"Экономика и социум" №12(115)-1 2023 www.iupr.ru
33
УДК 681.51
Abdullayev M.Sh.
“ICHJAB” kafedrasi assistenti
GAZLARNI TOZALASHDA QO’LLANILADIGAN ABSORBERNI
AVTOMATLASHTIRISHNING FUNKTSIONAL SXEMASINI ISHLAB
CHIQISH
Annotatsiya.
Gazlarni
tozalashda
qo’llaniladigan
absorberni
avtomatlashtirish va boshqaruv tizimining turg’unligini tadqiq qilish, absorberda
absorbent ko’rsatkichlarini ABTni ishlab chiqish, avtomatik boshqaruv
tizimlarida qo’llanuvchi texnik vositalarini tanlash, loyihalangan tizimning
turg’unligini aniqlash masalalari ishlab chiqilgan.
Kalit so’zlar: absorber, iflos gaz, datchik, absorbent, absorbsiya jarayoni.
Abdullayev M.Sh.
assistant
department “AMPP”
DEVELOPMENT OF A FUNCTIONAL SCHEME OF AUTOMATION
OF THE ABSORBER USED IN GAS PURIFICATION
Abstract. Studies have been developed on the stability of the automation
and control system of the absorber used in gas purification, the development of
ABT indicators of the absorber, the selection of technical means used in automatic
control systems, and the determination of the stability of the designed system.
Keywords: absorber, dirty gas, sensor, absorbent, absorption process.
Gaz sanoati — yer bagʻridan
tabiiy gaz chiqarish,
qattiq va suyuq
yoqilgʻilardan sunʼiy gaz olish, aholi va sanoat taʼminoti uchun quvurlardan gaz
yuborish hamda gazdan kimyoviy mahsulotlar olish sanoati. Gazning asosiy turi
yer bagrining 200—7000 m chuqurlikdagi gʻovak jinslarida boʻladigan yonuvchi
tabiiy gazdir. Uning tarkibi metan(CH
4
) dan iborat. 1 m
3
tabiiy gaz 8000—8100
kkal issiqlik beradi. Neft tarkibidan ajralgan gazlar ham boʻladi,
ular neft
konlaridan neft bilan birga chiqadi. Bunday gazlardan 10000 kkal/m3
gacha
issiqlik ajraladi. Sunʼiy gazlar qattiq va suyuq yoqilgʻini termik yoʻl bilan qayta
ishlash hamda koʻmirni yer ostida gazga aylantirish natijasida hosil qilinadi.
Generator gazi, koks gazi kabilar sunʼiy gazlar hisoblanadi. Generator gazining 1
m
3
1000—1010 kkal issiqlik beradi. Gaz yoqilgʻisi isteʼmolchilarga magistral gaz
quvurlari, gazni maʼlum bosimda uzatadigan murakkab kompressor stantsiyalari
va yer osti gaz omborlari vositasida yetkaziladi.
