MA‘RUZA № 3.
ISHLAB CHIQARISH TURLARI VA ULARDA ISHNI TASHKIL QILISH
SHAKLLARI
REJA:
1. Donalab, seriyalab, ommaviy ishlab chiqarishning qisqacha tavsiflari
2. Ishlab chiqarish turini aniqlash va operatsiyalarning bog‘lanish koeffitsienti
3. Ishlab chiqarish turlarida ishni tashkil qilish usullari va ularning ahamiyati
4. Ishlab chiqarish takti
1.2.1-§. Donalab, seriyalab, ommaviy ishlab chiqarishning qisqacha tavsiflari
Ishlab chiqarish dasturiga, mahsulotni turiga va
ishlab chiqarish jarayonini
amalga oshirish texnik-iqtisodiy shart-sharoitlariga qarab mashinasozlikda uch xil
ishlab chiqarish turi mavjud: donali (yakkalab); seriyali va yalpi.
Har bir ishlab
chiqarish turining texnologik jarayonlari va ishlab chiqarishni tashkil qilishining
shakllari o‘ziga xos xususiyatlariga ega.
Yuqoridagi tushunchalarni yanada yaqqol ifodalash maqsadida ishlab chiqarish
dasturi bilan tanishib chiqamiz.
Mashinasozlik
korxonasining
ishlab
chiqarish
dasturi
tayyorlangan
mahsulotning turi, har bir turdagi mahsulotning bir
yilda tayyorlanadigan miqdori,
ehtiyot qismlarning turlari va miqdorlaridan iborat bo‘ladi.
Korxonaning umumiy ishlab chiqarish dasturiga asosan har bir detalning bir
yilda tayyorlash dasturi yaratiladi:
N=ma + n, dona/yil,
(1.1)
bu yerda: N - detalning bir yillik
ishlab chiqarish dasturi; bir yil davomida
tayyorlanadigan
mahsulotlar soni; m - bitta mahsulotdagi detalning soni; n
- ehtiyot
qismlar soni.
Ishlab chiqarish dasturiga mahsulotni umumiy ko‘rinishidagi chizmalari, alohida
detallar va yig‘ma birikmalarning chizmalari ilova qilinadi.
Shuni inobatga olish kerakki, bitta korxonaning yoki bir sexning o‘zida turli xil
ishlab chiqarish sharoitlari mavjud bo‘lishi mumkin. Masalan, bir xil detal ko‘p
miqdorda ikkinchi xil detal esa oz miqdorda tayyorlanishi mumkin.
Donali ishlab chiqarish sharoitida mahsulot bir nusxada tayyorlanadi.
Tayyorlangan mahsulotlar turli tuzilishga, o‘lchamlarga ega bo‘lib,
ular umuman
takror tayyorlanmasligi yoki juda kam hollarda takrorlanishi mumkin.
Bu turdagi ishlab chiqarish sharoitida universal dastgohlardan keng
foydalaniladi. Universal dastgohlar turli xil ishlov berish
usullarini bajara olish
imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak. Xuddi shuningdek,
universal, universal qayta
sozlanuvchi moslamalar va standart kesuvchi asboblardan foydalaniladi.
