ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES
VOLUME 2 | ISSUE 8 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-8-282-285
Academic Research, Uzbekistan 283 www.ares.uz
jarayonlar qatoriga sezgilar va idrokni, xotirani, xayol va tafakkurni qo’shish mumkin.
Sezgilar va idrok yordamida miyaga ta’sir etuvchi kuzatuvchilarning
bevosita aks
etishi natijasida ongda borliqning o’sha momentda kishi tasavvurida hosil bo’lgan
hissiy manzarasi gavdalanadi. Xotira ongda o’tmish obrazlarini qaytadan
gavdalantiradi. Xayol ehtiyoj ob’ekti bo’lgan ammo hozirgi paytda yo’q narsning
obrazli modelini hosil qiladi. Tafakkur umumlashgan bilimlardan fodalangan yo’li
bilan masalaning hal etilishini ta’minlaydi. Aytib o’tilgan psixik bilish jarayonidan
istalgan birining batamom barbod bo’lishiga olib keladi.
Ongning ikkinchi ta’rifi unda sub’ekt bilan ob’ekt o’rtasida
aniq farqlanishni
o’ziga ifodasini topishi, ya’ni odam «men» degan tushunchaga nima tegishli ekanini
aniqbiladi. Tirik organizmlar duyosi tarixida birinchi bo’lib unda ajralib chiqqan va
o’zini atrof-muhitiga qarama-qarshi qo’ygan inson o’z ongida ushbu arama-qarshilik
va tafovutni saqlab kelmoqda.
Jonli mavjudotlar ichida uning o’zigina o’zini bilishga ya’ni psixik
faoliyatini
o’zini tadqiq etishga yo’naltirishga qodirdir.Odam o’z hatti-harakatlarini va umuman
o’zini-o’zi ongli ravishda baholaydi. «Men»ning «men emas» degan ajratish har bir
kishi kishi bolaligida boshdan kechiradigan yo’l bo’lib, uni o’zidan o’zi anglashi
jarayonida yuz beradi.
Ongning uchinchi ta’rifi-odamning maqsadini ko’zlovchi faoliyatini
ta’minlashdir. Faoliyatning maqsadlarini yaratish ongning funktsiyasiga kiradi. Bunda
faoliyat motivlari yuzaga keladi va chamalab chiqiladi. Irodaviy qarorlar qabul
qilinadi. Harakatlarni bajarishning qanday borishi hisobga olinadi.
Unga tegishli
tuzatishlar kiritiladi va hakazo.
