122
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
No.
Loyihaning nomi
Donor
Amalga oshirish
muddati
7.
«Markaziy Osiyoda yerlarni kompleks
boshqarish» loyihasining 2-bosqich
2024–2025
8.
O‘zbekistonning Yashil iqlim
jamg‘armasidan moliyalashtirishga
tayyorligini oshirish
GCF
2023–2025
Manba: Ekologiya vazirligi.
A4-jadval.
Aholi jon boshiga birlamchi yoqilg‘i-energetika resurslarini ishlab chiqarish,
yiliga ming tonna (2016–2022-yy.)
Yillar
2016
2017
2018
2019
2020
2021
O‘zbekiston
Respublikasi
1,6
1,6
1,7
1,6
1,3
1,4
Shu jumladan:
Neft va gaz
kondensati
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
Tabiiy gaz
1,4
1,4
1,5
1,5
1,2
1,3
Ko‘mir
0,03
0,03
0,04
0,03
0,03
0,04
Gidroelektroenergiya
0,02
0,02
0,02
0,02
0,01
0,01
Manba: Statistika Agentligi, 2021-yil.
IISD.org
123
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
A5-jadval.
Atmosferaga asosiy ifloslantiruvchi moddalar tashlanishi dinamikasi (ming tonna/yil)
Ifloslantiruvchi
moddalar
Yillar
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
O‘zbekiston
Respublikasi
817,6
855,3
1 162,1
975,1
1 008,1
853,5
883,7
952,8
924,4
908,7
Shu jumladan:
Qattiq
moddalar
160,3
181,5
185,0
163,0
148,2
142,1
149,7
205,1
162,6
188,6
Gazsimon va
suyuq
657,4
673,8
977,1
812,1
859,9
711,3
734,0
747,7
761,8
720,1
Shu jumladan:
Oltingugurt
dioksidi
245,7
281,4
306,5
296,6
275,2
300,5
291,2
336,5
370,1
342,5
Uglerod oksidi
(CO)
90,7
65,5
71,0
79,7
79,5
79,5
85,9
81,2
68,2
71,0
Azot dioksidi
38,6
64,4
72,7
76,1
78,4
72,2
73,7
69,7
65,9
65,8
Azot oksidi
10,3
12,4
13,8
14,3
14,3
14,8
15,8
14,7
13,2
21,2
Uglevodorodlar
260,6
237,4
501,5
333,0
392,9
226,4
252,8
233,5
236,8
191,8
Uchuvchan
organik
birikmalar
(UOB)
7,1
8,1
6,0
7,6
14,1
11,8
7,1
6,0
4,0
23,4
Boshqalar
4,4
4,6
5,5
4,9
5,4
6,0
7,4
6,2
3,7
4,2
Manba: Statistika Agentligi, 2021-yil.
124
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
A1-rasm.
Statsionar manbalardan ifloslantiruvchi moddalar tashlamalari (ming tonna)
Manba: Statistika Agentligi.
A2-rasm.
Ko‘chma manbalardan ifloslantiruvchi moddalar tashlamalari (ming tonna)
Manba: Ekologiya vazirligi.
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Toshkent viloyati
Qashqadaryo viloyati
Fargona viloyati
Sirdaryo viloyati
Navoiy viloyati
Samarqand viloyati
Buxoro viloyati
Jizzax vilioyati
Qoraqalpogizton
Respublikasi
Toshkent shahri
Andijon viloyati
Surxondaryo viloyati
Namangan viloyati
Xorazm viloyati
2019
2018
2021
2022
2020
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
2019
2018
2021
2022
2020
Toshkent viloyati
Qashqadaryo viloyati
Fargona viloyati
Sirdaryo viloyati
Navoiy viloyati
Samarqand viloyati
Buxoro viloyati
Jizzax vilioyati
Qoraqalpogizton
Respublikasi
Toshkent shahri
Andijon viloyati
Surxondaryo viloyati
Namangan viloyati
Xorazm viloyati
IISD.org
125
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
A6-jadval.
O‘zbekiston Respublikasi Yer fondining toifalari bo‘yicha taqsimlanishi (ming ga.)
Yer toifalari
nomlanishi
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Qishloq
xo‘jaligi ishlab
chiqarishidagi
yerlar
20 473,5
20 481,1
20 469,1
20 417,0
20 388,8
20 174
20 261,6
20 236,3
20 761,6
27 148,5
26 232,3
Aholi
punktlarining
(shahar, poselka
va qishloq aholi
punktlari) yerlari
216,3
214,1
221
219,6
219,2
220,8
221,2
221,4
223,4
224,1
225,8
Sanoat,
transport,
aloqa, mudofaa
va boshqa
maqsadlarga
mo‘ljallangan
yerlar
911,0
914,5
896,2
905,1
909,6
905,3
857,1
866,3
867,4
879,6
767,7
Tabiatni
muhofaza qilish,
sog‘lomlashtirish,
rekreatsiya
maqsadlariga
mo‘ljallangan
yerlar
75,9
75,9
76,0
76,0
76
704,3
704,4
710,4
731,7
731,6
3222,7
Tarixiy-madaniy
ahamiyatga
molik yerlar
4,7
6,2
9,2
9,7
13,7
14,1
14,3
14,5
14,6
14,6
14,8
O‘rmon fondi
yerlari
9 635,9
9 636,9
9 630,0
9 752,3
9 773,0
11 191,9
11 153,3
11 199,5
12 020,8
12 057,3
11 738,1
Suv fondi yerlari
830,3
831,4
831,4
832,4
833,3
833,6
833,7
836,9
835,2
827
827,2
IISD.org
126
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
Yer toifalari
nomlanishi
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Zaxira yerlar
12 262,7
12 250,2
12 277,4
12 680,3
12 678,8
10 848,4
10 846,8
10 807,1
9 437,7
3 009,6
1 863,8
Jami yerlar
maydoni
44 410,3
44 410,3
44 410,3
44 892,4
44 892,4
44 892,4
44 892,4
44 892,4
44 892,4
44 892,4
44
892,4
Manba: O‘zbekiston Respublikasi yer resurslari kadastri, GKGDK, 2023-y.
127
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
A7-jadval.
O‘zbekistonning yovvoyi holda o‘suvchi foydali o‘simliklari
Guruhlar
bo‘yicha
o‘simliklarni
qo‘llash
Oilasi
Turlar soni
Oziq-ovqat
uchun
Rosaceae, Amaryllidaceae, Juglandaceae,
Rhamnaceae, Apiaceae, Polygonaceae
350 dan ortiq
Yem-xashak
Poaceae, Fabaceae, Amaranthaceae, Asteraceae
1700
Dorivor
Ranunculaceae, Lamiaceae, Rosaceae, Boraginaceae,
Apiaceae, Asteraceae, Nitrariaceae va boshq.
1157
Efir moyi
Asteraceae, Acoraceae, Lamiaceae, Apiaceae,
Rosaceae, Cupressaceae, Geraniaceae, Iridaceae
650
Alkaloid
Amaranthaceae, Solanaceae, Ephedraceae,
Ranunculaceae, Berberidaceae, Papaveraceae,
Euphorbiaceae
200 dan
ortiq
Bo‘yoq uchun
Malvaceae, Papaveraceae, Asteraceae
150
Manzarali
Liliaceae, Asphodelaceae, Iridaceae, Amaryllidaceae,
Rosaceae, Asteraceae
270
Ziravorlar
Lamiaceae, Apiaceae, Berberidaceae, Cuprissaceae,
Asteraceae
200
Saponif
Fabaceae, Caryophyllacea, Solanaceae, Astereceae,
Liliaceae
100
Tolali
Urticaceae, Cannabaceae, Malvaceae
6
Manba: Ekologiya vazirligi, 2021-y.
A8-jadval.
O‘zbekistondagi noyob va jahon miqyosida yo‘qolib ketish xavfi ostida
turgan hayvonlar turlari soni, ularning mamlakatdagi soniga nisbatan
Sinfi
Sinflarda
turlarning
umumiy soni
Soni/ Sinfdagi turlarning umumiy sonidagi ulushi, %
UzRDB
ro‘yxatiga
kiritilgan va
tavsiya etilgan
turlar
IUCN turlari
(2017-y.)
CITES
Umurtqasizlar
15 000
83/0,6
5/0,03
1/0,007
Baliqlar
77
18/23,4
11/14,3
4/5,2
Amfibiyalar
3
-
-
-
Reptiliyalar
61
21/34,4
8/13,1
5/8,2
Qushlar
467
52/11,1
47/10,1
62/13,3
128
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
Sinfi
Sinflarda
turlarning
umumiy soni
Soni/ Sinfdagi turlarning umumiy sonidagi ulushi, %
UzRDB
ro‘yxatiga
kiritilgan va
tavsiya etilgan
turlar
IUCN turlari
(2017-y.)
CITES
Sutemizuvchilar
107
32/29,9
20/18,7
20/18,7
Jami
15 715
206/1,3
91/0,6
92/0,6
Izoh: UzRDB – O‘zbekiston Qizil kitobi; IUCN – Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqi; CITES – Yo‘q
bo‘lib ketish xavfi ostidagi yovvoyi fauna va flora turlarining xalqaro savdosi to‘g‘risidagi Konvensiya
(CITES) Ilovalariga kiritilgan turla
Source: United Nations Development Programme in Uzbekistan et al., 2018.
A9-jadval.
O‘zbekistonning yuridik shaxs maqomiga ega muhofaza etiladigan tabiiy
hududlari
Muhofaza qilinadigan tabiiy
hududlar nomi
Maydoni (ga)
Joylashuvi
Davlat qo‘riqxonalari
Zomin
26 840
Jizzax viloyati
Nurota
17 752
Jizzax viloyati
Hisor
(80986) 78 986
Qashqadaryo viloyati
Qizilqum
10 311
Xorazm va Buxoro viloyatlari
Surxon
23 802
Surxondaryo viloyati
Chotqol biosfera
24 706
Toshkent viloyati
Oqtog‘-Tomdi
40 000
Navoiy viloyati
Milliy tabiat bog‘lari
«Zomin»
24 110
Jizzax viloyati
«Ugam-Chotqol»
506 941
Toshkent viloyati
«Zarafshon»
2 426,4
Samarqand viloyati
«Xorazm»
21 687,5
Xorazm viloyati
«Kitob» geologik
3 938
Qashqadaryo viloyati
«Janubiy Ustyurt»
1 447 143
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
«Markaziy Qizilqum»
1 200 000
Navoiy viloyati
129
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
Muhofaza qilinadigan tabiiy
hududlar nomi
Maydoni (ga)
Joylashuvi
«Orolqum»
1 000 000
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
«Pop»
10 000
Namangan viloyati
«Omonqo‘ton»
1 500
Samarqand viloyati
«Yuqori To‘polang»
27 851
Surxondaryo viloyati
«Bobotog‘»
12 064
Surxondaryo viloyati
Majmua (landshaft) buyurtma qo‘riqxonalari
Saygachiy
628 300
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Davlat buyurtma qo‘riqxonalari
Sudoche-Akpetki
280 507
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Borsakelmas
280 000
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Davlat Biosfera rezervatlari
Quyi Amudaryo
68 717,8
Qoraqalpog‘iston
Respublikasi
Ugam-Chotqol
42 952,81
Toshkent viloyati
Tabiat pitomniklari
Buxorodagi «Jayron»
pitomnigi
16 522
Buxoro viloyati
Manba: Ekologiya vazirligi.
A10-jadval.
O‘zbekistonda 2019–2022-yillarda barpo etilgan yangi muhofaza
etiladigan tabiiy hududlar
|
