|
Psixologiya
|
| bet | 1/2 | | Sana | 14.11.2023 | | Hajmi | 48.38 Kb. | | #98232 |
Bog'liq 2-amaliy topshiriq Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari, Elektroliz, 88, Jismoniy tarbiya va olimpiya harakati tarixi. Djalilova L.A, file, b5fb028a-6a0c-4ff5-8feb-a06408e79476 (2), Munisa, Axmedova Sevara, 61856, Mavzu Optik aloqa tizimlarining liniya kodlari-fayllar.org (1), ZDIFT 1015, 1-LABORATORIYA ISHI, 1-Mustaqil ish, mustaqil ish 5
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM,
FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZAX FILIALI
“PSIXOLOGIYA” FAKULTETI
“IQTISODIYOT VA TURIZM” KAFEDRASI
“_____________________________________” FANIDAN
2-amaliy topshiriqi
Mavzu:________________________________________________________________________
Topshirdi: 140-20 guruh talabasi N.Abduraimov
Qabul qildi: _______________
Jizzax 2023
Bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o‘tish har bir tarmoq iqtisodiyotini jadal rivojlantirish, investitsiyalardan foydalanish samaradorligini oshirishga bog‘liq bo‘ladi. Investitsiyalarni bozor iqtisodiyotiga moslashtirish investitsion siyosatni ham tubdan tubdan o‘zgartirishni talab qilmoqda. Shu bilan birga investitsion siyosatni amalga oshirish chog‘ida bozor munosabatlariga mos dastaklardan foydalanishni, ya’ni investitsion jarayon ishtirokchilarining huquq va majburiyatlarini belgilashni, mamlakatda investorlar uchun to‘laqonli raqobatni ta’minlashni, moddiy va intellektual boyliklarni boshqarishda batamom erkin harakat va shunga tenglashtirilgan tadbirlarni amalga oshirishni taqoza etmoqda.
Investorlar, kreditorlar va boshqa manfaatdor tomonlarga tegishli qarorlarni qabul qilishga imkon beradigan zarur va eng muhim maʼlumotlar bu pul oqimlari toʻgʻrisidagi hisobot va kelajakda kutilayotgan pul oqimlarini baholashga imkon beradigan boshqa maʼlumotlar.
Pul oqimlari toʻgʻrisidagi hisobot investitsiyalarni tahlil qilish uchun zarur boʻlgan eng muhim hujjatdir. Ushbu hisobotga moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobotga qaraganda chiqarilganqarorlar, hukmlar va taxminlar kamroq taʼsir qiladi.
Shu bilana birga, kelajakda tashkilotning pul oqimlarini yaratish qobiliyati ularga koʻplab moliyaviy va moliyaviy boʻlmagan omillarning taʼsiriga, shu jumladan debitorlik qarzlarini boshqarish siyosatiga, inventarizatsiyani shakllantirishga, etkazib beruvchilar va boshqa kontragentlar bilan oʻzaro munosabatlarga bogʻliq boʻlib, ular har doim ham hisobotda toʻliq aks ettirilmaydi, bu ham investitsiya qarorlarini qabul qilish jarayonini taʼminlaydigan moliyaviy modellarni prognoz qilish va qurish muammosi bildiradi.
Doimiy oʻzgaruvchan iqtisodiy voqeliklar tufayli tashkilotning moliyaviy holatini ushbu oʻzgarishlarga eng sezgir koʻrsatkichlardan biri sifatida pul oqimlari toʻgʻrisidagi hisobotni tahlil qilish va oʻrganishga asta-sekin oʻtilmoqda.
Mavzuga oid adabiyotlarning tahlili. Hozirgi davrda investitsion kompaniyalari uchun pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotning foydali ma’lumotlarini ahamiyatini oshirish, baholash va uni takomillashtirish yo‘nalishlarini aniqlash maqsadida amalga oshirilgan ko‘plab professional tadqiqotlar mavjud. Investitsiyalarning naqadar katta ahamiyatga egaligini Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev quydagi nutqdan anglab olish mumkun: "jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, mamlakat o‘z iqtisodiyotining barqaror o‘sishiga erishdi, bu esa faol investitsiya siyosatini olib bormoqda. Shuning uchun investitsiyalar iqtisodiyotning harakatlantiruvchi kuchi bo‘lib, o‘zbek tilida, iqtisodiyotning yuragi, agar shunday deb aytsak, hech qanday mubolag‘a bo‘lmaydi. Investitsiya, yangi texnologiyalar, turli soha va tarmoqlarda ilg‘or tajribalar bilan bir qatorda, yuqori malakali mutaxassislar viloyatlarga keladi, tadbirkorlik jadal rivojlanadi" deb atagan.
Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida" gi farmonida investitsiyalash uchun quyidagi ustuvor yo‘nalishlar belgilangan: xalqaro iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish, jumladan, etakchi xalqaro va xorijiy moliya institutlari bilan aloqalarni kengaytirish, tashqi qarzlarning puxta o‘ylangan siyosatini davom ettirish, undan samarali foydalanish.Bunda tashqari, bu borada turli iqtisodchi olim va amaliyotchilar o‘zlarining ilmiy nuqtai nazaridan kelib chiqib, quyidagicha ta’riflar bergan. Masalan, prefessor E.V.Mixaylovning fikricha, “investitsiya bu-sub’ekt ixtiyoridagi barcha moliyaviy, moddiy va boshqa boyliklarni kelajakda iqtisodiy samara olish uchun biror ob’ektga sarflashdir”. Bu o‘rinda investitsiyaning mohiyati bilan mazmunini bozor iqtisodiyotiga moslashtirib ochib berishga harakat qilingan. Boshqa bir iqtisodchi olimning investitsiyaga tarif berishicha, “tadbirkorlik va boshqa faoliyat turlari ob’ektlariga foyda, yaratiladigan yoki ijtimoiy samara beradigan mulkiy yoki intellektual boyliklarning hamma turlari investitsiyalardir” deb o‘zining fikr va mulohazalarini bildirib o‘tganlar. “Investitsiya” atamasi lotin tilidagi “Invest” so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, “qo‘yish”, “mablag‘ni safarbar etish” ma’nosini bildiradi. Aksariyat hollarda “Investitsiya” tushunchasi iqtisodiy va boshqa faoliyat ob’ektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne’matlar hamda ularga doir huquqlar tarzida tariflanadi. Mamlakat iqtisodiyotida investitsiyalarning ahamiyati to‘g‘risida fikr yuritadigan bo‘lsak, bu o‘rinda «Investitsiya” tushunchasining moliyaviy, mulkiy va intellektual qadriyatlarni takror ishlab chiqarishning inikosi bo‘lmish dastlabki va asosiy tushuncha bo‘lib maydonga chiqishini unutmaslik kerak.
Tadqiqot metodologiyasi. Ushbu ishda, taqqoslash, tahlil qilish va ajralmaslik usullari yordamida, milliy va chet eldagi buxgalteriya (moliyaviy) hisobot foydalanuvchilari uchun uni tuzish usullariga qarab, pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotning axborot imkoniyatlarini o‘rganish o‘tkazildi.
Tahlil va natijalar. Zamonaviy iqtisodiy sharoitda har bir xo‘jalik yurituvchi sub’ektning faoliyati uning faoliyati natijalaridan manfaatdor bo‘lgan bozor munosabatlari ishtirokchilari (tashkilotlar va shaxslar) ning keng doirasi e’tiboridir. Mulkdorlar kapitalning rentabelligini oshirish, firma pozitsiyasining barqarorligini ta’minlash maqsadida moliyaviy hisobotlarni tahlil qiladilar. Kreditorlar va investorlar kreditlar va depozitlar bo‘yicha risklarni kamaytirish uchun moliyaviy hisobotlarni tahlil qiladilar. Qabul qilingan qarorlarning sifati asosan ularning analitik asoslash sifatiga bog‘liq bo‘ladi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona iqtisodiy tizimning mustaqil elementi sifatida biznes, turli darajadagi byudjetlar, kapital egalari va boshqa sub’ektlar bilan o‘zaro hamkorlik qiladi, bu jarayonda ular bilan moliyaviy munosabatlar paydo bo‘ladi. Shu munosabat bilan firmaning moliyaviy boshqaruvi, ya’ni tashkilotning taktik va strategik maqsadlariga erishish uchun moliyaviy resurslarni tartibga solish tamoyillari, ko‘rinishlari va usullarini ishlab chiqish zarurati paydo bo‘ladi.
Korxonaning holatini baholashning asosiy vositasi tahlil qilinadigan ob’ektning ichki va tashqi munosabatlarini ob’ektiv baholash imkonini beradigan tahlil bo‘lib xizmat qiladi: uning to‘lov qobiliyatini, samaradorligi va rentabelligini, rivojlanish istiqbollarini tavsiflash, so‘ngra uning natijalari bo‘yicha qarorlar qabul qilish.
Shuning uchun, pul oqimi tahlili korxona boshqarish uchun dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Bu moliyaviy hisobot foydalanuvchilariga baholash imkonini beradi:
- tashkilotning o‘z mablag‘lari bilan ta’minlanish darajasi;
- faoliyat yo‘nalishlari bo‘yicha kelib tushgan va sarflangan pul mablag‘lari summasi;
- tashkilotning joriy faoliyatni amalga oshirish va kreditorlar majburiyatlarini belgilangan muddatlarda qaytarish uchun kerakli pul topish qobiliyati;
- olingan pul mablag‘laridan foydalanish samaradorligi;
- bankrotlik ehtimoli.
Hisobot pul mablag‘larini hisobga olish ma’lumotlari asosida tuziladi va hisobot davrining boshida va oxirida qolgan qoldiqlarni hisobga olgan holda pul oqimlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Pul oqimlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar hisobotda joriy, investitsiya va moliyaviy faoliyat bo‘yicha taqdim etiladi. Tashkilotlarning moliyaviy hisobot ko‘rsatkichlarini shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi uslubiy tavsiyalar hisobot tuzish maqsadida tushuntirildi:
─ hozirgi faoliyat asosiy maqsad sifatida foyda olish yoki faoliyati predmeti va maqsadlariga muvofiq, deb tushuniladi, ya’ni sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish, qurilish ishlari, qishloq xo‘jaligi, tovarlar sotish, umumiy ovqatlanish xizmatlari ko‘rsatish, mol-mulkni ijaraga berish va boshqalar;
─ investitsiya faoliyati yer, binolar va boshqa ko‘chmas mulk, asbob-uskunalar, nomoddiy aktivlar va boshqa uzoq muddatli aktivlar, shuningdek, ularni sotish sotib qachon tashkilotning kapital qo‘yilmalar bilan bog‘liq tashkilot faoliyati tushuniladi; boshqa tashkilotlarga uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarni amalga oshirishda, obligatsiyalarni va boshqa uzoq muddatli qimmatli qog‘ozlarni chiqarish;
─ moliyaviy faoliyat qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar amalga oshirish bilan bog‘liq tashkilot faoliyati, obligatsiyalar va boshqa qisqa muddatli qimmatli qog‘ozlar chiqarish, 12 oygacha muddatga ilgari sotib qimmatli qog‘ozlar tasarruf tushuniladi.
Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotni tuzishdan maqsad tashqi foydalanuvchilarning keng doirasiga kerakli ma’lumotlarni taqdim etishdan iborat. Moliyaviy hisobot foydalanuvchilari miqdori cheklangan, ammo foydali, tashkilotning pul kapitalining holati va harakati haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lishni nazarda tutadi, ular boshqa hisobot shakllarining ko‘rsatkichlari bilan birgalikda:
tashkilotning pul aylanmasining hajmini aks ettiradi;
tashkilotning mulkdorlarga bo‘lgan majburiyatlari qanday bajarilganligini aniqlanadi;
pul mablag‘lari va tashkilotning sof foydasi o‘rtasidagi farqlarning sabablari va miqdorini aniqlash imkonini beradi;
qarz majburiyatlarini bajarish jarayonini nazorat qilish va qarzning asosiy miqdorini to‘lash uchun zarur zaxiralarni yaratish imkonini beradi.
Pul mablag‘lari oqimi to‘g‘risidagi hisobotni tuzishda tashkilot standart jadval shaklida indikatorlarning belgilangan formatini va asosiy kitobda aks ettirilgan ko‘rsatkichlarni, yordamchi buxgalteriya registrlarini "kassa", "hisob-kitob hisoblari", "valyuta hisoblari", "banklardagi maxsus hisoblar" va boshqa hisobot ko‘rsatkichlari texnik tomonga qisqartiriladi. Tadqiqot maqsadlari uchun biznesning qiymatini baholash va investitsion qarorlar qabul qilish asosida qiymat yaratishning asosiy moliyaviy drayverlari tizimlashtirildi.
Xulosa va takliflar.
Pul oqimlarini tahlil qilish va prognozlash investitsiya qarorlarini asoslashning eng muhim vositasi boʻlib, koʻrsatkichlarning oʻzi moliyaviy modellarni ishlab chiqishning asosiy elementlari sifatida ishlatiladi.
Oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, tashkilotlarda pul oqimi koʻrsatkichlarini shakllantirish metodologiyasiga bir qator obyektiv va subyektiv omillar, shu jumladan moliyaviy hisobot standartlari talablari, buxgalteriya siyosatini tanlash, korporativ boshqaruv tizimi, biznes modelining oʻziga xos xususiyatlari, kapital etkazib beruvchilarning talablari, direktorlar Kengashining mustaqilligi, kompaniyaning ichki nazorat va audit tizimining samaradorligi va boshqalar.
Tadqiqot davomida investitsiyalarni baholashga sezilarli taʼsir koʻrsatishi mumkin boʻlgan pul oqimlari toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni shakllantirish va taqdim etishning muhim jihatlariga eʼtibor qaratildi. Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobot kompaniyaning moliyaviy hisobotining bir qismi sifatida hisobga olinadi umumiy maqsadlar va foydalanuvchilarning keng doirasiga qaratilgan boʻlib, unga zarur tushuntirishlar berilishi kerak, shu jumladan hisobot tashkilotida ishlatiladigan pul oqimlarini tasniflash tamoyillari, pul ekvivalentlarini tan olish mezonlari boʻyicha qarorlar va pul oqimlarini tahlil qilish uchun zarur boʻlgan boshqa maʼlumotlar.
Haqiqiy pul oqimi to‘g‘risidagi hisobot koʻrsatkichlari bilan bir qatorda investorlar, tahlilchilar va kompaniyalar oʻzlari tashqi foydalanuvchilarga tashkilotning qiymat yaratish qobiliyatini ochib beradigan maʼlumotlarni taqdim etishga imkon beradigan muqobil koʻrsatkichlardan faol foydalanadilar. Shu bilan birga, ularni aniqlashning yagona protsedurasining yoʻqligi hisobot beruvchi kompaniyalarga daromad va xarajatlarning ayrim moddalarini hisoblashda kiritish yoki chiqarib tashlash orqali taqdim etilgan natijalarga taʼsir koʻrsatishga imkon beradi. Bunday sharoitda foydalanuvchilar taqdim etilgan natijalarning ishonchliligiga pasaytiradi va eng muhimi, investitsiya jozibadorligini baholash jarayonida zarur boʻlgan koʻrsatkichlarni qiyosiy tahlil qilishda qiyinchiliklarga duch kelishadi.
|
| |
