|
Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti
|
| bet | 7/9 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 103,3 Kb. | | #231850 |
Bog'liq Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli33355Tan olishning kechikishi - bu hukumat iqtisodiyotdagi mavjud vaziyatni retsessiya yoki inflyatsion tafovut holati sifatida aniqlash uchun zarur bo'lgan vaqt. Tan olishning kechikishi milliy iqtisodiyotning holati to'g'risidagi statistik ma'lumotlarni yig'ish va qayta ishlash mexanizmining nomukammalligi tufayli yuzaga keladi.
Qaror qabul qilishda kechikish - bu aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan BNPning ixtiyoriy choralarini ishlab chiqish uchun zarur bo'lgan vaqt, masalan, byudjetga o'zgartirishlar kiritish, soliqlar va transfertlarning yangi miqdorlarini kelishish vaqti va hokazo.
Ta'sirning kechikishi - bu BNPning ixtiyoriy choralarini amalga oshirish paytidan boshlab o'tadigan vaqt va ularning iqtisodiyotdagi vaziyatga ta'siri natijasi. Masalan, davlat xarajatlari ko'paysa, ishlab chiqarishni multiplikativ kengaytirish jarayoni tugaguniga qadar biroz vaqt o'tadi.
Iqtisodiy sharoitlar o'zgarganda va hukumat harakatlariga qo'shimcha ravishda, davlat siyosatidan qat'i nazar, muvozanatli ishlab chiqarish o'sishi mumkin, masalan, agar tadbirkorlar kelajakdagi sharoitlarning optimistik prognozlari ta'sirida investitsiya talabini oshirsa. Natijada, ixtiyoriy BNP choralari kutilgan samarani bermasligi mumkin: muvozanat ishlab chiqarish potentsialdan oshib ketishi mumkin (rag'batlantirish siyosati bilan) yoki aksincha, potentsialdan pastga tushishi mumkin (qisqaruvchi siyosat bilan). Shu munosabat bilan, tsiklik tebranishlarni yumshatish uchun soliqlar va davlat xarajatlarini "qo'lda boshqarish" ni o'z ichiga olmaydigan, diskretsion bo'lmagan BNP afzalroqdir. Biroq, bu holda, rejadan tashqari byudjet taqchilligi (yoki profitsiti) yalpi ishlab chiqarishning tsiklik o'zgarishi paytida shakllanishi mumkin.
Byudjet taqchilligining uch turi mavjud.
1. Haqiqiy byudjet taqchilligi - muvozanat ishlab chiqarishning haqiqiy darajasida yuzaga keladigan byudjet taqchilligi ( Y *) [1] :
(7,32)
2. Strukturaviy byudjet taqchilligi - byudjet taqchilligi, agar byudjet solig'i tushumlari potentsial ishlab chiqarish ( Y f) darajasiga to'g'ri kelganda yuzaga keladi :
(7,33)
Byudjetning tarkibiy taqchilligi mavjudligi davlatning faol kontrtsiklik siyosat olib borayotganidan dalolat beradi.
3. Byudjetning tsiklik taqchilligi - o'rnatilgan stabilizatorlarning ta'siri natijasida yuzaga keladigan byudjet taqchilligi. Bu byudjetning haqiqiy va tarkibiy taqchilligi o'rtasidagi farq sifatida hisoblanishi mumkin
(7,34)
Byudjetning tsiklik taqchilligi davriy tanazzul natijasida yo'qolgan davlat byudjeti daromadlarini tavsiflaydi. Shubhasiz, inflyatsiya bo'shlig'i sharoitida tsiklik profitsit paydo bo'ladi, ya'ni. byudjetning haqiqiy soliq tushumlari potentsial ishlab chiqarish darajasida soliq tushumlaridan oshib ketadi.
Byudjet taqchilligi ko'rsatkichi o'rniga, ba'zan byudjet balansining qiymati hisoblab chiqiladi (6-bobga qarang), keyin tegishli byudjet taqchilligi qiymatlariga teng bo'lgan haqiqiy va tarkibiy byudjet balansini ajratish mumkin. , qarama-qarshi belgi bilan olingan.
Byudjetning tsiklik taqchilligi (profisit) mavjudligi har yili byudjet balansini ta'minlashni qiyinlashtiradi. Bunday holda, umuman iqtisodiy tsikl davomida byudjetni muvozanatlash maqsadga muvofiqdir. Iqtisodiy tanazzul davrida haqiqiy ishlab chiqarish potentsial ishlab chiqarishdan past bo'ladi. Yalpi talabni ushlab turish uchun byudjetga kiritilgan davlat xarajatlarining yuqori darajasi byudjetga soliq tushumlaridan oshib keta boshlaydi - haqiqiy byudjet taqchilligi shakllanadi. Biroq, iqtisodiyotning tiklanish davrida, real ishlab chiqarish hajmi potentsial ishlab chiqarish hajmidan oshib ketganda, davlat byudjetiga qo'shimcha soliq tushumlari tusha boshlaydi, buning natijasida byudjetning haqiqiy profitsiti yuzaga keladi. Iqtisodiyotning tiklanish bosqichida to‘plangan davlat jamg‘armalari tanazzul bosqichida yuzaga keladigan byudjet taqchilligini moliyalashtirish uchun ishlatilishi mumkin. Shunday qilib, davlat qarzining ko'payishi xavfi minimallashtiriladi. Biroq, amalda iqtisodiy tsiklning butun davrida bunday byudjet balansiga erishish juda qiyin. Davlat jamg'armalari odatda byudjet taqchilligini keyinchalik moliyalashtirish uchun etarli emas va bozor iqtisodiyoti sharoitida biznes tsikli bosqichlarining davomiyligini aniq bashorat qilish qiyin. Shu sababli, Keynslik BNP o'zining yuqori hajmi bilan davlat xarajatlari ko'pincha davlat qarzining ko'payishiga olib keladi, bu esa kelajakda bir qator salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Yalpi talabni qisqa muddatli rag'batlantirishga e'tibor kelajak avlodlar oldingi avlodlar tomonidan to'langan qarzlarni to'lashga majbur bo'ladigan vaziyatga olib keladi.
|
| |
