ТЕХНОЛОГИЯ
МЕХАНИКА ВА ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, МАХСУС СОН 2022, № 1 (1)
157
2-rasm. Ma’lumotlar bazasini iyeraxik modelda tasvirlash.
Ma’lumotlar bazasi tarkibiga о‘zgarish kiritish ma’lumotlar bazasini qayta qurishni
anglatadi. Biror bir zarur savolga javob olish uchun esa maxsus dastur yozishga tо‘g‘ri keladi.
Foydalanuvchilarning savollariga javob berish uchun ba’zan haftalab, oylab vaqt talab qilinadi,
natijada ma’lumotlar о‘z dolzarbligini yо‘qotadi.
Iyerarxik va tarmoqli modellarining kamchiliklari ma’lumotlarning yangi - relyatsion
modeli paydo bо‘lishiga sabab bо‘ldi. Relyatsion model MB tarkibini soddalashtirishga
qaratilgan. Unda hamma ma’lumotlar qator va ustunlardan iborat bо‘lgan sodda jadvallar
kо‘rinishiga keltiriladi. Ma’lumotlar bazasining har bir jadvaliga maxsus nom beriladi. Har bir
gorizontal qatorning alohida fizik mohiyati mavjud, masalan, biror bir ma’muriy hudud. Kartada
u alohidagi maxsus grafikli obyekt bо‘lishi mumkin. Jadvalning barcha N - qatorlarida
viloyatning shuncha M – hududi ifodalanadi, ya’ni jadvalning har bir qatori ushbu hududga
tegishli ma’lumotni о‘zida jamlaydi [3].
Jadvalning har bir ustunida joylashgan raqamlarning barchasi bir turga tegishli
ma’lumotlar hisoblanadi. Masalan, rayon markazi ustunida faqat sо‘zlar bо‘lsa, maydon ustunida
о‘nlik sonlar, ID ustunidagi butun sonlar foydalanuvchilar tomonidan о‘rnatilgan ob’yektlarning
kodini bildiradi. Jadvallararo aloqa hoshiyalar bо‘yicha amalga oshiriladi (1-jadval).
