| 3 Impulsli trubali o’tishlarning tipovoy sxemalari.
Impulsli trubali o’tishlarda ayrim fizik jarayonlarni hisobga olish zarur , ular o’chov natijasiga ta’sir qilishi mumkin.
Hamma suyuqliklar masalan, gazlarni eritishni amalga oshira oladi, suyuqlikda eriydigan gazlarning miqdori qancha ko’p bo’lsa , shuncha suyuqlik bosimi yuqori bo’ladi. Bosimning pasayishi natijasida suyuqlikda aralashgan gaz ajralib chiqadi , hamda trubalarning noto’g’ri yo’naltirilgan bo’lsa, bu gazlar liniyaning eng yuqori nuqtalarida “ havo qopchalari” hosil bo’ladi. Gazlarning zichligi suyuqlik zichligidan bir necha marotaba kichik bo’lganligi sababligidrostatik bosimda o’zgarishlar sodir bo’ladi, buning natijasida esa asbobning noto’g’ri ko’rsatishiga olib keladi.
Gaz tarkibida suv bug’lari mavjud bo’lib, temperature o’zgarganda , suv bug’lari kondensatlanadi. Agar bunday holatda trubali o’tishlar noto’g’ri joylashtirilgan bo’lsa , unda sxemaning eng pastki nuqtalarida kondensat “suv tiqilarini” hosil qiladi.
Impulsli trubali o’tishlarda muhit temperturasi , ular joylashgan bino temperaturasiga teng bo’lishi kerak. Lekin odatdagidek o’lchanayotgan muhit temperaturesi bino temperaturasidan pastroq bo’ladi, shuning uchun ham trubali o’tishda o’lchanayotgan muhit zichligi bosim berilish nuqtasidagi zichlikdan ko’ra yuqori. Shunday qilib, agarda asbob, bosim berilish nuqtasidan yuqorida joylashtirilgan bo’lsa, unda o’tish trubalarining noto’g’ri o’rnatilishi natijasida, ularda o’lchanayotgan muhitning konveksion harakati sodir bo’ladi. Bu harakat sezgir element mumkin bo’lgan darajadan yuqori darajada qizib ketadi va o’lchanayotgan bosimning sezgir elementining o’jar xususiyati temperature o’zgarishi hisobiga o’zgaradi. Bunga bog’liq holda trubali o’tish uzunligi shunday bo’lishi kerakki, asbobga kelayotgan o’lchanayotgan muhit temperaturasi atrf muhitdan farq qilmasligi kerak. Lekin shunda ham u cheklangan uzunlikdan katta bo’lmasligi kerak. Bu kattaliklar asboblar montaji va ko’chirishdagi yo’riqnomalarda ko’rsatilgan.
Suyuqlik yoki gazlar bilan to’ldirilgan impulsli trubali o’tishlarning qurilish sxemalarini umumiy qonun boyicha quyidagicha ifodalash mumkin:
Agarda asbob bosim berilish nuqtasidan pastda joylashgan bo’lsa , unda impulsli trubali o’tishni darrov pastga yo’naltirish maqsadga muvofiq;
Agar asbob u joydan yuqorida joylashgan bo’lsa impulsli trubali o’tishni birinchi navbatda qiyalik ostida gorizontal pastga, gaz chiqishi bosim berilish joyida ta’minlanishi kerak;
Agarda impulsli trubali o’tishda yuqori o’tish mavjud bo’lsa, unda trubali o’tishda maxsus gaz yig’uvchi va gazlarni chiqarib tashlovchi asboblarni ko’zda tutish zarur.
Gazlar uchun:
Agarda asbob bosim yig’ilish nuqtasidan yuqorida joylashtirilgan bo’lsa , unda impulsli trubali o’tishni tepaga yo’naltirish maqsadaga muvofiqdir;
Agar asbob bosim nuqtasidan pastga joylashgan bo’lsa , unda impulsli trubali o’tishni oldin nuqtadan burchak ostida yuqoriga yo’naltirish lozim;
Agar impulsli trubali o’tishda pastgi nuqta mavjud bo’lsa, unda bu joyda maxsus namlik yig’uvchi asbob va kondensat quyiluvchi sbob bo’lishi maqsadga muvofiqdur.
Sath, sarf va bosimlarni o’lchash uchun impulsli trubali o’tishlarni ko’rib chiqamiz.
Bug’ va suyuqlik bosimini o’lchash uchun sxemalar.
Temperaturasi havo temperaturasidan yuqori bo’lgan suyuqlik va bug’larning bosimini o’lchayotgan manometer odatda bosim nuqtasidan pastda joylashgan bo’lishi kerak, bosim nuqtasi esa texnologik truboprovod biqinida joylashtirilgan bo’lishi kerak. Trubali o’tishni tozalash va nolovoy nuqtada monometrni tekshirish uchun monometr atrofida armatura joylashtirish kerak.
Gaz bosimini o’lchash uchun sxemalar (12.2 - rasm).
Agarda monometrning joylashtirilish joyi ekspluatatsiya qoidalari bilan cheklanmagan bo’lmasa, unda bosimni o’lchashda qoidaga binoan , bosim nuqtasida yuqoriga joylashtirish , bosim nuqtasini esa texnologik truboprovod yuqorisida yoki yonida joylashtirish kerak.
Agressiv gaz va suyuqlik bosimini o’lchash uchun sxemalar (123 va 12.4 rasmlar).
Bu sxemalarning asosiy ajralib turadigan tarafi shundaki sxemada ajratib turuvchi sxemalarning mavjudligidir, ularda agressiv va normal muhitlarning ajralishi muhimdir.
Agressiv gaz bosimini o’lchash uchun metrlarning tavsiya etiladigan sxemalari 12.15-rasmda keltirilgan. Shuni e’tiborga olish kerakki, qo’ng’iroqli difmonometrlar hamda suv va moy bilan to’ldirilgan difmonometrlaruchun bu sxemalarni qo’llab bo’lmaydi.
Ochiq rezervuarlarda suyuqlik sathini aniqlash uchun sxemalar. (12.16 - rasm)
Ochiq rezervuarlarda sath o’lchashda tenglashtiruvchi idish rezervuardagi suyuqlik sathining eng pastki nuqtasida o’rnatiladi.
Rezervuarda joylashgan bosim ostidagi suyuqlik sathini o’lchash sxemalari. (12.17- rasm)
Rezervuarda joylashgan bosim ostidagi suyuqlik sathini o’lchash uchun tenglashtiruvchi idish o’lchovning yuqori darajasiga nisbatan ozgina farq ostida joylashtiriladi.
Bu holatda difmonometr teskari shkalaga ega bo’lishi kerak, chunki eng kichik bosim tashlash nolga teng. (H = 0)
Ochiq rezervuarlarda bosim ostidagi agressiv suyuqliklar sathini o’lchash sxemalari.
O’lchochi P va bo’luvchi zichliklar o’rtasidagi bog’lanish orqali difmonometrlarning ikki turini ishlatish mumkin , ular 12.18-a va b rasmlarda keltirilgan.
Rezervuarlarda bosim ostidagi suyuqliklarning sathini p’lchash sxemalari.
O’lchovchi P bo’luvchi zichliklar orasidagi bog’lanish orqali difmonometrlarning 2 turini ishlatish mumkin, ular 12.19 a va b rasmlarda keltirilgan.
|
