|
7-mavzu. O‘zbek xalqining shakllanish jarayoni reja
|
| Sana | 19.04.2024 | | Hajmi | 0.83 Mb. | | #201221 |
Bog'liq 1436375 (1) Jaha, O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi, 696-698, 4-Mustaqil ish topshiriqlari (1), Mustaqil ish 1, 1-amaliyot, 5 MUSTAQIL, 1, Soliqlar va soliqqa tortish, Mavzu Bootstrap4 freymvorkni ulash, bazaviy shablonlarni sozlas-fayllar.org, Mavzu Bootstrap freymvork texnologiyasi. Bazaviy shablonlarni s-fayllar.org (1), 3-amaliy ish Mavzu jquery selektorlar,hodisalar. Jquery ui-fayllar.org, 1-Maruza Kompyuter arxitekturasining rivojlanish bosqichlari, za-fayllar.org, snd malay, 1,Укитиш материаллари jild majmua11
7-MAVZU. O‘ZBEK XALQINING SHAKLLANISH JARAYONI
REJA:
1.O‘zbek milliy madaniyatining shakllanish jarayoni
2. O‘zbeklarning etnogenezi va etnik tarixi muammosi
3.An’anaviy o‘zbek taomlari, kiyim-kechaklar va turar-joylar.
Etnogenez- xalqning kelib chiqishi. Tarix fanidagi mavjud ilmiy metodologik ishlanmaga ko’ra etnogenez deb, ilgaridan mavjud bo’lgan bir necha etnik komponentlar asosida yangi etnos (elat) ning vujudga kelishiga aytiladi. “Etnogenez” tushunchasi fanga ilk marotaba 20- asrning 20 yillarida N. Marr tomonidan kiritilgan.
Har bir xalqning tarixi uning etnogenezi va etnik tarixi bilan uzviy bog’liqdir. Etnogenez etnik tarixning ma’lum bosqichlarida vujudga kelib ma’lum bir etnosning elat, xalq bo’lib shakllanishiga qadar bo’lgan davrda davom etadigan tarixiy va etno-madaniy jarayondir.
Janubiy hududlardagi hosildor vohalar o’troq dehqonchiik aholisi tomonidan o’zlashtirila boshlangan bo’lsa, shimoliy viloyatlarda ko’chmanchi chorvador qabilalar tarqala boshladi.
Bronza davriga kelib,O’rta Osiyoning janubiy viloyatlarida baland bo’yli, boshi cho’ziqroq, yuzi tor irqning vakillari tarqalgan.
Shimoliy dasht va cho’l hududlarida esa, janub aholisidan farq qilgan boshi dumaloq, yuzi juda keng va cho’ziq bo’lmagan qabilalar yashagan.
Bronza davriga kelib, O’rta Osiyo hududida qadimgi janubiy va shimoliy qiyofadagi odam vakillarining qo’shilishi jarayoni boshlanadi hamda aynan mana shu davrga kelib, o’lkamizda yashab o’tgan bronza davri qabilalari O’rta Osiyo qadimgi qabilalariga asos solgan. Bronza davriga kelib, O’rta Osiyo hududida qadimgi janubiy va shimoliy qiyofadagi odam vakillarining qo’shilishi jarayoni boshlanadi hamda aynan mana shu davrga kelib, o’lkamizda yashab o’tgan bronza davri qabilalari O’rta Osiyo qadimgi qabilalariga asos solgan.
Mil. avv II ming yillikning o’rtalaridan boshlab O’rta Osiyo hududlariga shimoliy- sharqdan yangi etnik guruhlar kirib kela boshlaydi.
O’zbeklarga xos antropologik qiyofa Sirdaryoning o’rta havzasi, Farg’ona vodiysi, Xorazm hamda Janubiy Qozog’iston va Yettisuv mintaqasida mil. avv I ing yillikning 2- yarmida shakllana boshlagan.
Bu aholi mil. avv. III-II asrlarda O’rta Osyoning markaziy va janubiy viloyatlariga bir necha yo’nalishda kirib borgan va keng yoyilgan.
Mil. avv III-II asrlarda O’rta Osiyo ikki daryo oralig’i ko’chmanchi va yarim ko’chmanchi turkiy elatlari Sirdaryoning quyi oqimidan Markaziy Qizilqum orqali Samarqand atroflariga , so’ngra Qashadaryo vohasining quyi qismi orqali Surxandaryo vohasiga borib joylashganlar. Keyinchalik ularning bir qismi Surxandaryo vohasi orqali janubiy Tojikiston hududlariga o’tishgan.
O’rta asrlarda assimilatsiya jarayonlari
- * O’zbek xalqi ajdodlar shakllanishining muhim bosqichlaridan yana biri Eftaliylar davlati va G’arbiy turk hoqonligi davriga to’g’ri keladi.
- * IX-XII asrlarda O’rta Osiyo jumladan Movarounnahr hududlarida hozirgi o’zbeklarga xos qiyofa uzil-kesil qaror topgan
- * X asr oxiri XI asr boshlarida Movarounnahrda Qoraxoniylar hukmronligining o’rnatilshi bilan qarluq, o’g’uz, chigil, yag’mo va boshqa turkiy qabila va urug’larning Shosh, Farg’ona va boshqa viloyatlarda yashovchi turkiy aholi bilan o’troq hayotga ko’chish jarayoni tezlashadi.
- * XV asr oxiri XVI asr boshlarida O’rta Osiyoga Dashti Qipchoq elatlarini kirib kelgan “O”zbek “ atamasi kelib chiqqan
|
| |
