Axborot texnologiyalari universiteti kiberxavfsizlik

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Kiberxavfsizlik fani bo’yicha
1-2-Amaliy ish
Mavzu: Risklarni baholash usullari. Risklarni baholashning “Galstuk-
Babochka” usuli. Klassik shifrlash algoritmlarini ishlash tartibini
o‘rganish.
Bajardi:Avloqulov Sarvar
Guruh: 
CSF006-1
(215-21)
Tekshird:Axmedova Naima
1-amaliy ish: Galustuk-babochka usuli.
3

Ishdan maqsad: Korxonalarda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan kiberxavfsizlik
risklarni galstuk-babochka usulida baholashga oid bilimlarga ega bo’lish.
Nazariy qism
“Galstuk-babochka” usulida tahlillash hodisani sodir bo’lish sababidan
oqibatigacha rivojlanishini tahlillab, sxematik ko’rinishda bo’ladi. 
Bu usul o’z ichiga nosozliklar daraxti yordamida hodisa sabablarini o’rganish va
hodisalar daraxti yordamida oqibatlarni tahlillash jarayonlarini oladi. Biroq bu usulda
asosiy e’tibor sabablar va xavfli hodisalar, xavfli hodisa va oqibatlar orasidagi
to’siqlarga qaratilgan.
Bu usuldagi tahlil bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlar va oqibatlar oralig’ini
ko’rsatish asosida risklarni o’rganish uchun foydalaniladi. Bundan aniq bir riskni
o’rganish va uni boshqarishda samarali hisoblanadi. Sabablar va oqibatlarga risklarni
dekompozitsiyalash risk amalga oshganda zarar darajasi va ehtimolligini baholash
hamda risklar orasidagi o’zaro bo’gliqliklarni aniqlash imkonin beradi. Usulda
kiruvchi ma’lumotlar to’siqlar, risklar, xavfli hodisalarning oqibatlari va sabablari
hamda ularni kamaytirish yoki oldini olish haqidagi axborot hisoblanadi.
“Galstuk-babochka” usuli korxonaning mavjud yoki kompleks risklari uchun
qo’llanilishi mumkin. “Galstuk-babochka” diagrammasi aniqlangan nosozliklar
daraxti va hodisalar daraxti asosida qurilishi mumkin, lekin odatda uni bevosita aqliy
hujum jarayonida quriladi.
Topshiriq
Ixtiyoriy korxona misolida “Galstuk-babochka” usulidan foydalangan holda
korxonaga bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlar va risklarni diagramma ko’rinishida
o’rganish.
3

3
Mahsulot sifat
darajasini
boshqalardan
qolishi
Mahulotning
xavfsizlik darajas
pastligiligi
Boshqa
xususiyaltlar
bo’yicha raqib
mahsulotdan
x
Murakkab 
texnologiya
Mijozlar 
xabardorligni pastligi 
Mahsulotingiz 
to’grisidagi noto’g’ri 
mulohaza
Reklamaning 
samarasizligi
Segment tanlashda 
xatolik
Reklamaning kam 
qamrovligi
Korxonaning rivojlanish 
rejalarini sekinlashishi
Auksionerlar tomonidan 
shikoyatlar
Bsohqaruv almashinishi
Bank kelishuvlarini 
buzilishi
Marketing va ish yuritish 
xarajatlarini ortishi
Yangi sotuvchilarni jalb 
qilish
Mahsulot obro’sini tushishi
Sotuvchi sifatida sizning 
ob’royingizni tushishi
Xarajatlarni oshishi
Mijozlar mahsulot haqida 
bilmaydi
Ehtiyojning rejaga 
qaraganda tushib 
ketishi
Mijozlar mahsulotni tushuna 
olmaydi
Mahsulotingiz raqib 
mahsulotga qaraganda 
sifatsizligi
Foyda tushishi
O’bro’ga putur yetishi
Galstuk-babochka (bow-tie analysis) usulida risklar dekompozitsiyasiga misol – Ehtiyojning rejaga qaraganda tushib 
ketishi