Microsoft Word Matn muxarririda jadvallar bilan ishlash
Hujjatga jadval joylashtirish uchun quyidagicha:
“Таблица”→ “Вставит’”→ “Таблицу”;
Qurollar panelidan “Таблитци и гранитци”→ “Вставить”
Quyidagicha dialog oyna paydo bo`ladi. 1- rasm
1- rasm 2- rasm
Yaratilgan jadvalni formatini (2-rasm) o`zgartirish uchun quyidagicha:
“Таблица”→ “Авоформат таблица…”;
Контекст меню→ “Авоформат таблица …”;
Ustun,satr va katakchalar ustida quyidagicha amal bajarish mumkin;
3 - rasm
4-rasm
Birlashtirish, bo`lish, ajratib olish, o`chirish, jadvaldagi ma`lumotlarni tartiblash va tekislash, jadval chiziqlarini o`zgartirish boshqa amallarni bajarish mumkin.
Word dasturining jadvallar bilan ishlash imkoniyatidan foydalanib, guruhning davomatini belgilovchi jurnalni tayyorlang. Jadvalli ma`lumotlarni tayyorlashda “Таблица” menyusidan va uskunalar panelidagi uskunalardan foydalaning. Bu panel va menyu faqat jadval kattaliklari bilan ishlashga moslashgan bo`lib, jadvallarni chizish, o`chirish yoki o`rnatish uchun mo`ljallagan. Quyida “Таблица” menyusi buyruqlarini vazifalari yoritilgan.
Tablitsa menyudagi “Добавить’” qatori:
|
-jadval qo`shish
|
- o`ng tomondan ustun qo`shish
|
- chap tomondan ustun qo`shish
|
- yuqoridan qator qo`shish
|
- pastdan qator qo`shish
|
- katak qo`shish
|
Tablitsa menyudagi “Удалить’” qatori:
|
-Jadvalni o`chirish
|
-Ustunlarni o`chirish
|
-qatorlarni o`chirish
|
-kataklarni o`chirish
|
Tablitsa menyudagi “Выделит’” qatori:
|
- jadvalni blokka olish
|
- ustunni blokka olish
|
- qatorni blokka olish
|
- katakni blokka olish
|
- jadvalning sarlavxasini xar bir varaqiga chiqarish
“Таблица” menyudagi “Преоброзоват’” qatori:
– matnni jadvalga aylantirish
- jadvalni matnga aylantirish
- jadvalning setkasini ko`rinmas qilish
- jadvalning xususiyati.
“Свойства таблитца” muloqot oynasida jadvalning parametrlarini o`zgartirish, ya`ni jadvalni matnga qo`shish, jadvalning ustun, qator va kataklarning o`lchamining o`zgartirish mumkin bo`ladi.
Murakkab jadvallardan biri bo`lgan Talabaning reyting qaydnomasi jadvalini yaratish quyidagicha:
Dastlab Hujjatning asosiy parametrini o`rnatamiz. Talabalar soni 20 ta yuqoridagi bir qator va quyi qismidagi bir qatorni qo`shsak, demak 22 qator; ustun asosiy 3 ta ustun deb qaraymiz. 1- ustunni ajratib 3 ga , 2- ustunni 9 ta, 3- ustunni 6 ta ustunga bo`lamiz. Jadvalga moslashtiramiz. 1- qatorni kengaytiramiz va 2-ustunni toliq hamda 3-ustunni oxirgi 2 ustunni 2 ga “Tablitsa”→ “Narisovat’ tablitsu” orqali gorizontal bo`lamiz. Hosil bo`lgan yangi satrlarni birlashtirib, Jadval malumotlarini to`ldiramiz.
№
|
Talabaning ismi va familiyasi
|
Reyting daftarchasining raqami
|
Semestrda to`plangan ballari
|
YAB
|
Umumiy ballar yig`indisi
|
Yakuniy imzosi
|
Reyting balli
|
Qayta YAB o`tkazish
|
1- JB
|
2- JB
|
3- JB
|
∑- JB
|
1- OB
|
2- OB
|
3- OB
|
∑- JB
|
Jami
|
1- YAB
|
2- YAB
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
O`qituvchining imzosi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Matn, raqam, formula kiritish va ularni tahrirlash
Nazariy qism:
Yacheykadagi ma’lumotlar, formulalar oynaning yuqori qismida joylashgan “строка формул” (formula qatori)da ko‘rinib turadi. Masalan, B1 yacheykaga Андижон давлат университети deb yozaylik
Yacheykadagi ma’lumotni tahrirlash uchun o‘sha ma’lumot kiritilgan yacheykaga F2 funksional tugmasi yordamida tahrirlanadi. Rasmdan ko‘rinib turibdiki B1 adresdagi «Андижон давлат университети» so‘zlari formula qatorida ko‘rinib turibdi. Chunki kursor o‘sha B1 yacheyka ustida turibdi. Bundan shuni anglash mumkinki, kursor qaysi adresda turgan bo‘lsa, undagi ma’lumotlar “строка формул” qatorida paydo bo‘ladi.
Bu rasmda foydalanuvchining nazarida «давлат» so‘zi C1 adresga yozilganga o‘xshaydi. Kursorni С1 yacheykasiga jildirsak, bu yacheykada xech qanday ma’lumot yo‘qligiga ishonch hosil qilamiz.
Yacheykalarga raqamlarni kiritish ham xuddi matnlar kabi amalga oshiriladi. Agar sonlar oldida yoki ulardan so‘ng biror boshqa belgi kiritilsa, Excel dasturi bu ma’lumotni matn deb qabul qiladi. Bu esa formulada o‘sha yacheykadagi sonni boshqa yacheykadagi songa biror arifmetik amal bajarishga harakat qilinsa formulada xatolik haqida xabar paydo bo‘ladi.
Masalan,
145 -raqam
-raqam
-378 -raqam
-1.89 -raqam
25.7 -raqam
25,7 -matn
123 so‘m -matn
7 km -matn
8,6 t -matn
e168 -matn
dm 190 -matn
Elektron jadval bilan ishlashda foydalanuvchi formulalar bilan ishlashga uni kiritishga to‘g‘ri keladi. SHuning uchun formulani qaysi belgidan boshlab kiritishni bilish zarur.
Agar yacheykaga biror formula yozmoqchi bo‘lsangiz “=” belgisidan so‘ng formulani kiritishni boshlash kerak. Masalan,
=A1+A2 (A1 yacheykadagi sonni A2 yacheykadagi songa qo‘shish)
=V4-A3 (V4 yacheykadagi sondan A3 yacheykadagi sonni ayrish)
=(A1+A2+A3)/2+(B1+B2+B3)*2
= Summ(D3:D7) (D3 yacheykadan D7 yacheykagacha bo‘lgan sonlarning yig‘indisini hisoblash formulasi)
Arifmetik amallar.
- ayirish.
+ qo‘shish
/ bo‘lish
ko‘paytirish
Quyida sodda masalani o‘rganish uchun keltiramiz.
Amaliy mashg’ulot:
Masala. Mebel fabrikasida maxsulot yaratishdagi xarajatlarini hisoblash jadvali.
T.r
|
Maxsulot nomi
|
Xom ashyo sarfi
|
Yo‘l haqi
|
Ishchilarga oylik
|
Jami xarajat
|
1
|
Stol-stul
|
350000
|
12500
|
118000
|
|
2
|
Shkaf
|
450000
|
14750
|
156000
|
|
3
|
Oshxona mebeli
|
740000
|
36000
|
450000
|
|
4
|
Divan
|
670000
|
23000
|
132000
|
|
5
|
Eshik-rom
|
560000
|
14500
|
124000
|
|
6
|
Kreslo
|
170000
|
9300
|
81000
|
|
Xuddi Word redaktorida jadvaldagi ma’lumotlarni kiritilgani kabi bu jadvalni so‘zlarini va qiymatlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri yacheykalarga kiritamiz. Bu kiritilgan qiymatlar boshlang‘ich qiymatlar, Exceldagi formulalar yordamida hisob-kitoblarini
480500
|
620750
|
1226000
|
825000
|
698500
|
260300
|
olib borib chiqarilgan qiymatlar natijaviy qiymatlar deyiladi. endi masalaning asosiy joyi ya’ni Jami xarajat ustunidagi qilinadigan ishlarni ko‘ramiz.
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, Jami xarajat ustuni F ustunga to‘g‘ri keladi. Demak, biz formulalarni shu ustundagi kataklarga kiritamiz.
1-formula F4 adresga to‘g‘ri keladi. Jadvaldagi Stol-stulning jami xarajati Xom ashyo+Yo‘l haqi+Ishchi.oylik yig‘indidan iborat bo‘ladi. Bu esa C4+D4+E4 formula degani. F4 yacheykaga = C4+D4+E4 ko‘rinishdagi formulani kiritamiz.
2-formula F5 adresga to‘g‘ri keladi. Ikkinchi formulani boshqa usulda kiritish mumkin. YA’ni kursorni C5 yacheykaga o‘rnatib, Shift tugmasini bosgan holda yo‘naltiruvchi tugmalar yordamida F5 yacheykagacha ajratamiz va STANDARTNAYA panelidagi ∑ (avtosumma) tugmasini bosamiz. Natijadan F5 yacheykada S5 yacheykadan E5 yacheykagacha bo‘lgan sonlar yig‘indisi hosil bo‘ladi. Kursorni F5 yacheykaga o‘rnatsak, formulalar qatorida =SUMM(C5: E5) formulasi ko‘rinadi.
Qolgan yacheykalarga ham shu usulni qo‘llab formulalarni kiritish mumkin. Formulalarni boshqa yacheykalarga ko‘chirish ham mumkin. Buning uchun kursorni F5 yacheykaga o‘rnatamiz. Yacheyka o‘natilgan katakchaning quyi chap buchagiga diqqat bilan e’tibor berilsa, undagi to‘rtburchakli markerni ko‘rish mumkin. Sichqoncha belgisini shu nuqtaga o‘rnatib, uning chap tugmasini bosgan holda F9 gacha sudraymiz. Natijada barcha F6 dan F9 gacha bo‘lgan yacheykalarda yig‘indilarni ifodalovchi formulalar hosil bo‘ladi.
Formulalarni ko‘chirish uskunalar panelidagi Kopirovat va Vstavit tugmalari yordamida ham amalga oshirsa bo‘ladi.
Formulalarni kiritishda ustun nomlarini rus xarflarida kiritilsa xatolik yuz beradi.
|
