Akme túsiniginiń áhmiyeti
Házirgi waqıtta puqta oylanǵan, ilimiy tiykarlanǵan mámleket siyasatı jardeminde mámleketimiz puqaralarina tábiyiy qábileti, bilimi, ilmiy tájriybesi, kásip-ónerge uqıpı hám say-háreketlerinen aqılǵa say paydalanıw ushın qolay jay jaratıw, sonıń menen birge, ǵárezsiz Ózbekstannıń gúlleniw tabıwında olardıń mútajlikleri, social mápleri, turmıslıq kelesheklerin belgilep alıw hám ámelge asıriw zárúrli áhmiyetke iye boladı.
Bul wazıypalardı ámelge asırıwda joqarı bilimli, jetik professional kadrlardı ahloqiy kámalǵa jetken ruwxında qáliplestiriw, mámleketimiz gúlleniwi hám de gullep-jasnawı ushın xızmet etetuǵın akmeshaxslarni payda etiw ústin turatuǵın wazıypalarımızdan birine aylanıp barıp atır.
Bul mexanizmlerden biri - insan resurslarini rawajlandırıw, odan aqılǵa say paydalanıwdıń jańasha jolların ızlep tabıw, yaǵnıy oǵada zárúrli sheshimlerinen biri - akmeologiyaning social ahloqiy máseleleriniń ilimiy mámilege kirip keliwi bolıp tabıladı.
Akmeologiyaning ilimiy mámilege kirip keliwine tiykar salǵan psixiolog B. G. Ananev, «Insannıń psixik biliw rawajlanıwı orayında dáslepki hám sońǵı ontogenez, «chetroqda» bolsa insannıń kóbirek dóretiwshiliklew, natiyjelilew social -aktiv turmıs fazası bolıwı múmkin», deydi.
Álbette, bul processlerdiń barlıǵı, shaxstıń individual -psixik rawajlanıwı haqqındaǵı birden-bir ilimiy-teoriyalıq ideyanıń arnawlı fundamental islep shıǵarılǵan, óspirimlik hám jetikliktiń jas psixologiyasi bólegisiz ámeldegi bola almaydı, degen teoriyaler de joq emes.
Sol sebepli, akmeologiyaning predmeti individ, shaxs individual iskerliginiń barlıq tarawlarında erisken maksimal jetikligi bo'lmog'i kerek (A. A. Bodalyov, N. v. Kuzmina, AA. Derkach hám basqalar ), degen qatań konsepsiya júzege keldi.
2. Pedagogikalıq akmeologiya pániniń metodologiyası hám metodları.
XX asirde komplekslik jantasıwdıń rawajlanıwı polideterminatsiyalangan, quramalı sistemalastırılgan ob'ektler hám ámelde barlıq salasınıń bar ekenligi menen baylanıslı bolıp qaldı. Ol bilim hám pánlerdiń túrli tarawlarınıń óz-ara munasábetleriniń artıp barıwı principin, pánleraro izertlewlerdiń zárúr ekenligin ańlatadı. Komplekslik (kompleks) jantasıwdıń dáslepki rawajlanıwı yondash bioximiya, geobiokimyo, psixofiziologiya sıyaqlı pánlerdiń izertlew tarawları payda bolıwı menen baylanıslı. Keyin, bilimlerdiń bul jańa shegara tarawlarınan tısqarı, insan turmıs iskerliginiń shegara qatarlıq Principi menen ańlatpalanbaǵan túrli tarawların qamtıp alıwshı máseleler vujudga kela basladı. Bul mashqalalardıń kóbisi gipotetik abstrakt tábiyaatqa iye bolmaǵan, bálki insaniyattıń XX asirdegi rawajlanıwınıń ámeliy jaǵdayı sebepli payda bolǵan. Bul atom hám ekologiyalıq apatlar, insannıń kosmosqa ushıwı, OITS hám saraton sıyaqlı ólim dárejesi joqarı bolǵan keselliklerdiń payda bolıwı hám tarqalıwı, sonıń menen birge, insan faktorınıń túrli tárep hám ózgerislerindegi máseleleri menen baylanıslı bolǵan texnikalıq rawajlanıwınıń úzliksiz ósip barıwı.
Insandı ańǵarıwdıń jańa tarawına alıp kelgen komplekslik jantasıwdı islep shıǵıw belgili pedagog alım B. G. Ananevning atı menen baylanıslı. Ol insandı tolıqqonli úyreniw hám ol haqqındaǵı bilimlerdi bilimdiń ǵárezsiz tarawına aylandırıw jantasıwın izlew maqsetine tolıq juwap bergen. Ol shólkemlesken hám basshılıq etken kompleks izertlewler de naǵız ózi maqsetke jóneltirilgen. Biraq, tábiyaattıń túrli tárepleri hám insannıń social mánisi ortasında ızlenip atırǵan baylanıslar ulıwma metodologik-teoriyalıq ulgilerge tayanmaganda, olar bul ulgin izlew usıllarına aylanıp qalǵan bo'lar edi.
|
