interneti bilan ta’minlaydi. 5G
kelajakda IoT quvvati va
tezligini sezilarli darajada oshiradi. Mavjud 4G LTE uzatish tezligini 1 Gbit/s ga yetkazishi
mumkin, ammo 4G signali WiFi signallari, binolar, mikroto’lqinlar va boshqalar kabi xulosalar
bilan osongina uzilishi mumkin. 5G tarmoqlari foydalanuvchilarga 4G dan 10 Gbit/s gacha
tezroq tezlikni ta’minlaydi,
shu bilan birga, 5G bir vaqtning o’zida minglab qurilmalarga
ishonchli ulanishni ta’minlaydi.
IoT foydalanuvchilarga aqlli xizmatlarni taqdim etish potentsialiga ega,
shu bilan birga
xavfsizlik va maxfiylik masalalarini koʻtaradi va standartlashtirish boshqaruv organlariga
yangi muammolarni taklif qiladi. 5G texnologiyasi IoTni mavjud texnologiyalar bilan mumkin
bo’lganidan sezilarli darajada kengaytirishi mumkin. 5G simsiz tarmoq IoT qurilmalariga
