143
aniqlangan nuqsonlar elektr o‗rnatuvchi brigada ustasiga yoki montaj
boshlig‗iga aytib byeriladi yoki yozma ravishda bildiradi.
Agar elektr motoro tashqi nuqsonlarsiz bo‗lsa uning ichki qismlarini
tozalash olib boriladi. Buning uchun siqilgan havodan foydalaniladi. Oldin
quvur o‗tkazgichdan havo uzatilishi
va Quruqligi tekshiriladi, buning
uchun oqimni birorta yuzaga yoki qo‗l kaftiga yo‗naltiriladi. Purkalganda
rotor qo‗l bilan aylantiriladi va o‗qning podshipniklarda engil aylanishi
tekshiriladi.
EM tashqi sirti kerosinda engil namlangan latta bilan artiladi.
Sirpanish
zoldirlarini yuvish, buni montaj davrida quyidagicha
bajariladi. Zoldirlardan to‗kish tiqinini еchib moy qoldiqlari to‗kiladi.
Tiqinni joyiga mahkamlab zoldirlarga kerosin quyiladi va yakor yoki rotor
qo‗l bilan aylantiriladi. Keyinchalik kerosin to‗kilib kerosin qoldiqlari moy
bilan yuvib tashlanadi. SHundan keyin zoldirlarni yangi moy bilan 1/2
yoki 1/3 hajmda vannasi to‗ldiriladi. Zoldirlarni moy bilan to‗ldirish
mustaqil hajmining 2/3 dan oshmasligi kerak.
Izolyatsiya qarshiligini o‗lchash. O‗zgarmas tokli EMlarning
izolyatsiya qarshiligini o‗lchashda yakor bilan o‗yg‗otish g‗altaklari
(qutblar aro) oralig‗i, yakorning, tanaga nisbatan o‗yg‗otish g‗altaklari va
shyotkalar izolyatsiya qarshiligi tekshiriladi.
Izolyatsiya qarshiligini
o‗lchashda, reostatni tarmoqdan EMga keltirilgan similar EM dan
ajratilgan bo‗lishi kerak. O‗lchash davrida kollektor va shyotkalar orasiga,
mikanit,
elektr
karton,
fibralar,
rezinali
trubkalar
va
boshqa
izolyatsiyalovchi narsalar o‗rnatilishi kerak. Toki uch fazali qisqa
tutashtirilgan
rotorli
Elektr
motorlarning
izolyatsiya
qarshiligini
o‗lchashda, еrga nisbatan stator chulg‗amlari (tanaga nisbatan) va o‗zaro
bajariladi. Bu chulg‗amlarning oltita uchlari chiqariladigan bo‗lganida
mumkin. Agar chulg‗amlarning faqat uchta uchi chiqariladiganida o‗lchash
faqat еrga (tanaga) nisbatan bajariladi.
Faza rotorli elektr motorlarda stator chulg‗amlarining еrga nisbatan
va o‗zaro izolyatsiya qarshiligini o‗lchashdan
tashqari rotor bilan stator
orasidagi va shetkalarning tanaga nisbatan izolyatsiyasi (halqalar bilan
shyotkalar orasiga izolyatsiyalovchi qistirma qo‗yilishi kerak), izolyatsiya
qarshiliklari o‗lchanadi.
Agar izolyatsiya qarshiligi talab qilinganidan past bo‗lsa sinchiklab
tekshiriladi va nima sababdan izolyatsiya qarshiligi pastligi aniqlanadi.
EM lar tekshirib bo‗lingach, ishga tushirishga to‗la tayyorlangandan
keyin, montaj joyiga olib kelinadi va mahkamlanadi.
Stendda tayyorlash
tekshirish usullari bajariladi(agar zaro‗riyat bo‗lsa taftish qilish, kerak
bo‗lsa quritish) bu ishlar obyektda montaj ishlarini bir necha bor
144
tezlanishiga va muddatning qisqarishiga olib keladi.
bu usullar katta
quvvatli motorlarni montajida borgan sari keng qo‗llanilmoqda.
Montaj va mahkamlash. Motorni yig‗ish va tekshirish ishlari tomom
bo‗lgandan keyin uni o‗rnatishga kirishiladi. Katta bo‗lmagan EMlarning
engillari (50 kg gacha) ularni past poydevorlarga va tizimlarga qo‗lda, qiya
qo‗yilgan taxtalardan foydalanib maxsus tizimga va еrga qo‗lda qo‗yiladi.
Og‗irligi 80 kg dan ortiq bo‗lgan EM oldindan tayyorlangan anker boltlar
bilan poydevorga mahkamlangan asoslarga - payvandlanadigan romlarga
cho‗yan plitalarga yoki salaskalarga o‗rnatiladi (10.3.1 - rasm). Motorlar
mexanizimlar yordamida (tal, chig‗ir va h.k.) ko‗tarilib o‗rnatiladi.
Ancha og‗ir elektr
motorlar montajida devorlarga, poydevor ustiga,
qavatlararo mahkamlangan qatlamga, EMlarni to‗g‗ridan-to‗g‗ri kranlar,
tallar yoki polistpastlardan (bloklari bilan) va boshqa yuk ko‗tarish
mexanizmlarida ko‗tarish ishlari bajariladi va mexanizmlarda ko‗tarib
o‗rnatiladi (10.3.2-rasm).
O‗rnatilish tugatilgach sinov ishlari olib borilishida tarqatilgan
holatda kelganlari yoki tarqatilgan elektr motorlarning(EM) stator va rotor
po‗lati oraliqlari, sirpanish podshipniklari va titrash podshipniklari oralig‗,
rotorning o‗qibo‗ylab harakatlanishi ishlab chiqarish
korxona texnikaviy
hujjatlarida ko‗rsatilganiga mos kelishi kerak.
