|
8-mavzu. O’zaro induksiyali zanjirlar. Reja
|
| bet | 5/8 | | Sana | 13.11.2022 | | Hajmi | 0.92 Mb. | | #30174 |
Bog'liq 8-mavzuRezonansda o‘lchashlari. Yuqorida ko‘rsatilganidan, ketma-ket ulangan konturning sig‘imi yoki induktivligi qiymatlarini o‘zgartirib rezonans jarayoniga sozlash mumkin. Bunday sozlash natijasida ULmax yoki UCmax xolatlari chapga yoki o‘ngga surilishi mumkin. Chunki L va S qiymatlar (36) va (37) bog‘lanishlarning tarkibida mavjud.
19,a–rasmda (17), (22) va (23) tengliklar yordamida qurilgan - induktivlik o‘zgargandagi (ya’ni L=var bo‘lganda)gi hamda 9,b-rasmda kondensatorning sig‘imi o‘zgarganda (ya’ni S=var bo‘lganda)gi I, Uc , UL ning o‘zgarishlari keltirilgan; bunda qolgan parametrlar o‘zgarmas.
Funksiyalar maksimumlarining sezilarli siljishi faqat asllikning kichik qiymatlaridagina ko‘rilada, masalan 20,a va b-rasmlar Q=2 uchun qurilgan; bundan tashqari, rezonans jarayonining o‘zi ham sust ekanligi ko‘zga tashlanadi. Q ning katta qiymatlarida, masalan Q>10 bo‘lganda UL va larning siljishlari 1% ga ham yetmaydi.
Parallel va ketma-ket almashtirish sxemalarining o‘zaro ekvivalentligi. Soddalashtirilgan xolatda real induktivlikdagi energiyaning so‘nishi g‘altak o‘tkazgichlaridagi aktiv qarishilik rL ning mavjudligi bilan tushuntiriladi. Shu sababli induktiv g‘altak o‘rniga ketma-ket ulangan ikki elementlar L va rL qabul qilinadi. Kondensatordagi energiyaning so‘nishi esa, plastinkalar orasidagi izolyatsiya takomil emasligi natijasida o‘tkazuvchanlik mavjudligi bilan tushuntiriladi. Bunda, ushbu gc o‘tkazuvchanlik sig‘im S bilan paralel ulangan deb hisoblanadi. Quvvat isrofi mavjud bo‘lgan g‘altak va kondensatorlar ketma-ket ulanganda (22,a-rasm) sxemasini ekvivalent ketma-ket almashtirilgan sxema sifatida (22,b-rasm) keltirish qulaydir,
22–rasm
unda rket= gc / (g2c + ω2S2) (40)
va Sket =(g2c + ω2S2)/ ω2S (41)
Keyingi ifodalarda S va gc kondensatorning parallel ulangan almashtirish sxemasiga (22,a-rasm) mos keladi. Sket va rket - ketma-ket almashtirish sxemasiga mos keladi (22,b-rasm). E’tibor bersak, gc qanchalar kichik bo‘lsa, rket shunchalar kichik bo‘lishi ko‘zga tashlanadi.
Induktivlik g‘altagi parametrlarini ham ixtiyoriy ketma-ket ulangan (L va rL) yoki parallel ulangan deb faraz qilib olishimiz mumkin; keyingi xolatda
Rpar=(ω2 L2 + r2L)/ rL (42)
va Lpar=(ω2 L2 + r2L)/ ω2L. (43)
Shunga e’tibor berish zarurki, rL qanchalar kichik bo‘lsa, Rpar shunchalar katta bo‘ladi. G‘altak parametrining aynan shunday ekvivalent almashtirish sxemasi uni sig‘imlar bilan parallel ulaganda qo‘llashga qulay hisoblanadi (23,a va b-rasmlar).
23-rasm
|
| |
