|
Aniqlik taxlili statistik usuli
|
| bet | 5/5 | | Sana | 06.12.2023 | | Hajmi | 0,89 Mb. | | #112428 |
Bog'liq Detallar o\'lchamlari aniqligini tekshirishAniqlik taxlili statistik usuli.
Mexanik ishlov berish xatoligini ikki kategoriyaga bo`lishi mumkin: sistematik va tasodifiy xatoliklar.
Sistematik xatolik, doimiy tahsir qiluvchi faktorlar tahsirida yuzaga keladi va tayyorlanma partiyasiga ishlov berishda kattaligi bo`yicha o`zgarmas bo`ladi.
Masalan: dastgox va moslamaning noaniqligi xisobiga olinadigan xatolik, sistematik xatolikka kiradi. Ularni oldinlan ko`rish va olish mumkin, shuning uchun xam ularni bartaraf etish yoki tenglashtirish mumkin bo`ladi.
Tasodifiy xatolik, oldindan aniqlash imkoni bo`lmagan va o`zaro bog’liq bo`lmagan ko`p sonli faktorlar tahsirida yuzaga keladi.
Tasodifiy xatlikka: tayyorlanmani o`rnatish xatoligi dastgoxni o`lchamga sozlash xatoligi: Texnologik tizimni qayishuvchanlik itarishidan yuzaga keluvchi, ishlov berish xatoliklari misol bo`lishi mumkin. Partiyadagi xar bir detal uchun tasodifiy xatolikni amalda aniqlash mumkin bo`lmasligiga qaramasdan, matematik statistika yordamida bu xatoliklarni o`zgarish chegaralarini o`rantish mumkin.
Buning uchun mexanik ishlovdan keyin qiziqtirgan o`lchamni ko`p marta o`lchash amalga oshiriladi. O`lchanmalar jamlanmasi qator guruxlarga bo`linadi. Xar bir guruxga, o`lchami belgilangan interval ichida yotgan tayyornmalar kiradi.
Ishlov berishning umumiy xatoligi, xar xil texnologik faktorlardan yuzaga keluvchi aloxida xatoliklar qatoridan yig’iladi.
1) Texnologik tizimni (dastgox – moslama – tayyorlanma - asbob) kesish kuchi tahsirida deformatsiyalanishi natijasida yuzaga keluvchi, ishlov berish xatoligi;
2) Tayyorlanmani dastgoxga o`rnatish xatoligi;
3) Kesuvchi asbob o`lchamining yeyilishidan yuzaga keluvchi, ishlov berish xatoligi;
4) Dastgoxni sozlash xatoligi (o`lchamni avtomatik olish usulda ishlashi);
5) Dastgoxning o`zini noaniqligi bilan bog’liq xatoliklar;
6) Asbobni noaniq tayyorlanishidan kelib chiquvchi xatolik;
7) Texnologik tizimning aloxida zvenolarining xaroratdan deformatsiyalanish, keltirib chiqaruvchi, ishlov berishi xatoligi.
Bulardan kelib chiqish ishlov berish xatoliklarini yig’indisi:
qaerda - stabilg’ bo`lmagan kesish kuchlari tahsirida texnologik tizim zvenolarining qisilishi oqibatida olinadigan xatolik.
o`rnatish xatoligi
dastgoxni sozlash xatoligi
asbobning o`lchash yeyilishidan xatolik
dastgoxni xaroratdan deformatsiyalanishini keltirib chiqaruvchi xatolik
dastgoxni geometrik xatoligi, tayyorlanmani qotirish kuchidan deformatsiyalanishi, asbob xatoliklari keltirib chiqaruvchi xatoliklar yig’indisi.
Texnologik tizimning deformatsiyalanishidan kelib chiquvchi ishlov berish xatoligi.
Texnologik tizim dastgox – moslama – asbob – tayyorlanma absolyut bikr emas, qayishuvchandir, ishlov berish jarayonida yuzaga keluvchi kuchlar tahsirida deformatsiyalanadi. Qayishish deformatsiyasi va tizimini qisilish qiymati, kesish kuchlari shuningdek qayishuvchan tizimning bikrligiga, yahniy uning tahsir qiluvchi kuchlarga qarshilik ko`rsata olish qobiliyatiga bog’liq.
Tayyorlanma o`lchamlarining tebranishi, tayyorlanma materialining mexanik xossalarini tebranishi va xakozolar xisobiga olinadigan postabilg’ kesish kuchlari, deformatsiyalanishni va qayishuvchan tizim elementlarining qisilishini bir tekis bo`lmasligini keltirib chiqaradi, natijada ishlov berilgan yuza shaklida xatolik, yaniy o`lchamlarida tebranishni yuzaga keltiradi.
SHunday qilib, ishlov berish aniqligi qayishuvchi tizimi dastgox – moslama – asbob – tayyorlanma bikrligiga bog’liq bo`lar ekan.
Ishlov beriladigan yuzani normali bo`yicha yo`nalgan tashkil etuvchi kuch ( ) ni, shu yo`nalishi bo`yicha asbob tig’ining detalga nisbatan siljishi (u) ga nisbatan qayishuvchan tizim detal – moslama – asbob – detalg’ bikrligi deb aytiloadi.
Xisoblashni soddalashtirish uchun ko`pincha tizimni beriluvchanlik xarakteristikasidan foydalaniladi. beriluvchanlik deganda bikrlikni teskari qiymati tushuniladi; u o`lchov birligiga ega va bilan belgilanadi.
Tizim bikrligini va kesish kuchini bilgan xolda, uni kuch tahsirida qayishuvchan jimishini quyidagi formula bo`yicha aniqlash mumki:
Ushbu qayishuvchan siljish qiymatini tizimni beriluvchanligi orqali ҳam aniqlash mumkin:
|
| |
