|
Amaliy ish Mavzu: gsm standartining umumiy tarmog‘i
|
| Sana | 11.01.2024 | | Hajmi | 0,54 Mb. | | #134815 |
Bog'liq mobil aloqa amaliy ish 2
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Amaliy ish
Mavzu: GSM standartining umumiy tarmog‘i sxemasini o‘rganish
Bajardi: 051-19 guruh talabasai
Fayzullayev Sardor
Tekshirdi: MADAMINOV H. X.
Toshkent - 2024
REJA:
GSM standartining qurish tamoyillari va asosiy xarakteristikalari
GSM tarmog’ining arxitekturasi va asosiy tamoyillari
GPRS va EDGE texnologiyalari
Mobil aloqa tizimlarining tasniflanishi Mobil aloqaga ehtiyoj yildan-yilga ortib borayotgan harakatdagi ob‘ektlar bilan radioaloqa tizimlarini tashkil qilish bo‗yicha shartli ravishda quyidagi tarzda bo‗linadi [1]: - personal radiochaqiruv tizimlari (Paging Systems); - professional (xususiy) harakatdagiradioaloqa tizimlari (PMR,PAMR); - harakatdagi sotali radioaloqa tizimlari (HSRT - Cellular Radio Systems); - simsiz telefonlar tizimlari (Cordless Telephony); - YeSYdan foydalaniladigan personal aloqa tizimlari. Sotali radioaloqa tizimlarini qurish tamoyllari Personal mobil aloqaning birinchi tizimlaridan biri deb "Multiton" personal chaqiruv tizimini hisoblash mumkin. Bu tizimda dispetcher personal radio qabul qilish bo‗yicha xodimni chaqiradi. Akustik chaqiruvni olishi bo‗yicha xodim stasionar telefonni topadi va dispetcherga qo‗ng‗iroq qiladi. Servisning navbatdagi darajasida xodim nafaqat chaqiruvni oladi, balki individual qabul qilish displeyida chaqiruvchi abonentning nomerini ko‗radi, lekin u bilan faqat stasionar telefon orqali bog‗lanishi mumkin (Paiging Systems). Bunday tizimning oliy darajasi individual radiotelefondan tizimning ichida so‗zlashuvlarni olib borishga va umumiy telefon tarmog‗iga dispetcher orqali chiqishga imkon beradi. Bunday tizimlar (PMR, PAMR) bilan korxonalar, shifoxonalar, sanoat komplekslari va boshqalar jihozlanadi. RMR deganda abonentlar radio qamrab olish zonalari chegaralarini kesib o‗tganida aloqaning uzluksizligini ta‘minlamaydigan, avomatik roumingga ega bo‗lmagan va boshqa tizimlar abonentlariga mavjud aloqa xizmatlarining bir xil to‗plamni, shu jumladan to‗lov masalalarini kafolatlamaydigan xususiy radioaloqa tizimlari tushuniladi. 8 RAMR RMRdan farqli ravishda umumiy foydalanishdagi telefon tarmoqlari abonentlari bilan harakatdagi abonentlarning bog‗lanishini ta‘minlaydi. Harakatdagi tizimlarni loyihalashtirishdagi asosiy kuchlar radiotelefon xabarlarini qabul qilishning yuqori halaqitbardoshligini ta‘minlashga qaratildi, shuning uchun bu yo‗nalishda ma‘lum yutuqlarga erishildi, ular harakatdagi aloqani qabul qilinadigan ma‘lumotlar sifati bo‗yicha simli telefon aloqasi darajasiga yaqinlashtirdi. Bu shunga olib keldiki, harakatdagi radioaloqaga ajratilgan chastotalar resursini radioabonentlar sonining ommaviy ko‗payib ketishi tufayli kamayishiga olib keldi, bu ishlab chiquvchilarni yuqori o‗tkazish qobiliyatili tizimlarini yaratish va ajratilgan chastotalar spektridan samarador foydalanish sohasida jadal tadqiqotlarni olib borishga undadi. Bunda prinsipial yangi qurish tuzilmasiga va aloqani tashkil etilishiga ega bo‗lgan, aynan, ko‗plab bazaviy stansiyalar (BTS) yagona tarmoqqa bog‗lanadigan harakatdagi sotali aloqa tizimlari (HSAT) eng istiqbolli deb tan olingan. Harakatlanish jarayonida abonentlar stansiyasi (MS) bitta BTSdan boshqasiga, uning komandalari bo‗yicha avtomatik qayta ulanish bilan ―estafetali uzatiladi‖, bu aloqaning uzluksizligini ta‘minlaydi. HSATda ajratilgan chastotalar kanallari bir-biridan himoya masofasiga surilgan yacheykalardagi abonentlar orqali ko‗p karrali ishlatiladi. Bunday qurish prinsipida aktiv chastota kanallari soni ortadi, bu yuqori o‗tkazish qobiliyatini va chastotalar spektridan samaraliroq foydalanishni ta‘minlaydi (Cellular Radio Systems).
Sotali aloqaning rivojlanishi tarixi Barcha istovchilarga uyali aloqa xizmatlarini taklif etgan birinchi radiotelefon aloqasi tizimi 1946 yilda Sent-Luis shahrida (AQSh) o‗z ishini boshladi. Bu tizimda qo‗llanilgan radiotelefonlar oddiy qayd etilgan kanallarni ishlatgan. Agar kanal band bo‗lsa, abonent qo‗lda boshqa bo‗sh kanalga qayta ulangan.Apparatura juda katta va ishlatishda noqulay bo‗lgan. Markaziy 9 radiotugun juda katta quvvatli yuqori chastotali signallarni 100 km masofalarga uzatgan. Xizmat ko‗rsatish ham shunga mos darajada bo‗lgan. Telefon tizimi 40 MGs chastota polosasi kenglidagi chastota bo‗yicha modulyatsiyalash tamoyili bo‗yicha ishlagan 11 ta kanallarni taqdim etgan. Keyin mos ravishda 152va454MGschastota polosalari kenglidagi 11 va 12 ta kanallarni egallaydigan ikkita yaxshilangan tizimlar (IMTS-MJ va –MK) paydo bo‗ldi. Chastota bo‗yicha modulyatsiyalash texnologiyasi va undan foydalanish takomillashtirildi, radiokanallar torroq bo‗ldi. Eng oldingi mobil telefonlarga 3kGs gacha kenglikdagi ovoz signalini uzatish uchun 120 kGs li chastota spektri zarur bo‗lgan. Texnikaning rivojlanishi bilan radiotelefon aloqasi tizimlari takomillashtirila bordi, qurilmalarning hajmlari kichraytirildi, yangi chastota diapazonlari o‗zlashtirildi, asosiy va kommutasion qurilmalar yaxshilandi, xususan, bo‗sh kanalni avtomatik tanlash (trunking) funksiyasi paydo bo‗ldi. Lekin radiotelefon aloqasi xizmatlariga juda katta ehtiyojda muammolar ham vujudga keldi. Ulardan asosiysi chastota resurslarining cheklanganligi hisoblanadi. Ma‘lum chastotalar diapazonidagi qayd etilgan chastotalar soni cheksiz ortishi mumkin emas, shuning uchun chastota bo‗yicha yaqin ishchi kanallarga ega bo‗lgan radiotelefonlar o‗zaro halaqitlarni hosil qila boshlaydi. Turli mamlakatlardan olimlar va muhandislar bu muammoni yechishga urinishdi. 1940-nchi yillarning o‗rtalarida AT&T Amerika kompaniyasining Bell Laboratories tadqiqotlar markazi butun xizmat ko‗rsatiladigan hududni uncha katta bo‗lmagan oraliqlarga bo‗lish g‗oyasini taklif etdi, ular sotalar, (ingl. Cellyacheyka) deyila boshlandi. Har bir sota cheklangan ishlash radiusli va qayd etilgan chastotali uzatkich orqali xizmat ko‗rsatilishi kerak bo‗lgan. Bu hech bir o‗zaro halaqitlarsiz o‗sha chastotadan boshqa yacheykada takroran foydalanishga imkon berdi. Lekin aloqani bunday tashkil etilishi tamoyili apparatlar darajasida amalga oshirilishigacha 30 10 yillar o‗tdi. Binobarin, bu yillarda sotali aloqa tamoyilini ishlab chiqish turli davlatlarda turli yo‗nalishlarda olib borildi. Mobil telefon va PMR (private dispatched mobile radio-personal mobil radioaloqa) xavfsizligini yaratish bo‗yicha kuchlar Federal Aloqa Komissiyasiga (FCC) yuklandi, u qator radiouzatish xizmatlarini eng ijtimoiy ma‘suliyatli xizmat sifatida ko‗rib chiqdi. Siyosiy ta‘sir mobil telefonning o‗sishiga ko‗maklashdi va 1968 yilda komissiya PMR ehtiyojlari uchun qo‗shimcha 70dan 83tagacha (800 MGs chastota kengligidagi diapazon) yuqori chastotali telekanallardan foydalanish imkoniyatini ko‗rib chiqishga rozi bo‗ldi. Bu vaqtga kelib, AQShda 70 000 atrofidagi mobil telefon foydalanuvchilari bo‗lgan. 1971 yilda AT&T Bell Laboratories, Murray Hill, N.J. kompaniyalarida AMPSmobil telefon tizimi eng afzal arxitekturasi sifatida sotali tizim konsepsiyasi taklif etildi. G‗oya qiziqarli bo‗ldi va asosiy stansiyani katta balandlikka tog‗ning ustiga, uning pastroq quvvatli stansiyalari yerga sathiga yaqin kenglikka joylashtirish bo‗ldi. Bunda har bir yacheyka asosiy radioqurilmaning nusxasi bo‗ladi va asosiy stansiya funksiyasini ham boshqaradigan qayta ulash markazi orqali boshqariladi. Har bir yacheykaning ishlash zonasini kichraytirish ular bir-birlaridan yetarlicha masofada joylashganda chastotalarni takrorlanishiga imkon berdi. Ma‘lumki, yacheykalarning ta‘siri ular orasidagi masofaga emas, balki bu masofaning yacheykaning radiusiga nisbati koeffisientiga proporsional bo‗ladi. O‗z navbatida, yacheykaning radiusi uzatkichning quvvatiga proporsional bo‗ladi, bu esa tizimdagi radiokanalar sonini yacheyka uzatkichining quvvatini oddiy kamaytirish bilan oshirish imkoniyatini beradi, yacheykaning o‗lchamini kamaytirish esa bo‗sh zonalarni yangi yacheykalar bilan to‗ldirishga imkon beradi. 1970-nchi yillarning oxirlarida 5 ta shimoliy yevropa davlatlari - Shvesiya, Finlyandiya, Islandiya, Daniya va Norvegiya uchun yagona sotali aloqa standartini yaratish bo‗yicha ishlar boshlandi, u NMT-450 (Nordic Mobile Telephone) nomini oldi va 450 MGs diapazonda ishlash uchun mo‗ljallandi. Birinchi NMT-450 11 tizimlarini ishlatish 1981 yilda boshlandi, lekin bir oy oldin NMT-450 standarti sotali aloqa tizimi Saudiya Arabistonida ishga tushirildi. NMT-450 standarti asosidagi tarmoqlar va ularning modifikatsiyalangan versiyalari Avstriya, Gollandiya, Belgiya, Shveysariyada, shuningdek JanubiySharqiy Osiyo va Yaqin Sharq davlatlarida foydalanila boshlandi. Bu standart asosida 1985 yilda 900 MGs diapazonidagi NMT-900 standarti ishlab chiqilgan bo‗lib, u tizimning funksional imkoniyatlarini kengaytirishga va tizimning abonentlar sig‗imini sezilarli oshirishga imkon berdi. 1983 yilda AQShda qator dala sinovlaridan keyin Bell Laboratories tadqiqotlar markazida ishlab chiqilgan AMPS (Advanced Mobile Phone Service) standarti tarmog‗i tijorat ishlatishga tushirildi. 1985 yilda Buyuk Britaniyada milliy standart sifatida AMPS standarti asosida ishlab chiqilgan TACS (Total Access Communications System) qabul qilindi. 1987 yilda sotali aloqa abonentlarining keskin ortishi bilan ishchi chastotalar polosalari kengaytirildi. Bu sotali aloqa standartining yangi versiyasi ETACS (Enhanced TACS) nomini oldi. Boshqa yevropa davlatlaridan farqli ravishda Fransiyada 1985 yilda Radiocom-2000 standarti qabul qilindi. 1986 yildan boshlab Skandinaviya davlatlarida NMT-900 standarti qo‗llanila boshlandi.
GSM standartining rivojlanish tarixi Yagona yevropa raqamli aloqa standartini bu maqsadlar uchun ajratilgan 900 MGs dipazonda yaratish maqsadida 1982 yilda 26 ta davlatlar aloqa ma‘muriyatlarini birlashtiradigan tashkilot - Yevropa Pochta va Elektr aloqa Ma‘muriyatlari Konferensiyasi (SERT) Groupe Special Mobile maxsus guruhini tashkil etdi. GSM qisqartmasi yangi standartga nom berdi (keyinroq, bu standartni butun dunyoda keng tarqalishi tufayli), GSM Global System for Mobile Communications sifatida yoyila boshlandi.
GSM standartining umumiy xarakteristikalari 1980 yidagi SERT tavsiyalariga muvofiq, GSM standartidagi harakatdagi aloqa uchun 862 - 960 MGs diapazondagi chastotalar spektri ajratilgan. Harakatdagi stansiyadan bazaviy stansiyaga uzatish uchun 890 - 915 MGs chastotalar polosasi va bazaviy stansiyadan harakatdagi stansiyaga (abonentga) uzatish uchun 935 - 960 MGs chastotalar polosasi ishlatiladi [3]. Binobarin, aloqa seansi vaqtida kanallarning qayta ulanishida bu chastotalar orassidagi farq o‗zgarmas va 45 MGsga teng. Qo‗shni aloqa kanallari orasidagi chastotalar farqi 200 kGsni tashkil etadi. Shunday qilib, qabul qilish/uzatish uchun ajratilgan 25 MGs chastotalar polosasida 124 ta aloqa kanallari joylashadi. GSM standartida vaqt bo‗yicha ajratiladigan tor polosali ko‗p stansiyali ulanish (TDMA) ishlatiladi, bu bitta tashuvchi chastotada bir vaqtda 8 tagacha nutq kanallarini joylashtirishga imkon beradi. Nutqni o‗zgartirish qurilmasi sifatida munatazam impulsli qo‗zg‗atishli va 13 Kbit/s nutqni o‗zgartirish tezligini RPE – LTP nutq kodeki ishlatiladi.
GSM tarmog‗i 1.1-rasmda keltirilgan bir necha funksional ob‘ektlar, funksiyalar va interfeyslardan tashkil topgan [1-3]. GSM tarmog‗i quyidagi uchta asosiy qismlarni o‗z ichiga oladi: • mobil stansiyalar (MS), ular abonent bilan birga harakatlanadi; • bazaviy stansiyalar nimtizimi (BSS), u mobil stansiya bilan aloqa radioliniyasini boshqaradi; • tarmoq nimtizimi (NSS), uning asosiy qismi –mobil aloqani kommutatsiyalash markazi (MSC) mobilstansiyalar orasidagi va mobil yoki 19 stasionar tarmoq foydalanuvchlari orasidagi kommutatsiyalashni bajaradi. MSC yana abonentning harakatlnishiga bog‗liq ishni boshqaradi. .1- rasmda tarmoqda ishonchli ishlash va o‗zgarishlarni nazorat qilish arkazi ko‗rsatilmagan. Mobil stansiya (MS) va bazaviy stansiyalar nimtizimi(BSS) Uminterfeysi bo‗yicha bog‗lanadi, bu interfeys yana ―havo interfeysi‖ yoki aloqa radioliniyasi sifatida ma‘lum. Bazaviy stansiyalar nimtizimi mobil aloqa kommutatsiyalash markazi bilan A interfeys bo‗yicha o‗zaro ta‘sirlashishadi. 1.1- rasm. GSM tarmog‗i arxitekturasi va interfeyslari Mobil stansiya(MS) Mobil stansiya (MS) harakatdagi apparatura (terminal) va abonentlarni identifikatsiyalash moduli (SIM - Subscriber Identification Module) deyiladigan mikroprotsessorni o‗z ichiga olgan integral sxemali kartadan tashkil topgan. SIMkarta foydalanuvchi harakatlanganida ishlatiladigan terminalga bog‗liq bo‗lmagan holda to‗langan xizmatlarga ulanishni ta‘minlaydi. Boshqa GSM terminaliga SIMMa`muriy markaz Autentifikatsiyalash markazi Bazaviy qabul qilish-uzatish stansiyasi Bazaviy stansiya kontrolleri Bazaviy stansiyalar nimtizimi Qurilmalarni identifikatsiyalash registri Xizmatlar integratsiyalangan raqamli tarmoq Mobil stansiya Mobil aloqani kommutatsiyalash markazi Tarmoqni boshqarish markazi Ishlatish va texnik xizmat ko`rsatish markazi Paketlar kommutatsiyalanadigan tarmoq Kommutatsion nimtizim Transkoder Mobil stansiya Joylashish o`rni registri 20 kartani qo‗yish bilan foydalanuvchi qo‗ng‗iroqlarni qabul qilishi, bu terminaldan qo‗ng‗iroqlarni amalga oshirishi va boshqa xizmatlarni olishi mumkin [1-3]. Harakatdagi apparatura mobil qurilmani xalqaro ajratish kodi (IMEI - International Mobile Equipment Identity) orqali aniqlanadi. SIM-kartamobil abonentni xalqaro ajratish kodiga (IMSI - International Mobile Subscriber Identity), u abonent, maxfiy kod va boshqa ma‘lumotlarni identifikatsiyalash uchun ishlatiladi. IMEI va IMSI bir-birlariga bog‗liq emas, bu abonentning harakatlanishida shaxsni eng ehtimolli ajratishni ta‘minlash imkoniyatini beradi. SIM-karta parol yoki shaxsiy nomerdan noqonuniy foydalanishga qarshi himoyalanishi mumkin. Harakatdagi stansiyaning uchta turdagi oxirgi qurilmalari qo‗llanadi: • MT0 (Mobile Termination 0) – ko‗p funksiyali harakatdagi stansiya, uning tarkibiga ma‘lumotlar va nutqni uzatish va qabul qilish imkoniyatiga ega bo‗lgan ma‘lumotlar terminali kiradi; • MT1 (Mobile Termination 1) – terminal orqali ISDN bilan aloqa imkoniyatiga ega bo‗lgan harakatdagi stansiya; • MT2 (Mobile Termination 2) – MKKTT V-yoki X-turkumdgi protokol bo‗yicha aloqa uchun terminalni ulash imkoniyatiga ega bo‗lgan harakatdagi stansiya. Terminal qurilmasi nomerteriladigan telefon go‗shagi, ma‘lumotarni uzatish apparaturasi (DTE), teleks va boshqalar kabi bir yoki bir necha turlardagi qurilmalardan tashkil topishi mumkin. Terminallarning quyidagi turlari mavjud: 1.TE1 (Terminal Equipment – ISDN bilan aloqani ta‘minlaydigan terminal qurilmasi; 2.TE2 (Terminal Equipment –MKKTT V-yoki X-turkumdagi protokollar orqali istalgan qurilma bilan aloqani ta‘minlaydigan terminal qurilmasi (ISDN bilan aloqani ta‘minlamaydi). TE2 terminal yuklama sifatida MT1 qurilmaga 21 (ISDN bilan aloqa imkoniyatiga ega bo‗lgan harakatdagi stansi) yoki TA adapter orqali ulanishi mumkin.
Tarmoq kommutatsion nimtizimi Tarmoq nimtizimining markaziy komponentimobil aloqani kommutatsiyalash markazi (MSC) hisoblanadi [1]. U umumiy foydalanishdagi telefon tarmog‗ining yoki integral xizmat ko‗rsatish raqamli tarmog‗ining (PSTN - Public Switched Telephone Network) oddiy kommutatsiyalash tuguni sifatida 23 ishlaydi. Qo‗shimcha ravishda abonentning harakatlanishida ro‗yxatga olish, autentifikatsiyalash, joylashish o‗rnini yangilash, bog‗lanishni uzatish (xendover) va chaqiruvni marshrutlashtirish kabi barcha funksional imkoniyatlarni ta‘minlaydi.
Sotali aloqaning paydo bo‗lishi vaqtidan boshlab ma‘lumotlarni mobil uzatish g‗oyasi mobil telefonlardan eng ilg‗or foydalanuvchilarga tinchlik bermadi. Internet tarmog‗ining keskin rivojlanishini boshlanishi bilan mobil telefon yordamida ma‘lumotlarni uzatish muammosi yanada dolzarb bo‗lib qoldi, lekin uni yechish yo‗lida ikkita to‗siqlar bo‗lgan. Birinchi muammo 9,6 kbit/s ma‘lumotlarni maksimal uzatish tezligi, bazaviy stansiyalarning alohida modullari almashtirilganda 14,4 kbit/s ma‘lumotlarni maksimal uzatish tezligini 31 ta‘minlaydigan GSM tizimi qo‗yadigan uzatish tezliklariga o‗ta qat‘iy cheklashlar hisoblanadi. Ikkinchi muammo ma‘lumotlarniuzatishnin yuqori narxi hisoblanadi, chunki bunday past tezliklarda ma‘lumotlarni uzatishda abonentga u ovozli aloqa xizmatlari tariflariga yaqin bo‗lgan tariflar bo‗yicha to‗lashi kerak bo‗ladigan ko‗p vaqt talab qilinadi. Aynan shu sababalarga ko‗ra, ma‘lumotlarni uzatish xizmatlaridan foydalanadigan stali aloqa abonentlari soni uncha katta bo‗lmagan. GPRS ma‘lumotlarni paketli uzatish tizimining paydo bo‗lishi yuzaga kelgan vaziyatni tubdan o‗zgartirdi [1-3]. GPRSni tashkil etish sxemasi 1.3- rasmda keltirilgan.
GSM va GPRSda ma‟lumotlarni uzatish GSM kanallar bo‗yicha ma‘lumotlarni uzatish quyidagi tarzda tashkil etilgan. Abonentga mobil terminalga o‗rnatilgan modem orqali ovozni uzatish uchun ishlatiladigan alohida kanal ajratiladi, bu kanal orqali ma‘lumotlarni uzatish bo‗lib o‗tad, bunda ma‘lumotlarni uzatishlar orasidagi oraliqlarida kanal band 32 bo‗lgan. GPRS (General Packet Radio Service) bu GSM sotali aloqa tarmog‗i doirasida ma‘lumotlarni paketli uzatish protokolini ishlatadigan tizim hisoblanadi. GPRS tizimidan foydalanishda ma‘lumotlar paketlarga to‗planadi va efirga uzatiladi, ular abonentlarning so‗zlashuvlari orasida doimo bo‗ladigan oraliqlardagi ―bo‗sh joylarni‖ (bu vaqtda ovoz kanallari ishlatmaydigan) to‗ldiradi, birdaniga bir necha ovozli kanallardan foydalanish esa ma‘lumotlarni yuqori uzatish tezliklarini ta‘minlaydi. Bunda bog‗lanishni o‗rnatilishi vaqti bir necha sekundni tashkil etadi. Ma‘lumotlarni paketli uzatish rejimining prinsipial farqi shundan iborat. Natijada abonentda ma‘lumotlarniuzatishlar orasidagi oraliqlarda kanallarni egallamasdan ma‘lumotlarniuzatish imkoniyati paydo bo‗ladi, tarmoqning resurslarida samaraliroq foydalaniladi. GPRS texnologiyasining imkoniyatlari GPRS texnologiyasi oldin mumkin bo‗lmagan prinsipial yangi xizmatlarni kiritishga imkon beradi. Avvalo bu foydalanuvchin qoniqtiradigan tezlikdagi, oniy bog‗lanishli va juda foydali tariflashtirish tizimili Internet resurslariga mobil ulanish hisoblanadi. Masalan, GPRS tizimi yordamida Internetdagi WEB-sahifani ko‗rishda tarkibni qanchalik zarur bo‗lsa, shuncha o‗rganish mumkin, chunki to‗lov Internet tarmog‗ida bo‗lish vaqtiga emas (ma‘lumotlarni uzatmasdan, tarmoq kanallarini egallanmaydi), balki faqat qabul qilingan ma‘lumot amalga oshiriladi. Qayd etilgan telefon liniyalarida vaqt bo‗yicha to‗lov kiritilganda Internetga mobil GPRS-telefondan ulanisha tariflar yanada raqobatbardosh bo‗ladi. GPRS texnologiyasi katta ma‘lumotlar hajmlari, videotasvirlar, MP-3 standartdagi musiqiy fayllar va boshqa multimediali ma‘lumotlarni tez uzatish va olishga imkon beradi. WAP – brouzerli telefonlardan foydalanish qulayligini baholagan abonentlar uchun GPRS texnologiyasining joriy etilishi telefonning ekranida WAP – sahifani 33 deyarli oniy yuklanishi va foydaliroq tariflashtirish tizimini bildiradi. Korporativ foydalanuvchilar uchun GPRS tizimi xodimlarni korxonalarning korporativ tarmoqlariga, pochta, axborot serverlari, olisdagi ma‘lumotlar omborlariga xavfsiz va tezkor ulanishini ta‘minlash uchun juda yaxshi vosita bo‗lib xizmat qiladi. Bunda hatto agar abonent GPRS-rouming tashkil etilgan boshqa GSM operatori tarmog‗ida bo‗lganda ham korporativ tarmoqlarga ulanishni olish imkoniyati paydo bo‗ladi. GPRS texnologiyasi telemetriya tizimlarida qo‗llanishi mumkin. Qurilma alohida kanalni egallamsdan doimo ulangan bo‗lishi mumin. Bunday xizmat qo‗riqlash xizmatlari, bankomatlarni ulash uchun banklar, va boshqa sohalarda, shu jumladan sanoat sohalarida yaxshi kutib olinishi mumkin. GPRS tizimini qurish tamoyillari Tuzilmaviy darajada GPRS tizimini ikkita qismlar – bazaviy stansiyalar nimtizimi va GPRS tarmog‗i yadrosiga (GPRS Core Network) bo‗lish mumkin. Bazaviy stansiyalar nimtizimiga dasturiy va apparatlar darajasida ma‘lumotlarni paketli uzatilishini ta‘minlaydigan GSM tizimining barcha kontrollerlari va bazaviy stansiyalari kiradi. GPRS tarmog‗i yadrosi ma‘lumotlar paketlariga ishlov berish va Internet tarmog‗ bilan aloqani ta‘minlash uchun mo‗ljallangan mutlaqo yangi tarmoq elementlarini o‗z ichiga oladi. Asosiy tarmoq elementi SGSN (Serving GPRS Support Node) paketlar kommutatori hisoblanadi. Bu tarmoq elementi barcha paketli ma‘lumotlarga ishlov berish va GSM kadrlarini Internet global kompyuter tarmog‗ining TCP/IP protokollari ishlatadigan formatlariga o‗zgartirish funksiyalarini o‗ziga oladi. Paketli kommutator oddiy kommutatorga faqat ovozli trafikni qoldirishi bilan paketli ma‘lumotlarga ishlov berishni ta‘minlashi bilan GSM kommutatorni yuksizlaydi. Ikkinchi, muhim tarmoq elementi GGSN (Gataway GPRS Support Node) GPRS shlyuz hisoblanadi. U GPRS tizimini Internet, Intranet, X.25 va boshqa 34 ma‘lumotlarni paketli uzatish tarmoqlari bilan aloqasini ta‘minlaydi. GGSN abonentlari ulanishni olishi mumkin bo‗lgan tarmoqlar haqidagi barcha zarur ma‘lumotlar, shuningdek bog‗lanish parametrlariga ega bo‗ladi. Aytib o‗tilgan elementlardan tashqari, GPRS Core yadroga boshqa elementlar - DNS (Domen nomlari serveri), Charging Gateway (tariflashtirish tizimi bilan aloqa uchun shlyuz), Border Gateway (Chegaraviy shlyuz) va boshqa yordamchi elementlar kiradi. GPRS tizimini keng masshtablashtirish imkoniyatlarini ta‘kidlash kerak. Ma‘lumotlarni paketli uzatish xizmatidan foydalanadigan abonentlar sonini tez ortishida qo‗shimcha paketli kommutatorlarni (SGSN) kengaytirish va o‗rnatish hisobiga GPRS tizimining sig‗imini oshirish mumkin. Abonentlar uzatadigan ma‘lumotlarning yig‗indi hajmi ortganda (abonentlar soni ortganda) qo‗shimcha GPRS – shlyuzlar o‗rnatilishi mumkin, ular butun tizimning katta yig‗indi o‗tkazish qobiliyati va bazaviy stansiyalar tizimining kengaytirishni ta‘minlaydi. Shunday qilib,GPRS tizimini kengaytirish bilan operator ma‘lumotlarni paketli uzatishga asoslangan xizmatlarning yuqori sifatini ta‘minlashi mumkin.
|
| |
