Andijan Mashinasozlik instuti Elektra tehnika fakulteti K. 04;23 gurux talabasi Tursunov Asilbekning kimyo fanidan tayorlagan taqdimot ishi

Elektr tokining materialdan o'tishi jarayoni elektr o'tkazuvchanligi deb ataladi va uning tabiati zaryadlangan zarralar va ular harakatlanadigan materialga qarab farq qiladi. Elektr toklariga misollar kiradi metall o'tkazuvchanlik, bu erda elektronlar metall kabi o'tkazgich orqali oqadi va elektroliz, bu erda ionlar (zaryadlangan atomlar) suyuqliklar orqali yoki elektr uchqunlari kabi plazmalar orqali oqadi Zarrachalarning o'zi juda sekin harakatlanishi mumkin bo'lsa-da, ba'zida o'rtacha siljish tezligi bilan sekundiga millimetrning faqat fraktsiyalari, ularni boshqaradigan elektr maydoni yorug'lik tezligiga yaqin tarqaladi va elektr signallarining simlar bo'ylab tez o'tishiga imkon beradi.. 

.Tok kuchi. Tokning tabiatidan kat`i nazar uni harakterlovchi asosiy kattaliklardan biri tok kuchidir:Tokning kuchi deb, o`tkazgichning ko`ndalang kesim yuzidan vaqt birligi ichida o`tgan elektr zaryadiga miqdor jihatdan teng bo`lgan fizik kattalikka aytiladi, yani: Bunda I –tokning kuchi, q –elektr zaryadi, t – elektr zaryadi o`tishi uchun ketgan vaqt. Tok kuchi elektr zaryadi kabi skalyar kattalikdir. SI da tok kuchi amper (A) hisobida o`lchanadi. Tok kuchi ampermetr bilan o`lchanadi. Ampermetr zanjirning ko`ndalang kesimi yuzidan o`tayotgan tokning kuchi yo`gonroq joyidagiga qaraganda katta bo`ladi. Shuning uchun ham, tok kuchidan tashqari tok kuchining zichligi deb ataluvchi fizik kattalik tushunchasi kiritiladi va i ("yot") harfi bilan belgilanadi.

Tok kuchining zichligi debo`tkazhgichning bir birlik ko`ndalang kesimi yuzidan o`tgan tokning kuchiga miqdor jihatdan teng bo`lgan fizik kattalikka aytiladi, yani: (91) Bundagi tok kuchining o`rniga (92) dagi ifodasi qo`yilsaTok kuchining zichligi deb, o`tkazgichning bir birlik ko`ndalang kesim yuzidan vaqt birligi ichida o`tgan zaryadga miqdor jihatdan teng bo`lgan fizik kattalikka aytiladi

.Zanjirning bir qismi uchun om qonuni. O`tkazgich bo`ylab zaryadlarning harakatlanishi uchun o`tkazgich uchlarida potensiallar ayirmasining bo`lishi, boshqacha qilib aytganda, o`tkazgich ichida maydon bo`lishi shart. O`tkazgich uchlaridagi potensiallar ayirmasi elektrostatikadan farqli ravishda kuchlanish deyiladi va U (lotincha "u") harfi bilan belgilanadi. Zaryadlarning o`tkazgich bo`lib ko`chishida o`tkazgichdagi elektr maydon kuchlari ish bajaradi. O`tkazgich uchlaridagi potensiallar ayirmasi yoki kuchlanish deb, bir birlik musbat zarjadni utkazgich builab kuchirishda utkazgichdagi elektr maydon kuchining bajargan ishiga miqdor jihatdan teng bo`lgan fizik kattalikka aytiladi, yani: