|
Avtomatlashtirish va boshqaruv
|
| bet | 2/2 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 82,26 Kb. | | #120965 |
Bog'liq Sohaning texnologik o’lchashlari va asboblari” fanidan-fayllar.org (1)x
F(x) = 0 g V + (−0)gS(x)dx
0
bu yerda, r0 — suyuqlik ustidagi muhit zichligi; g — og‘irlik kuchi tezlanishi; V — qalqovichning hajmi; r — qalqovich botib turgan suyuqlik zichligi; x — qalqovich botgan qismning balandligi; S — qalqovichning ko‘ndalang kesim yuzi.
Agar qalqovichning ko‘ndalang kesimi S balandligi h bo‘yicha o‘zgarmas bo‘lsa,
F = S0 g + (−0)g S x
Suyuqlik ustidagi muhit gaz yoki havo
bo‘lsa. r0= 0, u holda
x
F = gS(x)dx
0
Qalqovichning ko‘ndalang kesimi o‘zgarmas bo‘lsa
F = g S x
Doimiy cho‘kadigan qalqovichni sath o‘lchagichlarda qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan muvozanatlovchi kuch qalqovich og‘irligiga teng va o‘zgarmas
bo‘ladi;
F=G=Const
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
|
Bu yerda,n foydalanib, qalqovichning suyuqlikka botgan qismining balandligini topish mumkin
G
x = = Const
S g
rasmda trosning taranglik kuchi va roliklardagi ishqalanishni hisobga olgan xolda, «qalqovich-tortuvchi (protivoves)» tizimning muvozanat holati quyidagi tenglama bilan yoziladi
GG=GP –Sh1c g,
bu yerda, GG, GP- qalqovich og‘irliigiga qarshi og‘irlik kuchi (protivoves) va og‘irlik kuchi; S – qalqovich yuzasi; h1 – qalqovich chukkan balandligi; c – suyuqlik zichligi.
. rasmda bunday element prujinadir). Suyuqlik sathini 00 xolatidan h ga orttirilsa, itaruvchi kuch ortadi. Bu buykani x xolatiga ko‘tarishga olib keladi, bu yerda, uning ko‘tarilishi bilan cho‘kish kamayadi, ya'ni xO‘zgaruvchan cho‘kishi h—x ga ortishi natijasida itarish kuchining botishli
o‘zgarishiga teng:
silindrik
qalqovich
siljishining =(h-x)ρc∙g∙F-(h-x)ρg∙g∙F x∙C
схемаси 11-
rasm
bu yerda, S — ilgakning bikrligi; ρc, ρg —suyuqlik va gazning zichligi; F —
qalkovich ko‘ndalang kesimining yuzi.
Bunday qalqovichli sath o‘lchagich statik tavsifining ifodasini osonlik bilan topish mumkin:
h
x =
(
c −г ) g F
Shunday qilib qalqovichli sath o‘lchagichning statik tavsifi chiziqlidir, bu yerda, uning sezgirligi G‘ ni orttirish bilan yoki ilgakning bikrligi S ni kamaytirish bilan orttirilishi mumkin.
ifodadan ko‘rinib turibdiki, konkret sath o‘lchagichdan foydalanganda qo‘shimcha xatoliklar ushbu S, G‘, ρc -ρg kattaliklarning o‘zgarishi hisobiga paydo bo‘lishi mumkin. Shu kattaliklarning o‘zgarishiga idishdagi harorat va bosimning o‘zgarishi sabab bo‘ladi, bu yerda, ρc -ρg ayirmaning o‘zgarishidan hosil bo‘ladigan xatolik eng katta bo‘ladi
Suyuqlik sathni masofadan o‘lchash uchun kuch kompensatsiyasi prinsipiga asoslangan, o‘zgarmas tokning 0—5 va 0—20 mA unifikatsiyalangan chiqish signaliga (UB-E rusumli) yoki 20...100 kPa havo bosimiga mo‘ljallangan (UB-P
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
|
rusumli) qalqovichli sath o‘lchagichlari qo‘llaniladi va qalqovichli sath o‘lchagichlarining o‘lchov chegarasi ushbu qatordan tanlanadi: 0—0,25; 0,4; 0,6;
|
Diap ozon
|
O’lchash chegarasi
|
Qo’llanish sohasi
| |
Tor
|
0 – 450 мм
|
Avtomatik tartibga solish tizimlarida
| |
Keng
|
0.5 – 20 м
|
Tavarlarni hisobga olish operatsiyalarini o‘tkazish uchun
|
1,6; 2,5; 4,0; 6,0; 10,0; 16,0 va 20 m. Aniqlik sinfi 0,6; 1,0; 1,6 va 2,5 bo‘lishi mumkin. Hisob- kitob operatsiyalari uchun sath o‘lchagichlari asosiy xatoliklari
±1,0 dan 10,0 mm gacha bo‘ladigan qilib tayyorlanadi.
Gidrostatik sath o‘lchagichlarda suyuqlik sathni o‘lchash suyuqlik ustuni hosil qiladigan bosimni o‘lchash bilan amalga oshiriladi, ya'ni
P=H∙ρ∙g ,
bu yerda R — suyuqlik ustuni hosil qilgan bosim, Pa; N — suyuqlik sathi; m;
r- suyuqlik zichligi, kg/m3; g — og‘irlik kuchi tezlanishi, m/s2.
Tenglama bosimni o‘lchash asosida ishlaydigan sath o‘lchagichlari qurish
mumkinligini ko‘rsatadi.
Qalqovuchli sath o'lchagichda yuzaga keladigan xatolikni aniqlash uchun biz avvalo xatoliklar haqidagi ba'zi ma'lumotlarga ega bo'lishimiz kerak,ya'ni qalqovuchli sath o'lchagichda suyuqlikning masalan suvning harorati oshishi natijasida uning zichligi o'zgaradi. Zichlik esa o'z navbatida balandlikka bog'iqdir. Balandlikning o'zgarishi natijasida esa qalqovuch sath qiymatini aniqlashda dastlabki qiymatiga nisbatan xatolikka yo'l qo'yadi. Shu xatolikni aniqlash uchun bizga dastlab suvning ma'lum bir graduslardagi zichligini aniqlash uchun jadval kerak bo'ladi va u quyida berilgan;
Suvning temperaturaga bog'liqlik jadvali
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
Yuqoridagi jadvalga asosan biz suvning 100,300,600,900 va 100°C dagi mos qiymatlarini olamiz.
Bu asbobning xatoligi balandlikka sathga bog'liq bo'ladi agarda suyuqlikning harorati oshadigan bo'lsa, o'lchash ishlarini olib borgan barcha hollarimizda suvning massasi o'zgarmaydi. Shu sababli dastlabki suyuqlik og'irligi keyingisinikiga teng bo'ladi.
𝑚1 = 𝑚2
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
|
𝜌1gℎ1=𝜌2gℎ2
𝜌1ℎ1=𝜌2ℎ2
12-rasm
Suvning tanlab olingan haroratdagi zichliklari quyidagicha;
10°Cda suvning zichligi ρ1 =999,73 kg/m3 30°C da suvning zichligi ρ2 =995,67 kg/m3
60°C da suvning zichligi ρ3 =983,24 kg/m3
90°C da suvning zichligi ρ4 =965,34 kg/m3 100°C da suvning zichligi ρ5 =958,4 kg/m3
m=const ga asosan dastlabki ma'lum balandlik (h1=4m) ni bilgan holda keyingi
balandliklarni aniqlaymiz.
h2 =4,0064 m h3 =4,022 m h4=4,0259 m h5 =4,0330 m
Balandliklarni aniqlab olganimizdan keyin o'rtacha balandlikni hisoblaymiz:
h1+h2+h3+h4+h5
ho’rtacha=
5
ho’rtacha= 4,03962 m
O'rtacha balandlikni aniqlab olganimizdan so'ng uni har bir balandlikdan qanchaga farq qilayotganini aniqlaymiz.
∆ℎ1= | ho’rtacha - h1| =0,03962 m
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
|
∆ℎ2 = | ho’rtacha - h2| =0,03322 m
∆ℎ3 = |ho’rtacha - h3| = 0,01762m
∆ℎ4 = |ho’rtacha - h4| =0,01372 m
∆ℎ5 = |ho’rtacha - h5| =0,00662 m
Topilgan balandliklar farqini o'rtacha qiymatini aniqlaymiz.
∆ℎ𝑜′𝑟𝑡𝑎𝑐ℎ𝑎 = =0,02216 m
Nisbiy xatolikni topish uchun esa absolyut xatolikning o'rtacha qiymatini balandlikning o'rtacha qiymatiga nisbatini foizlarda ifodalaymiz.
Δℎ
𝜀= 𝑜′𝑟𝑡𝑎𝑐ℎ𝑎 100% = 0,548%
ℎ𝑜′𝑟𝑡𝑎𝑐ℎ𝑎
Demak, nisbiy xatolik shunga teng ekan. Qalqovuchli sath o'lchagichimiz
𝜀 =0,548% xatolikka yo'l qo'yar ekan hozirgi holatda.
XULOSA
Ushbu kurs ishini bajarish mobaynida, qalqovuchli sath o’lchagichlati haqida o‘z bilimlarimni mustahkamlash bilan birgalikda, ularning ko‘pgina turlari turli
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
|
maqsadlarda qo‘llanishligini bilib oldim. Qalqovuchli sath o’lchagichlarining ishlash prinsiplari, tuzilishi, o‘lchash chegaralari va tarkibiy qismlariga qo‘yiladgan talablar haqida chuqurroq bilib oldim. Bu termometrlarni ishlash davomiyligi, aniqlik sinflari va yo‘l qo‘yishi mumkin bo‘lgan xatoliklarini o‘rgandim. Shu bilan bir qatorda shiddat bilan rivojlanayotgan texnika va texnologiyalar zamonida qalqovuchli sath o’lchagichlar ham, ishlab chiqarish sohasida munosib o‘rin egallab turganini takidlash lozim. Qalqovuchli sath o’lchagichlarni ishlab chiqaruvchi korxonalar ko‘pgina topiladi, shular orasidan eng ishonchlisini tanlash va ishlab chiqarishda joriy etish ham bizlardan chuqur bilim talab etadi. Shu sababdan ham, bu kurs ishini bajarishda davomida olgan bilim va ko‘nikmalarim kelgusidagi o‘qish va ish faoliyatimda menga katta yordam berishiga ishonaman.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Yusupbekov N.R., Muxamedov V L., G’ulomov Sh.M. Texnologik
jarayonlarni
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
nazorat qilish va avtomatlashtirish. -Toshkent: 0 ‘qituvchi, 2011. -576 b.
YUsupbekov H.P., Muxamedov B.E., Eulomov SH.M. Texnologik jarayonlarni boshkarish sistemalari. -Toshkent: Ukituvchi. 1997. -704 b.
Alan S. Moris, Reza Langari. Measurement and Instrumentation. -UK: Academic Press, 2016. -697p.
Yusupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Avazov Yu.Sh. Avtomatika va nazorat o’lchov asboblarining tuzilishi va vazifasi. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. -T.: Iqtisod-moliya, 2010. -224 b.
3aysev S.A., Gribanov D.D., Tolstov A.H., Merkulov R.V. Kontrolnoizmeritelnыe priborы i instrumentы. -M.: Akademiya, 2002. -464s.
Ivanova G.M., Kuznetsov N.D., CHistyakov B.C. Teplotexnicheskie izmereniya i priborы. -M.:MEI, 2005.-460s.
Gultyaev A.K. Vizualnoe modelirovanie v srede MATLAB. Uchebnыy kurs. -SPb.: Piter. 2000. -432s.
SIMULINK - modelirovanie v srede MATLAB. Uchebnoe posobie. M.: MGUIE. 2002. -128s.
Kalinichenko A.V. Spravochnik injenera po KIP i A. -M.: Infra Injeneriya, 2008. -564s.
Kuznetsov N.D., CHistyakov B.C. Sbornik zadach i voprosov po
Teplotexnicheskie izmereniya i priborы . -M.: MEI, 2005.
Beldeeva JI.H. Texnologicheskie izmereniya na predpriyatiyax ximicheskoy promыshlennosti. CHast 1. -Altay: AltGTU, 2002. -70s.
Beldeeva JI.H. Texnologicheskie izmereniya na predpriyatiyax ximicheskoy promыshlennosti. CHast 2. -Altay: AltGTU, 2002. -100s.
www.ziyonet.uz
www.elibrary-book.ru
www.books.ru/.../technologicheskie-izmereniya-i-priborv-dlya-khimiche
www.radiosovet.ru/.../5815-tehnologicheskie-izmereniya-i-pribory
|
|
|
|
|
|
|
NDKTU EMF 60711400 TJA
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
| |
O’lcham
|
Varoq
|
Hujjat №
|
Imzo
|
Vaqti
|
|
http://fayllar.org
|
| |
