KIRISH………………………………………………………………………...
49
t/r Ko’rsatkichlar
O’lchov
birligi
2008 yil
2010 yil
Farqi (+,-
)
O’zgarish
surati %
1
Asosiy vositalar
o’rtacha qiymati
Ming
so’m
377634
122832
-254802
32,5
2
Sotilgan mahsulot
hajmi
Ming
so’m
2494
19774
+17280
8 marta
3
Asosiy vositalarni
faol qismi
Ming
so’m
284383
109001
-175382
38,3
4
O’z mablag’lar
qiymati
Ming
so’m
437760
591316
+153556
135,1
5
Xodimlar soni
Kishi
33
35
+2
106
6
Asosiy
foidalarning
sotilgan
maxsulotdagi
sig’imi
Tiyin
151,417
6,211
-145,206
0,004
7
Xodimlarni
asosiy vositalar
bilan
qurollanganlik
darajasi
So’m
8617,6
3114,3
-5503,3
36,1
8
O’z
mablag’larining
asosiy vositalar
bilan
ta’minlanganligi
So’m
8,626
0,207
-8,419
2,4
Manba: “Samgeoltexservis” MChJning hisobotlari asosida tuzilgan.
2009 yilda bu ko’rsatkich 151,417 tiynni tashkil qilib 2010 yilda 6,211 tiyni
bo’lganligi -145,206 tiyni kamayishiga olib kelgan. Korxonada xodimlarni asosiy
vositalar bilan qurollanganlik darajasi 2009 yilda 8617,6 so’mni tashkil qilib 2010
yilga kelib 3114,3 so’mni tashkil qilgan. Bu esa o’tgan yilga nisbatan -5503,3 so’m
kamaygan bu holat o’z navbatida 36,1%ni tashkil qildi. O’z mablag’larining asosiy
vositalar bilan ta’minlanganligi 2009 yilda 8,626 so’m bo’lgan 2010
yil oxiriga
kelib 0,707 ya’niy -8,419 so’mga kamaygani korxonada asosiy vositalar bilan
izohlaymiz.
KIRISH………………………………………………………………………...
50
2.4. Asosiy fondlardan samarali foydalanish yo’llari
Asosiy vositalardan foydalanish va ularning
samaradorligiga bako berish
iktisodiy taklilning zarur shartlaridan biri kisoblanadi.
KIRISH………………………………………………………………………...
51
Asosiy vositalarning samaradorlik ko’rsatkichlari korxona xujalik faoliyatiga
bako berishning mukim ko’rsatkichlaridan biri sifatida olinadi. Ularning katoriga
kuyidagilarni kiritish mumkin:
2.7-jadval
Fond qaytimi
Fond sig’imi
Asosiy vositalarning kaytimi
Mashina va uskunalar kaytimi
Asosiy vositalarning sigimi
Mashina va uskunalar sigimi
Ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanish va uning
kolatiga bako berishga
iktisodiy taklilda alokida akamiyat beriladi. Korxona ishlab chikarish kuvvati
deganda uning tula ish bilan bandlik xolatiga aytiladi.
Bu kolat nafakat Mahsulot
ishlab chikarish darajasiga, balki
uning xarajatlar tarkibiga, moliyaviy
natijaviyligiga kam ta’sir etuvchi birlik sifatida karaladi.
Ishlab chikarish
kuvvatlari va uning foydalanish darajalariga bako berish asosida korxonaning joriy
davrdagi iktisodiy potensiali kamda uni maksadli boshkaruvi belgilanadi.
Ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishning taklilining kuyidagi
katorlarini xarakterlash mumkin:
korxona ishlab chikarish kuvvatlarining texnik iktisodiy ko’rsatkichlari
tizimi;
texnik iktisodiy ko’rsatkichlar va ishlab
chikarish kuvvatlaridan
foydalanishni kiyesiy taklili;
ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishning korxona xarajatlariga
ta’sirining taklili;
ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishning
korxona ishlab chikarish
samaradorligiga va faoliyat natijaviyligiga ta’sirining taklili.
