6-mavzu gis da geografik ma’lumotlarning qat-qatsimon taqdimoti

6-mavzu GIS da geografik ma’lumotlarning qat-qatsimon taqdimoti

Reja;

• 1 GIS dageografik malumotlar tuplash
• 2 GIS damalumotlarning texnologiyasi
• 3 M`alumotlarni dasturlashlarda ishlash

GEOGRAFIYA yer qobig'ini tashkil etuvchi ko‘p sonli komponentlarning o‘zaro munosabatlari va tasvirini o‘rganadi . GIS goeografiya qobig‘ini alohida komponentlari va butun tizimini ifodalaydi. Masalan, joyning modeli bolmish xaritani tashkil etuvchilari alohida-alohida taqdim etilishi mumkin, ya’­ ni, “Qatlama” tuzulishida . Shu sababli GIS geografik tahlili va sintezning ta’sirchan quroliga aylanishi mumkin, chunki unda qatlamlarning bir-biriga nisbatan usma-ust keltirib o‘zaro ta’sir va munosabatlami xilma-xilligida o'rganish imkoniyati mavjud.

GEOGRAFIYA yer qobig'ini tashkil etuvchi ko‘p sonli komponentlarning o‘zaro munosabatlari va tasvirini o‘rganadi . GIS goeografiya qobig‘ini alohida komponentlari va butun tizimini ifodalaydi. Masalan, joyning modeli bolmish xaritani tashkil etuvchilari alohida-alohida taqdim etilishi mumkin, ya’­ ni, “Qatlama” tuzulishida . Shu sababli GIS geografik tahlili va sintezning ta’sirchan quroliga aylanishi mumkin, chunki unda qatlamlarning bir-biriga nisbatan usma-ust keltirib o‘zaro ta’sir va munosabatlami xilma-xilligida o'rganish imkoniyati mavjud.

Qatlarga bo‘lish tematik xarita va atlaslami tuzish uchun muhim jarayon hisoblanadi. Masalan, geografik xarita tuzish zarur bo‘lsa, daryolar, ko‘llar va boshqa shunga o‘xshash suv bilan bog‘liq obyektlar va predmetlardan iborat qatlamlami o‘zaro ustma-ust keltirish orqali bunga erishish mumkin. Yoki o'rmonning kesilgan qismini xaritada ko‘rsatish kerak bo‘lsa, landshaftning boshqa tashkil etuvchilari o‘zgarmagan taqdirda, faqat o'rmon tasvirlangan xarita qatiga o‘zgartirish kifoya bo‘ladi.

Qatlarga bo‘lish tematik xarita va atlaslami tuzish uchun muhim jarayon hisoblanadi. Masalan, geografik xarita tuzish zarur bo‘lsa, daryolar, ko‘llar va boshqa shunga o‘xshash suv bilan bog‘liq obyektlar va predmetlardan iborat qatlamlami o‘zaro ustma-ust keltirish orqali bunga erishish mumkin. Yoki o'rmonning kesilgan qismini xaritada ko‘rsatish kerak bo‘lsa, landshaftning boshqa tashkil etuvchilari o‘zgarmagan taqdirda, faqat o'rmon tasvirlangan xarita qatiga o‘zgartirish kifoya bo‘ladi.

Geoinformatikada ma’lumotlarni qat-qatli taqdim etish yoki overleey tamoili muhim tushuncha hisoblanadi. Fazoviy obyektlami qat-qatli taqdim etish xarita mazmunini unsurlar bo‘yicha ajratib cliiqish bilan o ‘xshash. 1-chizmada tematik xarita tuzish uchun kerak bo‘ladigan topografik xaritaning informatsion manbalari va qatlari ko‘rsatilgan. Aytaylik. asosiy xaritadagi mavjud daryolar tasvirlangan xarita qati, ко‘llar, suv yig‘iladigan joylar, dengizlarning qirg'oq chiziqlari qatlari alohida-alohida ustma-ust keltirilsa, suv tizimlari tasviri hosil bo'ladi va uning ustiga suvning sifat ko‘rsatkichlari tasvirlangan qatlam tushirilsa, “Suvning sifati” tematik xaritasi hosil boladi. Shunga o'xshash zarur bo‘lgan soha bo‘yicha xarita va atlaslami avtomatik ravishda tuzish imkoni yaratiladi.

• Geoinformatikada ma’lumotlarni qat-qatli taqdim etish yoki overleey tamoili muhim tushuncha hisoblanadi. Fazoviy obyektlami qat-qatli taqdim etish xarita mazmunini unsurlar bo‘yicha ajratib cliiqish bilan o ‘xshash. 1-chizmada tematik xarita tuzish uchun kerak bo‘ladigan topografik xaritaning informatsion manbalari va qatlari ko‘rsatilgan. Aytaylik. asosiy xaritadagi mavjud daryolar tasvirlangan xarita qati, ко‘llar, suv yig‘iladigan joylar, dengizlarning qirg'oq chiziqlari qatlari alohida-alohida ustma-ust keltirilsa, suv tizimlari tasviri hosil bo'ladi va uning ustiga suvning sifat ko‘rsatkichlari tasvirlangan qatlam tushirilsa, “Suvning sifati” tematik xaritasi hosil boladi. Shunga o'xshash zarur bo‘lgan soha bo‘yicha xarita va atlaslami avtomatik ravishda tuzish imkoni yaratiladi.

Geoinformatsion tizimga informatsiyani rastrli usulda kiritish orqali yagona umumiy qatlamga ega bo‘linadi. Natijada tematik xaritalar tuzish uchun uni qatlarga bo‘lish zarurati tug‘iladi. Hozirgi vaqtda bu yumushlar mexanik (qo‘l yordamida) yoki avtomatik ravishda amalga oshirilishi mumkin. Avtomatik usulda Vektorizator deb atalgan maxsus kompyuter dasturlaridan foydalaniladi. Bu jarayon vektorlashtirish deyiladi.

Geoinformatsion tizimga informatsiyani rastrli usulda kiritish orqali yagona umumiy qatlamga ega bo‘linadi. Natijada tematik xaritalar tuzish uchun uni qatlarga bo‘lish zarurati tug‘iladi. Hozirgi vaqtda bu yumushlar mexanik (qo‘l yordamida) yoki avtomatik ravishda amalga oshirilishi mumkin. Avtomatik usulda Vektorizator deb atalgan maxsus kompyuter dasturlaridan foydalaniladi. Bu jarayon vektorlashtirish deyiladi.