|
Amaliy ish Menga tushgan tartib raqam : 7
|
| bet | 2/2 | | Sana | 29.05.2024 | | Hajmi | 1,81 Mb. | | #256689 |
Bog'liq 3-deadline Saidmirza Baxromov14-amaliy ish
15-amali ish
Tarmoq foydalanuvchilarining huquqlarini boshqarish va sozlash katta ahamiyatga ega, ayniqsa, dasturiy ta'minot yoki veb-saytlar rivojlantirilganda. Quyida ba'zi asosiy usullar va tushunchalar keltirilgan:
1. Rol va Huquqlarni Boshqarish (Role-Based Access Control - RBAC):
- Bu tizimda foydalanuvchilar turli rollarga ajratiladi va har bir rolga ma'lum huquqlar beriladi. Masalan, veb-saytda "Admin", "Editor", "User" kabi rollar bo'lishi mumkin.
- Misol: WordPress platformasida admin foydalanuvchilarga barcha huquqlar berilgan, muharrirlar esa faqat postlarni tahrirlash huquqiga ega.
2. Huquqlarni Asosiy Boshqarish (Access Control Lists - ACL):
- ACL orqali har bir foydalanuvchiga yoki guruhga aniq fayl yoki resursga kirish huquqi beriladi. Bu huquqlar o'qish, yozish va bajarish bo'lishi mumkin.
- Misol: Linux operatsion tizimida fayllar va kataloglar uchun o'qish, yozish va bajarish huquqlari turli foydalanuvchilarga yoki guruhlarga berilishi mumkin.
3. Kerak Bo'lganda Huquqlarni Berish (Just-In-Time Access - JIT):
- Foydalanuvchilar kerak bo'lganda ma'lum resurslarga vaqtinchalik huquqlar oladi. Bu xavfsizlikni oshiradi, chunki foydalanuvchilar doimiy yuqori darajadagi huquqlarga ega bo'lmaydi.
- Misol: Bulutli xizmatlarda vaqtinchalik ma'muriy huquqlar kerak bo'lganda foydalanuvchiga beriladi va bu huquqlar ma'lum vaqt o'tgach o'chiriladi.
4. Foydalanuvchi Muvofiqligini Tekshirish (User Authentication):
- Bu jarayon foydalanuvchini tizimga kirishini tasdiqlaydi. Bu maqsadda login va parol, ikki faktorli autentifikatsiya (2FA) kabi usullar qo'llaniladi.
- Misol: Google hisobiga kirishda SMS yoki autentifikatsiya ilovalari orqali qo'shimcha tasdiqlash talab qilinadi.
5. Foydalanuvchi Faoliyatini Kuzatish va Tahlil qilish (User Activity Monitoring and Analytics):
- Bu usul foydalanuvchilarning faoliyatini kuzatadi va nomaqbul harakatlarni aniqlashga yordam beradi.
- Misol: Korporativ tarmoqlarda foydalanuvchilarining qaysi fayllarga kirganligi va ularni o'zgartirish yoki yuklab olish faoliyatlari doimiy ravishda kuzatiladi.
Bu usullar orqali tarmoq foydalanuvchilarining huquqlarini boshqarish va sozlash amalga oshiriladi. Har bir usulning o'ziga xos afzalliklari va cheklovlari bor, shuning uchun aniq vaziyatga mos usul tanlanishi kerak.
|
| |
