“Azərbaycan Elmi-Tədqiqat və Layihə-Axtarış Energetika İnstitutu” mmc




Download 3.65 Mb.
Sana24.03.2017
Hajmi3.65 Mb.
#1808

AZ蹴BAYCAN RESPUBLンKASI

鄭Z蹴BAYCAN ELMン-T愁QンQAT V

LAYンHAXTARIェ

ENERGETンKA ンNSTンTUTUMMC

B.Balametov, E.D. XYlilov


Enerjン sンstemンn elektrンk コYbYkYlYrンndY elektrンk enerjンsン ンtkンlYrンnンn hesablanmas©, tYhlンlン vY normalaコd©r©lmas©

Praktiki hesabatlar çn metodik gtYriコ

Bak© 2014


B.Balametov, E.D.XYlilov Enerji sistemin elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas©, tYhlili vY normalaコd©r©lmas©: Praktiki hesabatlar çn metodik gtYriコ. ィC Bak©.: Az ET vY LA Eン 2014

Metodik gtYriコdY enerjisistemin paylay©c© elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin (texnoloji sYrf) hesablanmas© vY tYhlili, itkilYrin azald©lmas© tYdbirlYrinin se輅lmYsi, hYm輅nin yar©mstansiyalarda elektrik enerjisinin burax©la bilYn qeyri-balanslar©n©n hesablanmas© metodlar© コYrh olunmuコdur. ンtkilYrin normalaコd©r©lmas© metodlar© tYhlil edilmiコ, onlar©n hesablanma alqoritmlYrinin realizY olundu proqram tYminatlar© haqq©nda mfYssYl mYlumatlar verilmiコdir. SadY elektrik コYbYkY sxemlYri zrY enerji itkilYrinin praktik hesabat nmunYlYri daxil edilmiコdir. Bununla yanaコ© 輟xfunksiyal© masir elektron sayclar©n gtYricilYri Ysas©nda elektrik enerjisi itkilYrinin qiymYtlYndirilmYsi mYsYlYsinY dY bax©lm©コ vY realizY yollar© gtYrilmiコdir. Metodik gtYriコ enerjisistemin paylay©c© enerji tYchizat© mYssisYlYrinin mhYndis-texniki heyYti çn nYzYrdY tutulmuコdur.

Korrektor T.M.ンsaeva

Kompter tYrtibats© ン.A.ヌuqunova

1. Elektrik enerjisinin itkilYri vY ya nYqli çn tYlYb olunan sYrfi
峻as anlay©コlar, terminlYr vY tYriflYr
Elektrik enerjisinin faktiki (hesabat) itkilYri elektrik enerjisinin qeydiyyat© sisteminin gtYricilYri Ysas©nda tYyin olunaraq コYbYkYyY daxil olan vY tYlYbatlara burax©lan elektrik enerjisinin fYrqidir.

Elektrik enerjisinin texnoloji itkilYri - elektrik enerjisinin nYqli zaman© texnoloji itkilYrlY elektrik enerjisinin realizY olunmas© itkilYrinin cYmidir.

Elektrik enerjisinin nYqli zaman© texnoloji itkilYri ィC itkilYrin aコadak© iki tYrkib hissYsinin cYmidir:

elektrik enerjisinin elektrik コYbYkYlYrindYn rlmYsi zaman© mYftillYrdY vY elektrik avadanl©qlar©nda baコ verYn fiziki proseslYrlY ba© itkilYr (elektrik enerjisinin texniki itkilYri);

yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn sYrf olunan elektrik enerjisi.

Elektrik enerjisinin realizY olunmas©n©n itkilYri ィC elektrik enerjisinin qeydiyyat© sisteminin xYtalar© vY elektrik enerjisinin orlu ilY コYrtlYnYn itkilYrin cYmidir.

Elektrik enerjisinin texniki itkilYri ィC xYtlYrdY vY elektrik コYbYkYlYrinin avadanl©nda itkilYrin ç tYrkib hissYsinin cYmidir:

elektrik コYbYkYsinin ykndYn as©l© yk itkilYri;

qoコulmuコ avadanl©n tYrkibindYn as©l© itkilYr (コYrti-sabit itkilYr);

hava コYraitindYn as©l© itkilYr.

Yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn sYrf olunan elektrik enerjisi ィC yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyac transformatorlar©nda qoyulmuコ sayclar©n gtYriコlYrinY YsasYn tYyin olunan vY yar©mstansiyalar©n texnoloji avadanl©n©n iコinin vY xidmYti heyYtin hYyat fYaliyyYtinin tYmin edilmYsi çn zYruri olan elektrik enerjisidir.

Elektrik enerjisinin 錮lmYsinin instrumental xYtalar© ilY コYrtlYnYn itkilYr ィCコYbYkYyY daxil olan vY コYbYkYdYn burax©lan elektrik enerjisinin qeydiyyat©n© yerinY yetirYn btn 錮 komplekslYrinin iコ rejimlYri vY texniki xarakteristikalar© ilY コYrtlYnYn mumi qeyri-balansd©r.

Elektrik enerjisi itkilYrinin strukturunun hesabat©- itkilYrin tYrkib hissYlYrinin YdYdi qiymYtlYri vY onlar©n drstlk xarakteristikalar©n©n hesabat©.

Elektrik enerjisi itkilYrinin normalaコd©r©lmas© ィC elektrik enerjisi itkilYrinin iqtisadi meyarlara YsasYn elektrik enerjisinin tarifinY daxil edilYn mYqbul sYviyyYsinin tYyin edilmYsi.

Elektrik enerjisi itkilYrinin normativ xarakteristikalar© - elektrik enerjisi itkilYrinin mYqbul sYviyyYsinin rYsmi hesabatlarda Yks olunan faktorlardan as©l©l©.
Elektrik enerjisi yeganY mYhsul ndr ki, onu istehsal oldu yerdYn istehlak olundu yerY rYrkYn digYr resurslardan istifadY olunmur. Bunun çn rlYn elektrik enerjisinin nn bir hissYsi sYrf olunur, ona gY dY itkilYr labddr, mYsYlY onlar©n iqtisadi cYhYtdYn Ysasland©r©lm©コ sYviyyYsinin tYyin edilmYsindYn ibarYtdir.

Elektrik enerjisinin (EE) elektrik stansiyalar©n©n コinlYrindYn istehlaklara rlmYsi vY gYrginliklYrin transformatorlarda 軻vrilmYsi zaman© onun bir hissYsi naqillYrin q©zmas©na, Ytraf mhitdY vY armaturda elektromaqnit sahYlYrinin yaranmas©na, havan©n ionlaコmas©na vY s. sYrf olunur, yYni gcn (aktiv vY reaktiv) vY enerjinin itkisi baコ verir. Bu itkilYr elektrik stansiyalar©ndak©, hava vY kabel elektrik xYtlYri vY transformatorlardak© itkilYrdYn ibarYtdir [1-6].

BeynYlxalq ekspertlYrin rYyinY gY elektrik enerjisi itkilYrinin 4-5% sYviyyYsini mYqbul hesab etmYk olar. ンtkilYrin 10% sYviyyYsi elektrik enerjisinin コYbYkYlYrlY rlmYsinin fizikas© nteyi-nYzYrindYn maksimal burax©la bilYndir.

Hal-haz©rda mtYxYssislYrin YksYriyyYti elektrik enerjisi itkilYri termini YvYzinY 兎lektrik enerjisinin nYqlinY tYlYb olunan texnoloji sYrfterminindYn istifadY etmYyi daha dzgn hesab edirlYr. Lakin bununla yanaコ© faktiki itkilYrin btn tYrkib hissYlYrinY, mYsYlYn, kommersiya itkilYrinY texnoloji sYrf termininin tYtbiq edilmYsi hedY adekvat deyildir.

ヨlkYdY bazar mnasibYtlYrinin tYコYkkl tapmas© elektrik enerjisi itkilYri probleminin YhYmiyyYtini, bu gtYricinin normadan art©q olmas© isY itkilYrin azald©lmas© tYdbirlYrinin aktuall©n© daha da art©r©r. BelY ki, itkilYrin qiymYti elektrik enerjisi tarifinin tYrkib hissYlYrindYn biridir.

EnerjiyY qYnaYtin mhm istiqamYtlYrindYn biri elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin iqtisadi cYhYtdYn Ysasland©r©lm©コ sYviyyYyY qYdYr azald©lmas©d©r.

Elektrik enerjisi itkilYrinin hesabat© aコada verilYn mYlumatlar zrY yerinY yetirilir:

-retrospektiv mYlumatlara YsasYn (retrospektiv hesabatlar);

-tele輓YlYrin kYkliyi ilY operativ コYkildY al©nan mYlumatlar Ysas©nda (operativ hesabatlar);

-perspektivY (bir il vY daha uzun mddYtY) proqnozlaコd©r©lan mYlumatlar Ysas©nda (perspektiv hesabatlar).

Retrospektiv hesabatlar aコadak©lar çn yerinY yetirilmYlidir:

-elektrik コYbYkYsinin element qruplar© zrY elektrik enerjisi itkilYrinin strukturunun mYyyYn edilmYsi çn;

-elektrik enerjisinin kommersiya ォitkilYrininサ mYyyYn edilmYsi çn;

-elektrik enerji itkisi yksYk olan elementlYrin (element qruplar©n©n) aコkar edilmYsi vY onlarda itkilYrin azald©lmas© zrY tYdbirlYrin haz©rlanmas© çn;

-elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY tYtbiq edilYn tYdbirlYrin faktiki effektivliyinin mYyyYn edilmYsi çn;

-btlkdY enerjisistem, onun struktur bmYlYri vY yar©mstansiyalar zrY elektrik enerjisi balanslar©n©n tYrtib edilmYsi vY qeyri-balanslar©n burax©labilYn qiymYtlYrY qYdYr azald©lmas© zrY tYdbirlYrin haz©rlanmas© çn;

-enerjisistemin texniki-iqtisadi gtYricilYrinin mYyyYn edilmYsi çn.

Operativ hesabatlar aコadak©lar çn yerinY yetirilmYlidir:

-elektrik enerjisi itkilYrinin cari qiymYtlYrinY vY onlar©n dYyiコmYsinY nYzarYt etmYk çn;

-itkilYrin minimallaコd©r©lmas© mYqsYdilY rejimlYrin vY elektrik コYbYkYlYrinin sxemlYrinin operativ dYqiqlYコdirilmYsi çn;

-gc limitlYrinY riayYt olunmas©na nYzarYt etmYk mYqsYdilY enerji sistemi vY onun struktur bmYlYri zrY gc balanslar©n©n tYrtib edilmYsi çn;

-ay©n, rbn, ilin ax©r©na gtYrilYn elektrik enerjisi itkilYrini mYyyYn etmYk çn;

- elektrik enerjisi itkilYrini proqnozlaコd©rarkYn istifadY edilYn gtYricilYr bazas©n© formalaコd©rmaq çn.

Perspektiv hesabatlar aコadak©lar çn yerinY yetirilmYlidir:

-nbYti vY gYlYcYk illYrdY glYnilYn elektrik enerjisi itkilYrini mYyyYn etmYk çn;

-itkilYrin azald©lmas© zrY planlaコd©r©lan tYdbirlYrin glYnilYn effektivliyinin hesabat© çn;

-elektrik enerjisi itkilYrinin sYviyyYsi zrY elektrik コYbYkYlYrinin yenidYn qurulma variantlar©n© mqayisY etmYk çn.

Elektrik enerjisi itkilYrinin strukturunun tYrkibinY aコadak©lar daxil edilmYlidir:

- xYtlYrdYki, gc transformatorlar©ndak© vY avtotransformatorlardak© yk itkilYri;

- transformatorlar©n vY avtotransformatorlar©n yksz iコlYmY itkilYri;

- hava xYtlYrindYki tac itkilYri;

-yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn elektrik enerjisi sYrfi;

-kompensYedici quruluコlarda elektrik enerjisi sYrfi - kondensator batareyalar©nda (KB), sinxron kompensatorlarda (SK), SK rejimindY iコlYyYn generatorlarda, statik tiristorlu kompensatorlarda (STK) vY s.;

-yar©mstans©yalar©n reaktorlar©ndak© itkilYr;

-綺n vY gYrginlik 錮 transformatorlar©ndak© vY onlar©n ikinci drYlYrindYki, cmlYdYn, elektrik enerjisi sayclar©ndak© itkilYr;

-kommersiya itkilYri.

Elektrik enerjisi itkilYrinin analizi vY onlarda itkilYrin azald©lmas© zrY tYdbirlYrin qiymYtlYndirilmYsi çn itkilYrin hesabat nYticYlYrini, aコa Wmin vY yuxar© Wmax sYrhYd intervallar© コYklindY tYqdim etmYk tsiyY olunur. ンtkilYrin hesabi interval© elektrik コYbYkYlYrinin sxemlYri vY yklYri haqq©nda ilkin mYlumatlar©n dolnlu vY dYqiqliyi vY istifadY edilYn hesabat metodunun xYtalar© ilY tYyin edilir.

EnerjisistemlYrin elektrik コYbYkYlYrindYki itkilYrin hesabat© çn, elektron hesablay©c© maコ©nlar© (EHM) çn tYlimatlar©n tYlYblYrinY uyn metodlardan vY proqramlardan istifadY edilmYlidir.


2. Elektrik enerjisi itkilYrinin hesabat© vY tYhlili
Elektrik enerjisi itkilYrinin hesabat© retrospektiv mYlumatlar, tele輓YlYrin kYkliyi ilY operativ コYkildY al©nan mYlumatlar, proqnozlaコd©r©lan mYlumatlar Ysas©nda perspektiv hesabatlar çn yerinY yetirilir [5-7].

Retrospektiv hesabatlar elektrik コYbYkYsinin element qruplar© zrY elektrik enerjisi itkilYrinin strukturunun mYyyYn edilmYsi çn, kommersiya ォitkilYrininサ mYyyYn edilmYsi çn, enerji itkisi yksYk olan elementlYrin (element qruplar©n©n) aコkar edilmYsi vY onlarda itkilYrin azald©lmas© zrY tYdbirlYrin haz©rlanmas© çn, itkilYrin azald©lmas© zrY tYtbiq edilYn tYdbirlYrin faktiki effektivliyinin mYyyYn edilmYsi çn, enerjisistem, onun struktur bmYlYri vY yar©mstans©yalar zrY elektrik enerjisi balanslar©n©n tYrtib edilmYsi vY qeyri-balanslar©n burax©la bilYn qiymYtlYrY qYdYr azald©©lmas© zrY tYdbirlYrin haz©rlanmas© çn, enerjisistemin texniki-iqtisadi gtYricilYrinin mYyyYn edilmYsi çn nYzYrdY tutulmuコdur.

Operativ hesabatlar©n yerinY yetirilmYsi elektrik enerjisi itkilYrinin cari qiymYtlYrinY vY itkilYrin mYyyYn zaman YrzindY dYyiコmYsinY nYzarYt etmYyY, itkilYrin minimallaコd©r©lmas© mYqsYdilY rejimlYrin vY elektrik コYbYkYlYrinin sxemlYrinin operativ idarY olunmas©na, gc mYhdudiyyYtlYrinY riayYt olunmas©na nYzarYt etmYk mYqsYdilY enerji sistemi vY onun struktur bmYlYri zrY gc balanslar©n©n tYrtib edilmYsinY, ay©n, rbn, ilin sonuna gtYrilYn elektrik enerjisi itkilYrini mYyyYn etmYyY, elektrik enerjisi itkilYrini proqnozlaコd©rarkYn istifadY edilYn gtYricilYr bazas©n© formalaコd©rma imkan verir.

Perspektiv hesabatlar©n mYqsYdi nbYti vY gYlYcYk illYrdY glYnilYn elektrik enerjisi itkilYrini mYyyYn etmYk, itkilYrin azald©lmas© zrY planlaコd©r©lan tYdbirlYrin glYnilYn effektivliyinin hesabat©n© aparmaq, elektrik enerjisi itkilYrinin sYviyyYsi zrY elektrik コYbYkYlYrinin yenidYn qurulma variantlar©n© mqayisY etmYkdir.

Elektrik enerjisi itkilYrinin tYhlili enerjisistemin vY onun mYssisYlYrinin elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY ehtiyatlar©n©n aコkar edilmYsi vY qiymYtlYndirilmYsi, elektrik enerjisi itkilYrinin sYviyyYsini mYyyYn edYn Ysas amillYrin aコkar edilmYsi vY vacibliyinY gY s©ralanmas©, elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY tYdbirlYrin iコlYnmYsi, onlar©n effektivliyinin vY tYtbiqi ard©c©ll©n©n mYyyYn edilmYsi, elektrik enerjisinin kommersiya itkilYrinin mYnbYyinin mYyyYn edilmYsi, btlkdY enerjisisteminin vY onun bmYlYrinin elektrik enerjisi itkilYri gtYricisi zrY iコinin nYticYlYrinin qiymYtlYndirilmYsi, elektrik コYbYkYlYrinin inkiコafi, itkilYrin azald©lmas© zrY Ysasl© vYsait qoyuluコu tYlYb edYn tYdbirlYrin tYtbiq edilmYsi zrY qYrarlar©n haz©rlanmas© vY Ysasland©r©lmas© çn apar©l©r.

Elektrik enerjisi itkilYrinin tYhlilinin Ysas formalar© hYr yar©mstansiya, elektrik stansiyas©, elektrik コYbYkY mYssisYlYri vY btlkdY enerji sistemi zrY elektrik enerjisi balanslar©n©n tYrtib edilmYsi; elektrik enerjisinin hesablanm©コ, planlaコd©r©lm©コ vY hesabat© verilmiコ itkilYrinin mqayisYsi vY enerji sistemi vY onun ayr©-ayr© mYssisYlYri zrY itkilYrin dYyiコmYsinin tYhlili; elektrik enerjisi itkilYrinin ayr©-ayr© tYrkib hissYlYrinin, elektrik コYbYkY sxemlYrinin, rejimlYrinin vY elektrik enerjisi burax©lmas© strukturunun dYyiコikliklYri nYzYrY al©nmaqla, dYyiコilmYsinin tYhlili; elektrik enerjisi balans©n©n tYrkibinin hesabat© vY plan gtYricilYrinin mqayisYsi (xsusi ehtiyaclar, tYsYrrfat vY istehsalat ehtiyaclar©); elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY ayr©-ayr© tYdbirlYrin, hYm輅nin tYdbirlYr plan©n©n btlkdY faktiki effektivliyinin qiymYtlYndirilmYsi; elektrik enerjisi itkilYrinin コYbYkYnin sxemini vY onun iコ rejimlYrini xarakterizY edYn Ysas amillYrdYn as©l©l©qlar©n©n aコkar edilmYsi.

Elektrik enerjisi itkilYrinin tYhlili çn elektrik コYbYkYlYrinin rejimlYrinin hesabat©n©n nYticYlYri vY sxemlYri; elektrik enerjisi itkilYrinin hesablama nYticYlYri vY onlar©n strukturu; enerji sistemindY vY onun mYssisYlYrindY bir s©ra illYr YrzindY elektrik enerjisi itkilYri zrY hesabat mYlumatlar©; elektrik enerji ax©nlar© zrY mYlumatlar; elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY tYdbirlYr plan©n©n yerinY yetirilmYsinin yekunlar©; elektrik コYbYkYlYrinin inkiコaf© zrY layihY qYrarlar©; reaktiv gcn kompensasiyas© vasitYlYrinin vYziyyYtini vY onlardan istifadYni xarakterizY edYn vY elektrik コYbYkYlYrinin rejimlYrini tYnzimlYyYn sYnYdlYr; elektrik enerjisinin istehlak コYbYkYlYrinin kompensasiya quruluコlar© ilY tYchiz edilmYsi zrY mYlumatlar; elektrik enerjisinin hesabat vY texniki u輟tunun vYziyyYti zrY mYlumatlar; mYiコYt abonentlYrinin elektrik enerjisinin orta ayl©q Yniコi zrY mYlumatlar vY elektrik enerjisinin orlanmas© ilY mbarizYnin nYticYlYri; elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas©na gY enerjisistemin heyYtinin maddi stimullaコd©r©lmas© zrY mYlumatlar istifadY olunmal©d©r.

3. Elektrik enerjisi itkilYrinin strukturu


ンtkilYr mxtYlif meyarlara YsasYn tYrkib hissYlYrinY ayr©la bilYr: xarakterinY gY (sabit, dYyiコYn), gYrginlik siniflYri zrY, element gruplar© zrY (コYk.1.1.), istehsalat bmYlYri zrY vY s. Elektrik enerjisi itkilYrinin strukturunun tYrkibinY hava xYtlYrindYki, gc transformatorlar©ndak© vY avtotransformatorlardak© yk itkilYri; transformatorlar©n vY avtotransformatorlar©n yksz iコlYmY itkilYri; hava xYtlYrindYki tac itkilYri; yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn elektrik enerjisi sYrfi; kondensator batareyalar©nda, sinxron kompensatorlarda, SK rejimindY iコlYyYn generatorlarda, statik tiristorlu kompensatorlarda (STK), kompensasiya quruluコlar©nda elektrik enerjisi sYrfi; yar©mstansiyalar©n reaktorlar©ndak© itkilYr; 綺n vY gYrginlik 錮 transformatorlar©ndak© vY onlar©n ikinci tYrYf drYlYrindYki, cmlYdYn, elektrik enerjisi sayclar©ndak© itkilYr daxildir.

Texniki itkilYrin, yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn sYrf olunan elektrik enerjisinin vY kommersiya itkilYrinin cYmini elektrik enerjisinin fiziki itkilYri adland©rmaq olar. Fiziki itkilYrin birinci iki tYコkiledicisi elektrik enerjisinin コYbYkYlYrdYn rlmYsinin texnologiyas©na, çncsisY rlmº elektrik enerjisinin miqdar©na nYzarYt texnologiyas©na aiddir.

Elektrik コYbYkYlYri sxemlYri, rejimlYrinin xsusiyyYtlYri vY itkilYrin hesablanma metodlar©n©n tYtbiq imkanlari ilY YlaqYdar olaraq beコ qrupa ayr©l©r:

1) enerji sistemlYri aras©nda gc mbadilYsi hYyata ke輅rilYn 220 kV vY daha yksYk gYrginlikli tranzit (sistemlYraras© YlaqYlYr) コYbYkYlYr;

2)enerji sistemlYri aras©ndak© gc mbadilYsindY iコtirak etmYyYn 110 kV vY daha yksYk gYrginlikli qapal© コYbYkYlYr;

3) 35-150 kV gYrginlikli aq コYbYkYlYr;

4) 6-20 kV gYrginlikli コYbYkYlYr;

5) 0,38 kV gYrginlikli コYbYkYlYr.

ンtkilYrin tYhlili vY normalaコd©r©lmas© çn elektrik enerjisi itkilYrinin irilYコdirilmiコ strukturundan istifadY etmYk mYqsYdYuyndur. Bu nteyi-nYzYrdYn faktiki itkilYr dd tYrkib hissYsinY bnr:

1) elektrik enerjisi elektrik コYbYkYlYri ilY rlYrkYn baコ verYn fiziki proseslYrlY コYrtlYnYn vY elektrik enerjisinin bir hissYsinin コYbYkY elementlYrindY istiliyY 軻vrilmYsindY ifadY olunan texniki itkilYr (コYk.1.2.). Texniki itkilYr 錮lY bilmYz. Onlar©n qiymYti elektrotexnika qanunlar© Ysas©nda hesablama yolu ilY al©n©r;

2) yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© zn sYrf olunan elektrik enerjisi ィC yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyac transformatorlar©nda qoyulmuコ sayclar©n gtYriコlYrinY YsasYn tYyin olunan vY yar©mstansiyalarm texnoloji avadanl©n©n iコinin vY xidmYti heyYtin hYyat fYaliyyYtinin tYmin edilmYsi çn zYruri olan elektrik enerjisidir;

elektrik enerjisinin 錮lmYsinin instrumental xYtalar© ilY コYrtlYnYn itkilYr. Bu itkilYri istifadY olunan cihazlar©n metroloji xarakteristikalar© vY iコ rejimlYri haqq©nda verilYnlYr Ysas©nda hesablay©rlar;

mYiコYt istehlaklar©n©n elektrik enerjisinY gY YniコlYrinin sayclar©n gtYriコlYri ilY uynsuzlu vY elektrik enerjisinin istehlak©na nYzarYt sahYsindY digYr sYbYblYrlY コYrtlYnYn kommersiya itkilYri. Kommersiya itkilYrinin riyazi modeli olmad©ndan onlar© ayr©ca hesablamaq olmur. Kommersiya itkilYrinin qiymYtini faktiki (hesabi) itkilYrdYn birinci ç tYrkib hissYsinin cYmini xmaqla tYyin edirlYr.

Elektrik enerjisi itkilYrinin hesabat© vY tYhlilinin Ysas mYsYlYsi itkilYrin strukturunun tYyin edilmYsi, itkilYrin konkret mYnbYyinin mYyyYn edilmYsi vY onlar©n iqtisadi cYhYtdYn Ysasland©r©lm©コ hYddY qYdYr azald©lmas© imkanlar©n©n qiymYtlYndirilmYsidir.

Elektrik enerjisi itkilYrinin hesabatlar©n©n nYticYsi ィC uzun mddYtli dr çn itkilYrin strukturu, onlar©n azald©lmas© imkanlar©, itkilYrin normativ xarakteristikas©, hesablanm©コ qiymYtlYrin drstlynn YdYdi xarakteristikalar©d©r. Bir qayda olaraq コYbYkYlYrin sxemlYri hesabat drndY sabit qalm©r. Faktiki olaraq コYbYkYnin sxemi istYnilYn zaman an©nda hesabat sxemindYn fYrqlYnY bilYr. Cari sxemin nYzYrY al©nmas© mYsYlYsi qoyularsa onda yklYr haqq©nda mYlumatlar©n fasilYsiz olaraq daxil edilmYsi tYmin olunmal©d©r.

ェYk. 1.1. EE itkilYrinin element qruplar© zrY strukturu

ェYk. 1.2. EE rlmYsinin texnoloji sYrfinin strukturu

4. Elektrik enerjisinin qeyri-balans©


Elektrik stansiyas©nda hYr ay sayclar©n ay©n 1-dY 00 saatdak© gtYriコlYrinY YsasYn enerjinin balans© tYrtib olunur ki, bu da aコadak©lar© YhatY edir:

- elektrik stansiyas©n©n generatorlar©nda elektrik enerjisinin istehsal© (WG);

enerji sistemindYn daxil olan elektrik enerjisinin miqdar© (WES);

elektrik stansiyas©n©n xsusi sYrfinY tYlYb olunan elektrik enerjisinin miqdar© (Wxs);

elektrik stansiyas©n©n tYsYrrfat sYrfinY tYlYb olunan elektrik enerjisinin miqdar© (Wts);

elektrik stansiyas©n©n istehsal sYrfinY tYlYb olunan elektrik enerjisinin miqdar© (Wis);

elektrik stansiyas©n©n コinlYrindYn tYlYbatlara gYrginlik siniflYri zrY burax©lan elektrik enerjisinin miqdar© (Wbur);

elektrik stansiyas©n©n コinlYrindYn enerji sisteminY burax©lan elektrik enerjisinin miqdar©;

elektrik stansiyas©n©n baコ gc transformatorlar©nda enerji itkilYrinin miqdar© (ΧWtr).

Elektrik stansiyas©nda elektrik enerjisinin qeyri-balans©n© aコadak© コYkildY gtYrmYk olar:

µ § (1.1)
burada WG - elektrik enerjisinin istehsal©, Wbur - elektrik stansiyas©n©n コinlYrindYn burax©lan elektrik enerjisi, ΧWtex ィC isY stansiya elementlYrindY texniki itkilYrdir.

Elektrik stansiyas©nda enerjinin qeyri-balans©n© qeydiyyat sisteminin xYtalar© ilY ba© metroloji qeyri-balans (ΧWmet.qb) vY sayc gtYriコlYrinin eyni zamanda qeyd edilmYmYsi ilY ba© kommersiya itkilYrinin cYmi kimi tYsvir etmYk olar:

µ § (1.2)
burada ΧWmet.qbィC metroloji qeyri-balans, ΧWîmm. isY kommersiya itkilYridir.

Elektrik enerjisinin faktiki qeyri-balans©n©n (ΧWf.qb) %-lY nisbi qiymYti aコ©dak© kimi tap©l©r:


µ § (1.3)
Faktiki qeyri-balans©n qiymYti burax©la bilYn qeyri-balans©n qiymYtindYn az vY ya ona bYrabYr olmal©d©r.
5. Elektrik enerjisi itkilYrinin normalaコd©r©lmas©
Elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas©n© iki qrup mYsYlYlYrin hYlli çn yerinY yetirirlYr:

- obyekt daxilindY texniki-iqtisadi mYsYlYlYr (itkilYrin mYnbYyinin aコkar edilmYsi, itkilYrin azald©lmas© zrY tYdbirlYrin iコlYnib haz©rlanmas© vY s.);

- dlYt vY yuxar© tYコkilatlarla YlaqYlYrlY ba© mYsYlYlYr (EE çn tariflYrin formalaコd©r©lmas© çn itkilYrin sYviyyYsinin Ysasland©r©lmas©).

ンtkilYrin dd tYコkiledicisindYn nYzarYt idarYlYri YmYkdaコlar© çn ayd©n tYsYvvr etmYk nteyi-nYzYrindYn Yn 躡tini texniki itkilYr, xsusilY yk itkilYridir, belY ki, bu itkilYr elektrotexnikan©n qanunlar© Ysas©nda minlYrlY elementdY hesabanm©コ itkilYrin cYminY bYrabYrdir. VYziyyYtdYn x©コ yolu kimi texniki itkilYrin rYsmi hesabat sYnYdlYrindY Yks olunan faktorlardan as©l© normativ xarakteristikalar©ndan istifadY olunmas© tsiyyY olunur.

Normativ xarakteristikalar itkilYrin 躡tin yoxlana bilYn birbaコa hesablanmas© Ysas©nda qurulur. Lakin bununla yanaコ© itkilYrin hYr dYfY birbaコa hesablanmas© YvYzinY bu xarakteristikalar bir dYfY qurulur, mtYxYssislYrin iコtirak© ilY bu xarakteristikalara gY Yn vY perspektiv drlYr çn normativlYr al©n©r, ekspertlYrin iコtirak© ilY mzakirY olunur vY istifadY çn nYticY xar©l©r.

Texniki itkilYrin burax©lm©コ EE miqdar©, gclstansiyalardan al©nan EE, sistemlYraras© ax©nlar vY s. Ysas faktorlardan as©l©l©n© gtYrYn xarakteristikalar© onlar©n hesabat©n©n nYticYlYrinin tYsvirini asanlaコd©r©r. MinlYrlY elementin bir ne躡 Ymsalla tYsvir olundugu itkilYrin normativ xarakteristikalar©ndan istifadY etmYk çn nY sxemi, nY dY dynlYrdYki yklYri bilmYk laz©md©r.

Normativ xarakteristikalar©n parametrlYri kifayYt qYdYr stabildir vY buna gY dY bir dYfY hesablan©b, raz©l©q al©nd©qdan vY tYsdiq olunduqdan sonra コYbYkYlYrin sxem vY rejimlYrindY YhYmiyyYtli dYyiコikliklYr baコ verYnY qYdYr uzun mddYt istifadY oluna bilYr.

6. Elektrik enerjisi itkilYrinin hesabat intervallar©n©n tYyini


EE itkilYrinin hesablanmas© metodlar© hYmin metodlar©n iコlYndiyi zaman qYbul olunan fYrziyyYlYrlY コYrtlYnYn xYtalara ィC metodik xYtalara malikdir.

Hesabatlarda istifadY olunan mYlumatlar mYhdud dYqiqliyY malik oldundan hesabat©n nYticYlYrinY YlavY xYtalar ィC mYlumat xYtalar© daxil edilir.

Metodik xYtalar YldY olan mYlumatlar©n xassYlYri ilY tYyin olunur, belY ki, mYlumatlar©n olmamas© vY ya tam hYcmdY emal olunmas©n©n mYqsYdYuyn olmamas© mYyyYn fYrzetmYlYrY getmYyY mYcbur edir.

Metodik xYtalara aコadak©larla コYrtlYnYn xYtalar aiddir:

Yn bk itkilYr vaxt©n©n vY forma Ymsal©n©n コYbYkYnin (fiderin) mumi yk qrafikinY YsasYn hesablanmas©n©n qeyri-adekvatl©;

forma Ymsal©n©n dYqiq dsturlar YvYzinY empirik dsturlarla hesablanmas©.

MYlumat xYtalar©na aコadak©lar aiddir:

- dynlYrdY yklYrin verilmYsindYki xYtalarla ba©;

- コYbYkYnin hissYlYrinin parametrlYrinin verilmYsinin qeyri-dYqiqliyi ilY コYrtlYnYn;

- xsusi mqavimYtin istifadY olunmas© ilY コYrtlYnYn;

MYftilin temperaturu xYttdYki cYrYyandan, Ytraf mhitin temperaturundan, klYyin srYtindYn, gnYコ radiasiyas©n©n sYviyyYsindYn as©l©d©r. Bu parametrlYr hYmiコY dYyiコir.

Qeyri-adekvatl©n xYtas©. Baコ hissYnin mumi yknn qrafiki ayr©-ayr© tYlYbatlar©n qrafiklYrindYn qurulur. AdYtYn ayr©-ayr© tYlYbatlar©n yk qrafiklYri mYlum olmur. ワmumi ykn maksimumlar©n©n periodlar© mumi halda ayr©-ayr© tYlYbatlar©n qrafiklYri ilY st-stY dºmYyY bilYr.

Metodik vY mYlumat xYtalar©n©n mcudlu faktiki itkilYrin hesabat qiymYtlYrindYn fYrqlYnmYsinY gYtirir. Bununla YlaqYdar ehtimal nYzYriyyYsinin riyazi aparat©ndan istifadY etmYklY faktiki itkilYrin yerlYコY bildiyi interval hesablan©r.

Elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas©nda istifadY edilYn mYlumatlar©n xYtalar© adYtYn normal qanunla paylanm©コ tYsadfi kYmiyyYtlYr kimi tYsvir olunur:

µ § (1.7)

harada ki, D, ã, m ィC mvafiq olaraq elektrik enerjisi itkilYrinin dispersiyas©, orta kvadratik meyli vY riyazi glYmYsidir.

夙Yr X-in kYnar qiymYtlYri mYlumdursa, normal qanunla paylanm©コ vY riyazi glYmYsi mb 3ã interval©nda olan tYsadfi kYmiyyYtin 99,7% ehtimalla orta kvadratik meyli aコadak© dsturla tap©l©r:
µ § (1.8)

EE itkilYrinin faktiki qiymYtlYrinin 95 % ehtimalla yerlYコdiyi interval©n aコa vY yuxar© sYrhYdlYri aコadak© dsturlardan tap©l©r:

µ § (1.9)

harada ki, トWhesabat- itkilYrin hesabat qiymYti, χ ィC hesabat©n xYtas©n©n %-lY orta kvadratik qiymYtidir, φ - interval©n vY ona mvafiq ehtimal©n qiymYtini tYyin edYn parametrdir. φ=1 qiymYtinY ehtimal©n 68.2%, φ=2 qiymYtinY 95.4%, φ=3 qiymYtinY isY 99.7% qiymYti uyn gYlir.


7. Texniki itkilYrin hesablanmas© metodlar©n©n tYsnifat©
ェYbYkYnin hYr hans© bir elementindY gc itkilYrinin qiymYti ykn xarakterindYn vY onun dYyiコmYsindYn as©l©d©r:
µ § (2.1)
burada P vY Q ィC コYbYkY elementindYn rlYn aktiv vY reaktiv gcdr.

EE itkilYrinin qiymYti ykn xarakterindYn vY onun dYyiコmYsindYn as©l©d©r, odur ki, EE itkilYrini mxtYlif sullarla hesablay©rlar.

ェYbYkYnin yklYri haqq©nda mYlumat©n dolnlundan vY hesabat formalar©ndan as©l© olaraq yk itkilYrinin mYyyYn edilmYsi çn mxtYlif metodlardan istifadY edilmYsi tsiyY olunur.
ンstifadY olunan riyazi modeldYn as©l© olaraq btn metodlar© iki bk qrupa bmYk olar: retrospektiv vY ehtimal-statistik.

Elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas© metodlar©n©n tYsnifat© コYk. 2.1.- dY verilm©コdir.

Yk itkilYri コYbYkYlYrin sxemlYri vY yklYri haqq©nda YldY olan mYlumatlar©n hYcminY mvafiq olaraq hesabat©n dYqiqliyinin azalmas© s©ras© zrY aコadak© beコ metoddan biri ilY hesablana bilYr [1-4, 8, 9]:

operativ hesabatlar;

hesabat sutkalar©;

orta yklYr;

Yn bk gc itkilYri vaxt©;

5) itkilYrin コYbYkYlYrin sxemlYri vY yklYri haqq©nda mumilYコdirici

mYlumatlara YsasYn qiymYtlYndirilmYsi.

EE itkilYrini hesablamaq çn Yn dYqiq metod qrafik inteqrallama metodudur.


ェYk. 2.1. Yk itkilYrinin hesabat metodlar©n©n tYsnifat©

Yk itkilYrinin hesabat© metodlar©
Operativ hesabatlar metodunun Ysas©n©
µ § (2.2)
dsturu tYコkil edir, burada n-コYbYkY elementlYrinin say©, tij- Ri mqavimYtli コYbYkY elementinin Iij cYrYyan yknn sabit qYbul edildiyi zaman interval©, m ィC zaman intervallar©n©n say©d©r.

Bu dstura daxil olan コYbYkY elementlYrindYki cYrYyan yklYri dispet軻r cYdvYllYri, operativ 錮 komplekslYri, elektrik enerjisinin qeydiyyat©n©n vY nYzarYtinin avtomatlaコd©r©lm©コ sistemlYrindYn al©n©r.

Xarakterik sutkal©q rejimlYr metodunun Ysas©n©

µ § (2.3)

dsturu tYコkil edir, harada ki, トPi ィC mddYti ti saat olan i-ci rejimdY コYbYkYdY gc itkilYri, n ィC sutkal©q yk qrafikindY pillYlYrin say©d©r. Elektrik enerjisinin illik itkilYri aコadak© dsturla hesablana bilYr:
µ § (2.4)

Burada m ィC xarakterik sutkalar©n say©, nxar sut, j isY j-ci xarakterik sutkalar©n say©d©r.

Xarakterik sutkalar qismindY q©コ, yay, yaz, pay©z iコ vY istirahYt gnlYri se輅lY bilYr. Bu halda m=8.

ンtkilYrin hesabat drnn xarakterik rejimlYrinY gY hesabat©-bYslYyici コYbYkYlYrdY EE itkilYrini daha dYqiq hesablamaq çn iコlYnmiコdir. Metodun mahiyyYti ondan ibarYtdir ki, hesabat drndY itkilYrin dYyiコmYsinin real prosesi bir ne躡 xarakterik rejimlY YvYz olunur. AdYtYn xarakterik rejimlYr qismindY コYbYkYnin normal sxemindY nYzarYt 錮 gnlYrindY 錮lmº maksimum vY minimum yklYr grlr. Onda EE itkilYri


µ § (2.5)
dsturu ilY tap©la bilYr, harada ki, Wq vY Wy xarakterik q©コ vY yay gnlYrindY elektrik enerjisi itkilYri, nq vY ny isY q©コ vY yay xarakterik sutkalar©n©n say©d©r.

Xarakterik sutkal©q rejimlYr metodu tranzit コYbYkYlYrdY, dyn ntYlYrindYki yklYr haqq©nda dri olaraq enerjisistemin hesablama mYrkYzinY rlYn tele輓YlYrin mcudlu hal©nda, itkilYrin hesabat© çn tsiyY olunur. Bu metod Ysas©nda iコlYnmiコ metodikada il ç xarakterik rejimY bnr: cari ilin q©コ vY yay maksimumu vY Yn ilin q©コ maksimumu.

Elektrik enerjisi itkilYrini µ § dsturu ilY tYyin etmYk mmkn olmad©qda xarakterik rejimlYrin hesabat©na Ysaslanan yanaコmadan istifadY olunur. Bu halda illik elektrik enerjisi itkilYrini µ §dsturu ilY tapmaq olar, burada Pj - j-ci rejimdY gc itkilYri, tj - j-ci rejimin davametmY mddYti, k - isY se輅lmiコ xarakterik rejimlYrin say©d©r. BelY yanaコman©n 軋t©コmamazl© hYr bir rejimin, xsusilY onun davametmY mddYtinin Ysasland©r©lmas©ndad©r.

Hesabat sutkalar© - gc mbadilYsindY iコtirak etmYyYn 110 kV vY daha yksYk gYrginlikli qapal© コYbYkYlYrdY itkilYrin hesabat© çn tsiyY olunur:

µ § (2.6)
Harada ki, m ィC xarakterik sutkalar©n say©d©r, bunlar©n hYr birindY mYlum yk grafiklYrinY gY hesablanm©コ elektrik enerjisinin itkilYri トWi; De黐,i ィC i-ci xarakterik grafikin il YrzindY ekvivalent davametmY mddYtidir.
µ § (2.7)
burada k- HX armaturunda itkilYri nYzYrY alan Ymsald©r (110 kV vY daha yksYk gYrginlikli xYtlYr çn k=1.02, 35 kV vY aコa gYrginlikli xYtlYr çn k=1),
µ § (2.8)
Burada Day ay YrzindY sutkalar©n say©, Wi ィC bax©lan ay©n i-ci sutkas©nda コYbYkYyY burax©lan EE miqdar©, Wor,sut ィC コYbYkYyY burax©lan EE-nin orta sutkal©q qiymYtidir.

Tutaq ki, N ay YrzindYki itkilYri hesablamaq laz©md©r, bu コYrtlY ki, hYmin aylardan birinY aid olan sutka YrzindY elektrik enerjisinin itkilYri トWor,sut mYlumdur. Bu halda sutkalar©n ekvivalent say© aコadak© dsturla tap©l©r:


µ § (2.9)
burada Way,i ィC i-ci ayda コYbYkYyY daxil olan EE miqdar©, トWay, hes isY トWor,sut hesabland© ayda コYbYkYyY daxil olan EE miqdar©d©r.

Orta yklYr metodu - bax©lan dr YrzindY コYbYkYnin baコ sahYsindYn burax©lan elektrik enerjisi haqq©nda mYlumatlar©n mcudlu hal©nda 6-150 kV gYrginlikli qapal© olmayan コYbYkYlYr çn tsiyY olunur. Bu halda maksimal itkilYr saatlar©n©n say© metodunun tYtbiqinY dY icazY verilir.

Orta yklYr metodunun Ysas©n© aコadak© dstur tYコkil edir:
µ § (2.10)
µ § (2.11)
burada µ §vY µ §- orta vY maksimal yk rejimlYrindY gc itkilYri, T isY saatlarla hesabat drdr, kf - yk qrafikinin forma Ymsal©d©r, ィC maksimal itkilYrin davam etmY saatlar©d©r.

ンstismar コYraitindY orta yklYr istehlak olunmuコ aktiv vY reaktiv elektrik enerjisi 錮lYri Ysas©nda tap©l©r:


µ § (2.12)
(2.10) vY (2.11) metodlar© texnoloji cYhYtdYn biri-birindYn az fYrqlYnir. HYr iki metod itkilYrin bir rejimindY hesabatlar©na Ysaslan©r. Birinci halda orta yklYr metodu adlan©r. ンkinci halda maksimal yklYr metodu adlan©r.

Ekvivalent mqavimYt metodu ィC elektrik enerjisi itkilYrinin Elektron Hesablama Maコ©nlar©nda hesablanmas© çn mvafiq proqramlar olmad©qda ekvivalent mqavimYt metodundan istifadY oluna bilYr. Bu halda ekvivalent mqavimYti


µ § (2.13)
dsturundan istifadY etmYklY vY ya Yn bk itkilYr saat© metodundan istifadY etmYklY tYyin etmYk olar:
µ § (2.14)
(2.13) vY (2.14) dsturlar©nda Wa vY Wr ィC T zaman mddYti YrzindY fiderin baコ hissYsindYn rlYn aktiv vY reaktiv enerjilYr, min kVt*saat vY min kVAr*saat; Uekv- yk itkilYrini hesablamaq çn ekvivalent gYrginlik, kV; Imax-baコ hissYnin ekvivalent yk kA, kk ィC cYrYyan©n qiymYti bilavasitY 輓Y nYticYsindY tYyin edildikdY 1.37, digYr hallarda 1-Y bYrabYr qYbul edilYn korreksiya Ymsal©d©r.

Ekvivalent gYrginlik aコadak© dsturla tYyin edilir:

µ § (2.15)
burada k ィC 6-20 kV gYrginlikli コYbYkYlYr çn 0,9, 35-150 kV gYrginlikli コYbYkYlYr çn 0,8 qYbul edilYn Ymsald©r; U1 vY U2 isY 6-20 kV gYrginlikli xYttin qidalanma mYrkYzinin コinlYrindY mvafiq olaraq maksimal vY minimal yk rejimlYrindY gYrginliklYrdir.

6-20 kV, hYm輅nin 35 kV gYrginlikli paylay©c© elektrik コYbYkYlYri 輟xlu sayda elementlYr (HX hissYlYri, transformatorlar) vY mYlumatlar©n tam olmamas©, az drstlyilY xarakterizY olunur. BelY コYraitdY elektrik enerjisi itkilYrinin elementlYr zrY tYyin edilmYsi 躡tinlYコir vY コYbYkYnin itkilYrin bYrabYrliyi kriteriyas©na gY ekvivalentlYコdirilmYsinY Ysaslanan sadYlYコdirilmiコ yanaコmalardan istifadY etmYk mYqsYdYuyndur. BelY yanaコmalardan biri ekvivalent mqavimYt metodunda realizY olunur. Bu metodun mahiyyYti ondan ibarYtdir ki, real paylay©c© コYbYkY ekvivalent mqavimYti Rekv vY yk(cYrYyan, tam gc) Yn bk yk rejimindY baコ hissYnin yknY bYrabYr olan bir elementlY YvYz olunur, belY ki, ekvivalent mqavimYtin qiymYti elY olmal©d©r ki, ondak© itkilYr real コYbYkYnin yk itkilYrinY bYrabYr olsun (コYk. 2.2).

HYr hans© コYbYkYdY transformatorlardan sonrak© tYlYbatlar©n strukturunu eyni qYbul etsYk, Yn bk itkilYr vaxt©n© da eyni qYbul edY bilYrik. Onda コYbYkYdY EE itkilYrini aコadak© kimi tYsvir etmYk olar:
µ § (2.16)

burada WX, Wtr - mvafiq olaraq xYtlYrdY vY transformatorlarda EE itkilYri, IX,i, RX,i ィC コYbYkYnin i-ci xYttinin cYrYyan vY mqavimYti; Itr,j, Rtr,j - j-ci transformatorun cYrYyan vY mqavimYti; n, m- xYttin hissYlYrinin vY transformatorlar©n say©d©r.


ェYk. 2.2. Paylay©c© elektrik コYbYkYsinin ekvivalent modeli.

Buradan xYtlYrin vY transformatorlar©n ekvivalent mqavimYtlYri:

µ § (2.17)
VerilYn コYbYkY çn bir dYfY qYrarlaコm©コ rejim hesabland©qdan sonra コYbYkYnin ekvivalent mqavimYti hesablan©r vY baコ hissYnin yknn istYnilYn dYyiコmYlYrindY EE itkilYrini µ §dsturu ilY hesablamaq olar.

Yk qrafikinin forma Ymsal© haqq©nda mYlumatlar olmad©qda ekvivalent mqavimYt metodu


µ § (2.18)
dsturundan, burax©lan reaktiv enerji haqq©nda mYlumat olmad©qda
µ § (2.19)

dsturundan, forma Ymsal© vY burax©lan reaktiv enerji mYlum olmad©qda

µ § (2.20)

dsturundan istifadY oluna bilYr.

Statistik metodlar - 0,38 kV gYrginlikli コYbYkYlYrdY itkilYrin tYyin edilmYsi vY btn gYrginliklYrdYn olan コYbYkYlYrdY itkilYrin Ysas tYsiredici amillYrdYn as©l©l©n©n aコkar edilmYsi çn daha stn metodlar kimi tsiyY olunurlar.

6-20 kV-luq qapal© olmayan コYbYkYlYrdY itkilYrin hesabat© vY analizi çn xYtlYrin ekvivalent mqavimYtlYrinin vasitYsilY sxemin mumilYコdirilmiコ parametrlYrinin (xYtlYrin mumi uzunlu vY hissYlYrinin say©, Ysas hissYnin en kYsiyi vY s.) tYyinindY statistik metodlar©n tYtbiq edilmYsinY icazY verilir.

EE itkilYrini hesablamaq çn hYm輅nin ehtimal-statistik vY reqressiya as©l©l©qlar©ndan da istifadY edirlYr. Reqressiya tYnliklYri rejim parametrlYrinin dYyiコmYlYri ilY EE itkilYri aras©nda YlaqYlYri ifadY edir. AdYtYn gc itkilYrinY nYzarYt vY onu proqnozlaコd©rmaq çn aコadak© コYkildY reqressiya tYnliklYri tYklif olunur:

µ §
burada Pi i-ci saatda gc itkilYri; Pki hesabat drnn i-ci saat©nda k-c© faktor çn gcdr.

GYrginliyi 0.38 kV olan xYttdY EE itkilYrinin tYyin edilmYsi

GYrginliyi 0.38 kV olan xYttY EE itkilYrinin tYyin edilmYsi çn aコadak© dsturdan istifadY etmYk tsiyY olunur:


µ § (2.21)
buradaµ §- コYbYkYnin maksimal yk rejimindY transformator mYntYqYsindYn Yn 輟x uzaqda yerlYコYn tYlYbatya qYdYr gYrginlik itkisi, %-lY; Kq/b- yklYrin fazalar zrY qeyri-bYrabYr paylanmas©n© xarakterizY edYn Ymsald©r.

Kq/b Ymsal©n© aコadak© dsturdan tYyin edirlYr:


µ § (2.22)
burada µ §- fazalar©n 錮lmº cYrYyanlar©; R0-s©f©r mYftilinin, Rfaza ィC faz mYftilinin mqavimYtidir.

ムY綺n yklYri haqq©nda mYlumatlar olmad©qda, µ §=1 olan xYtlYr çn Kq/b = 1,33; µ §=2 olan xYtlYr çn Kq/b = 1,2 qYbul etmYk laz©md©r.µ §-nisbYti aコadak© cYdvYldY verilYnlYrY mvafiq olaraq qYbul edilir:


Tmax,saat20003000400050006000µ §

0,46

0,52


0,6

0,72


0,77

0,38 kV-luq xYtlYrdY elektrik enerjisinin nisbi itkilYri %-lY aコadak© ifadY zrY tYyin edilir:

µ § (2.23)
burada µ §- i-ci xYtdY EE nisbi itkilYri, Ii ィC i-ci xYttin baコ hissYsinin maksimal ykdr.
8. Yar©mstansiya avadanl©qlar©nda itkilYr
ンtkilYrin strukturuna mvafiq olaraq yk itkilYrinY hava xYtlYri vY gc transformatorlar©ndak© itkilYrlY bYrabYr 錮 cYrYyan transformatorlar©ndak© itkilYr dY aiddir. Bu elementlYr xYttY ard©c©l birlYコdiyi çn onlardak© itkilYr hYmin elementlYrin yklYnmYsindYn as©l©d©r [7].
ヨl錮 rYn transformatorlar©nda EE itkilYri
CYrYyan transformatorlar©nda (CT) aktiv gc itkilYri birinci vY ikinci dolaqlardak© itkilYrdYn (Χミ1 vY Χミ2) vY ikinci tYrYf drYsindYki yk itkiYrindYn - Χミyk ibarYtdir.

Nominal cYrYyanda 6-36 kV-luq bir CT-nun birinci dolanda aktiv gc itkilYri orta hesabla 40 Vt, 110 kV vY daha yksYk gYrginlikli CT-da isY 100 Vt-d©r.

ンxtiyari gYrginlikli CT-nun ikinci dolanda aktiv gc itkilYri 6 Vt-d©r. 6-35 kV gYrginlikli hYr bir CT-da iki YdYd ikinci dolaq, 110 kV vY daha yksYk gYrginlikli CT-da isY dd dolaq olur.

ェYbYkYlYrdY istismar olunan gYrginliyi 10 kV vY nominal cYrYyan© 2000 A-dYn az olan YksYr CT-n©n (birinci qrup CT) ikinci drYsinin yknn normalaコd©r©lm©コ qiymYti KCT=0,5 dYqiqlik sinfi çn 10 VA vY KCT=1,0 dYqqilik sinfi çn 15 VA-d©r.

GYrginliyi 10 kV vY nominal cYrYyan© 2000 A vY daha 輟x olan ikinci qrup CT çn bu gtYricilYr iki dYfY 輟x, gYrginliyi 110 kV vY nominal cYrYyan© 2000 A vY daha 輟x olan çncqrup CT çn bu gtYricilYr ç dYfY 輟xdur.

Hesabat drD gn olduqda bir CT çn EE itkilYrini hesablamaq çn aコadak© dsturu yazmaq olar:


µ §
burada µ §- CT-nun ekvivalent cYrYyan yklYnmYsi; a vY b ィC CT vY onun ikinci tYrYf drYsindY xsusi gc itkilYrinin aコada verilmiコ as©l©l©qlar©n©n Ymsallar©d©r:

- birinci qrup CT çn


µ §

- ikinci qrup CT çn

µ §

- çncqrup CT


µ §
NmunY: DYqiqlik sinfi 0,5 vY CT-nun ekvivalent cYrYyan yklYnmYsi 0,5 olan gYrginliyi 10 kV vY nominal cYrYyan© 1000 A olan birinci qrup CT çn yanvar ay© YrzindY EE itkilYrini hesablay©n.

HYlli: birinci qrup CT çn

µ §=0.023 min kVt*saat;

NmunY: DYqiqlik sinfi 0,5 vY CT-nun ekvivalent cYrYyan yklYnmYsi 0,5 olan gYrginliyi 110 kV vY nominal cYrYyan© 1000 A olan çncqrup CT çn yanvar ay© YrzindY EE itkilYrini hesablay©n.

HYlli: çncqrup CT çn

µ §min kVt*saat.


ヨl錮 gYrginlik transformatorlar©nda EE itkilYri
ヨl錮 gYrginlik transformatorlar© (GT) yksz iコ rejiminY yax©n rejimdY iコlYyir. GT-nin aktiv gc itkilYri GT vY ikinci tYrYf yklYrindYki itkilYrdYn ibarYtdir µ §.

GT-nin ndYki aktiv gc itkilYri µ § YsasYn maqnit nvYsindYki gc itkilYrindYn ibarYtdir. HYmin itkilYr nominal gYrginlik artd©qca art©r.

GT-nin normalaコd©r©lm©コ ikinci tYrYf ykµ § hYm輅nin nominal gYrginliyindYn vY onun dYqiqlik sinfindYn as©l©d©r.

GYrginliyi 20 kV-dan az olan GT ndYki aktiv gc itkilYri dYqiqlik sinfindYn as©l© olaraq xYtti xarakter daコ©y©r.


µ §

burada µ §- GT 1 dYqiqlik sinfi çn normalaコd©r©lm©コ ikinci tYrYf yk Daha yksYk nominal gYrginlikli GT çn


µ §
GT ikinci tYrYf yknn cossi rele mhafizYsi qurlar©n©n parametrlYrindYn vY sayclardan as©l©d©r. Elektromexaniki relelYrdYn vY induksiya tipli sayclardan istifadY olundu halda cos0.5 vY nominal aktiv gcµ §tYコkil edir.

µ § qiymYtlYri mxtYlif gYrginlikli GT çn aコadak© cYdvYldY gtYrilmiコdir:


µ §, kV6-1020-35110220330500µ §, Vt4060300300225 225AdYtYn istismar vaxt© GT ikinci tYrYf yklYri 輟x ola bilYr.

GT-dY cYmi elektrik enerjisi itkilYri min.kVt.saatla aコadak© formula ilY tYyin olunur:

- gYrginliyi 20 kV-dan az olan GT çn
µ § (2.24)
- gYrginliyi 20 kV-dan 輟x olan GT çn
µ § (2.25)
Elektrik sayclar© daxil olmaqla 錮 gYrginlik vY rYn transformatorlar©nda vY onlar©n ikinci drYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrini mxtYlif gYrginlik sinifli 錮 transformatorlar©n© nYzYrY alaraq aコada verilYn (ç fazaya hesablanm©コ) orta elektrik enerjisi itkilYrinY (kVt*saat/il) Ysaslanaraq mYyyYn edirlYr:
U, kV61035110150220330500CT-da 6060100300300300300300GT-da1301754006000900012000800015000

YksYk tezlikli mYhdudlaコd©r©c© qurlarda itkilYr


Elektrik veriliコ xYtlYri mYftillYrindYn sYnaye tezlikli cYrYyandan baコqa yksYk tezlikli siqnallar da rlr. Yar©mstansiyan©n avadanl© bu siqnallara gclsuntlayc© tYsir gtYrir. Bu tYsiri zYiflYtmYk çn qYbuledici vY rcYS コinlYrindYn qabaq ki輅k aktiv mqavimYtY malik reaktorlardan ibarYt yksYk tezlikli mhafizY quraコd©r©l©r.

YksYk tezlikli mhafizY qurlar© sabit rejimdY ki輅k gc istehlak edir, ona gY dY bu itkilYri yksz iコ itkilYrinY aid edirlYr.

YksYk tezlikli mhafizY qurlar©nda gc itkilYri nominal cYrYyanda 0,14 ィCdYn 40 kVt-a qYdYr dYyiコir. YksYk tezlikli mhafizY qurlar©nda gc itkilYri vY digYr parametrlYr cYdvYl 2.1-dY verilmiコdir.

CYdvYl 2.1. YksYk tezlikli mhafizY qurlar©n©n parametrlYri

Nominal cYrYyan, タSYnaye tezliyindY induktivlik, mHnNominal cYrYyanda gc itkilYri, kVtMqavimYt, OmaL, Ymsal© m/mm21000,570,140,01400,442000,600,620,01550,484000,301,000,00630,206300,555,000,01260,3912500,548,500,00540,1720000,5816,000,00400,1320001,0323,000,00580,1840000,5240,000,00250,08

CYdvYldYki aktiv mqavimYtlYr pasport gtYricilYrinY YsasYn aコadak© dsturla hesablanm©コd©r:

µ § (2.26)

burada µ §- yksYk tezlikli mhafizY qurlar©nda nominal Inom cYrYyan©nda gc itkilYridir (kVt).

YksYk tezlikli mhafizY vY HX bir fazas©nda birlYコmY qurlar©nda itkilYr, (min kVt*saat) aコadak© dsturla hesablana bilYr:

µ §
buradaµ §- hesabat drndY yksYk tezlikli mhafizYdY iコ輅 cYrYyan©n mominal cYrYyana olan nisbYti, µ §- birlYコmY qurlar©nda itkilYrdir.

NmunY:Yanvar ay©nda 220 kV-luq YS-da (iki faza) nominal cYrYyan© 1250 A olan yksYk tezlikli mhafizY qurlar©nda µ § yklYnmY Ymsal©nda EE itkilYrini hesablay©n

HYlli: CYdvYldYn µ §=8,5 kVt vY µ §= 0,063 kVt oldunu nYzYrY alsaq: µ §min kVt*saat.


CYrYyan mYhdudlaコd©r©c© (xYtti) reaktorlarda enerji itkilYri
ヨz konstruksiyas©na gY cYrYyan mYhdudlaコd©r©c© reaktorlar yksYk tezlikli rabitY mhafizY qurlar©ndan az fYrqlYnir. Pasport gtYricilYrindY reaktorlardak© itkilYr nominal cYrYyanda xsusi gc itkilYri, µ §, kVt/faza コYklindY verilir.

ワ軫azal© reaktorlar qrupunda enerji itkilYri, (min kVt*saat) aコadak© dsturdan tap©l©r:

µ §

burada Iiコ vY ンnom mvafiq olaraq reaktorun maksimal iコ輅 vY nominal cYrYyanlar©d©r.



Sonuncu dsturda maksimal iコ輅 cYrYyan©n µ §dsturunu yerinY yazsaq vY µ §oldunu nYzYrY alsaq çfazal© reaktorlar qrupunda enerji itkilYri çn yekun hesablama dsturunu alar©q:

µ §


burada W-nin qiymYti min kVt*saatla, Unom kV-la, Inom A-lY qoyulur.

9. Kondensator batareyalar©nda elektrik enerjisi itkilYri

Kondensator batareyalar©nda elektrik enerjisi itkilYrini (min kVt*s) aコadak© ifadYlYrdYn biri ilY tYyin edirlYr [7]:
ΧWKB=ΧP0QKTK
ΧWKB=ΧP0WQ
burada ΧP0 -1000V-dan yuxar© gYrginlikli kondensatorlar çn 0,002 vY 1000V-a qYdYr gYrginlikli kondensatorlar çn 0,004 qYbul edilYn xsusi itkilYr, kVt-s/kVAr; Qk - batareyan©n malik oldu gc, kVAr; Tk - batareyan©n malik oldu gclY iコlYdiyi ekvivalent saatlar©n say©; WQ - hesabat drYrzindY batareyan©n verdiyi reaktiv enerjidir.

Sinxron kompensatorda (SK) elektrik enerjisi itkilYri. Sinxron kompensatorda (SK) elektrik enerjisi itkilYrini (kVt*s) aコadak© ifadY ilY tYyin edirlYr:


ΧWSK = ΧPnomキTSK[dyksz +(1- dyksz)キµ §キ(0,124 + 0,876Kdol)2],
harada, ΧPnom - nominal ykdY SK-da gc itkilYri; dyksz -yksz iコlYmY itkilYrinin pay©; TSK - SK-nin iコinin davamiyyYti; kmax - SK-nun maksimal yklYnmY Ymsal©; Kdol - SK-nin yk qrafikinin dolma Ymsal©d©r vY aコadak© kimi tYyin edilir:
ハ dol = µ §
SK-n©n istehlak vY generasiya rejimlYrindY iコi zaman© WQ-nistehlak edilYn vY コYbYkYyY verilYn reaktiv enerjinin mtlYq qiymYtlYrinin cYmi kimi tYyin edirlYr.

SK rejiminY ke輅rilmiコ generatorda elektrik enerjisi itkilYri. SK rejiminY ke輅rilmiコ generatorda elektrik enerjisi itkilYri (kVt*s) generatorun tipindYn vY iコ コYraitindYn as©l©d©r. ンtkilYr turbinsiz turbo vY hidrogeneratorlar çn aコadak© ifadY zrY tYyin edilY bilYr:


ΧWG = (AQmaxQor + BQor + ム) TG,
burada A, B, ム generatorun, tYcrbi vY ya pasport gtYricilYri zrY tYyin edilYn parametrlYri; Qmax vY Qor - generatorun maksimal vY orta reaktiv yklYri; TG - onun iコ saatlar©n©n say©d©r.

SK-da vY SK rejiminY ke輅rilmiコ generatorlarda elektrik enerjisi itkilYrini aコadak© ifadY ilY tYyin etmYk olar:


µ §
burada, WQ - SK-un hasil etdiyi reaktiv enerji; ΧP% -reaktiv gc mYnbYyindYn as©l© olaraq cYdvYl 2.2-dY gtYrildiyi kimi aktiv gcn xsusi istehlak©d©r (hasil edilYn reaktiv enerjinin %-i kimi):

CYdvYl 2.2. Reaktiv gc mYnbYlYrinin xsusi istehlak©


Reaktiv gc mYnbYlYriΧP% SK1,4Turbinsiz turbogenerator2,5HYm輅nin, turbinlY, buxarla ventilyasiya olunan5,5HYm輅nin, turbinlY, yksz iコlYmYdY9,5ンstiqamYtlYndirici aparat© bai vYziyyYtdY olan hidrogenerator, turbinlY4,0HYm輅nin, yksz iコlYmY rejimindY15,0

10. Hava xYtlYrindY tac hadisYsindYn yaranan itkilYr


Elektrik enerjisinin tYlYbat©n©n sYviyyYsi hava コYraitindYn as©l©d©r, ona gY dY yk itkilYri vY hYm輅nin コYrti-sabit itkilYr hava コYraiti ilY YlaqYlidir [7, 10].

Eyni zamanda itkilYrin elY tYコkiledicilYri var ki, hava コYraitindYn kYskin as©l©d©r. Bu itkilYrY birinci nbYdY tac itkilYrini aid etmYk olar ki, bu da mYftillYrin sYthindY elektrik sahYsinin qiymYtlYrinin bk intensivliyi ilY YlaqYdard©r.

MYftillYrin sYthindY elektrik sahYsinin intensivliyi iコ輅 gYrginlik vY fazan©n konstruksiyas© ilY yanaコ© mYftilin sYthindY x©nt©lar, Ytraf mhitin tYsirindYn dY as©l©d©r.

Tac itkilYrinin hesabat© zaman© hava コYraitini xarakterizY edYn tipik gtYricilYri kimi yaxコ© hava, quru qar, yaコ vY s©rs©ra nlYri qYbul olunmuコdur.

ヌirklYnmiコ izolyatorun nYmlYnmYsi onun sYthindY ke輅rici mhit yarad©r ki, nYticYdY s©zma cYrYyan© xeyli art©r. Bu itkilYr YsasYn rtubYtli havada yaran©r (duman, コeh, yaコ).

Bir s©ra コYbYkYlYrdY apar©lm©コ tYdqiqatlar gtYrir ki, s©zma cYrYyanlar© nYticYsindY mxtYlif gYrginlikli HX izolyatorlar©nda illik itkilYr  qiymYtinY gY tac itkilYri ilY mqayisY oluna bilYr. Bu zaman hYmin itkilYrin tYxminYn yar©s© 35 kV vY aコa gYrginlikli コYbYkYlYrin pay©na dºr. Qeyd etmYk laz©md©r ki, s©zma cYrYyanlar© tac itkilYri kimi aktiv xarakterlidir, ona gY dY EE itkilYrinin bilavasitY tYrkib hissYlYrindYn biridir.


Tac hadisYsi hava xYtti (HX) mYftillYrinin sYthindY mstYqil boコalman©n コYrtlYri mcud olduqda baコ verYn ionlaコma proseslYri ilY izah olunur. HX mYftillYrinin sYthlYrinin hamar olmamas©, 輅rklYnmYsi (yadamc©lar©, bYrk hissYciklYr), mexaniki zYdYlYnmYlYr (x©nt©lar, c©z©qlar) nYticYsindY elektrik sahYsi intensivliyinin yerli artmas© tac hadisYsinY sYbYb olur. Tac hadisYsi HX Ytraf©nda yaranan zYif mavi iコ©qlanma ilY nbiruzY verir. Tac hadisYsinin xarici tYzahrlYri xarakterik sYs (ky), sYthinin ayr©-ayr© hissYlYrindY zYif iコ©qlanma lYkYlYri vY mYコYl コYklindY baコ verir.

Tac hadisYsindYn yaranan itkilYr tac©n elektrik sahYsindY hYcmi yklYrin hYrYkYti ilY izah olunur. MYftillYrin yax©nl©nda gYrginliyin hYr periodunda cYrYyanlar©n yaranmas© vY yerdYyiコmYsi havan©n q©zmas©na gYtirir vY itkilYrin yaranmas©na sYbYb olur.

Hava xYttindYki gYrginlik tac hadisYsinin baコlanc gYrginliyindYn 輟x olduqda tac itkilYrinin kYskin artmas©na sYbYb olur. 春raf mhitin meteoroloji コYraiti hava xYttindY tac itkilYrinY YhYmiyyYtli tYsir edir. Yant©lar (yaコ, qar, s©rs©ra, コeh, コaxta, buz baama vY s.) elektrik sahYsi intensivliyinin yerli art©m©na vY tac hadisYsindYn yaranan itkilYrin 輟xalmas©na gYtirir. Bu hadisY yerli taclanma adlan©r.

T瀋 hadisYsindYn yaranan aktiv gc itkilYrini HX gYrginliyinin sYviyyYsindYn as©l© olaraq aコadak© dsturla hesablamaq olar:

µ §
burada µ § ィC Unom gYrginliyindY tac hadisYsindYn yaranan xsusi itkilYr; â - qvvYtin st L ィC xYttin uzunludur.

220 kV vY daha yksYk gYrginlikli hava xYtlYrindY tac itkilYrini nominal gYrginlikdYn vY hava コYraitindYn as©l© olaraq xsusi itkilYrY (µ §, kVt/km) YsasYn tYyin edirlYr.

DYqiq mYlumatlar olmad©qda tac itkilYrini hesablamaq çn cYdvYl 2.3-dYn istifadY etmYk tsiyY olunur:
CYdvYl 2.3 Tac hadisYsinin xsusi gc itkilYri
HX

gYrginliyi,

kV

Naqilin


markas©Xsusi gc itkilYri, µ §, kVt/kmyaxコ© hava

qaryaコq©rov220ASO-3001,16,115,932,03302xASO-3001,24,816,938,25003xASO-5001,24,315,647,27504xASO-6005,818,464,0138,911508xASO-30010,244,4122,1320,6

Enerjisistemin gYrginlik rejimlYrinin operativ idarY edilmYsindY, sat©lan EE maya dYyYrinin, HX f.i.Y. tYyin edilmYsindY bu xYtlYrdYki gc vY enerji itkilYri haqq©nda obyektiv mYlumatlar olmal©d©r.
µ §

Burada i- hava コYraitinin indeksidir, belY ki, i=1 s©rs©raya, i=2 qarl© havaya, i=3 yaコl© havaya, i=4 yaxコ© havaya uyn gYlir; li ィC xYttin uzunlu; ti ィC i-ci hava コYraitinin il YrzindY davametmY mddYtidir.


11. Hava xYtlYrinin izolyatorlar©nda s©zma cYrYyanlardan yaranan itkilYr
TYlimatlara uyn olaraq s©zma cYrYyan©n©n izolyatorla minimal yolu atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsindYn as©l© olaraq normalaコd©r©l©r. Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsi artd©qca zYncirdY izolyatorlar©n say© da mvafiq olaraq artmal©d©r. Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsi çn yeddi sYviyyY tYyin edilmiコdir (cYdvYl 2.4) [7]:

- 1-ci n rayonlar sYnaye vY tYbii mYnコYli 輅rklYnmY mYnbYlYrinin tYsir zonas©na daxil olmayan meコYlYr, tundra, bataql©qlar, duzlaコmam©コ glYr;

- 2-ci n rayonlar - zYif duzlaコm©コ torpaql© rayonlar vY kimyYvi gbrYlYrin vY YkinlYrin kimyYvi emal©n©n tYtbiq olundu rayonlar;

- 3-7-ci n rayonlar - mxtYlif intensivlikli sYnaye tipli 輅rklYnmY mYnbYlYrinin tYsiri zonas©ndak© rayonlar.


CYdvYl 2.4 Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsinin mxtYlif sYviyyYlYri çn s©zma cYrYyanlar©n©n minimal yolunun nisbi qiymYtlYri
Atmosferin

輅rklYnmY dYrYcYsinin sYviyyYsiMxtYlif gYrginlikli xYtlYr çn s©zma cYrYyanlar©n©n minimal yolunun nisbi qiymYtlYri6-35 kV110-220 kV330-750 kV1111211.141.0731.181.361.2941.371.611.6151.631.861.8661.842.212.2172.202.642.64

Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsinin sYviyyYsindYn as©l© olaraq mxtYlif gYrginlikli xYtlYr çn zYncirdY izolyatorlar©n orta say© cYdvYl 2.5-dY verilmiコdir

Bir izolyatorda ayr©lan gc aコadak© dsturla tYyin olunur:


µ § ( 2.27 )
burada Uiz ィC bir izolyatora dºYn gYrginlik, kV; Riz ィC izolyatorun mqavimYti, kOm.

CYdvYl 2.5. Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsinin sYviyyYsindYn as©l© olaraq mxtYlif gYrginlikli xYtlYr çn zYncirdY izolyatorlar©n orta say©

Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsinin sYviyyYsiMxtYlif gYrginlikli xYtlYr çn zYncirdY izolyatorlar©n orta say©6102035110220330500111236121825211237151927311238162030411341020253552234102028406 2245122434497224615294059

Bir izolyatora dºYn gYrginliyin qiymYti cYdvYl 2.6-da verilmiコdir.


CYdvYl 2.6 Bir izolyatora dºYn gYrginliyin qiymYti
Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsinin sYviyyYsiMxtYlif gYrginlikli xYtlYrdY bir izolyatora

dºYn gYrginliyin qiymYti, kV610203511022033050013.55.85.86.710.610.610.611.623.55.85.86.79.18.58.510.733.55.85.86.77.97.97.99.643.55.85.85.16.46.46.48.251.82.92.95.16.46.46.47.26 1.82.92.94.05.35.35.35.971.82.92.93.44.24.44.44.9

重Ybiyyatda izolyatorun mqavimYti haqq©nda verilmiコ mYlumatlar bir-birindYn 輟x fYrqlidir vY atmosferin 輅rklYnmY sYviyyYsi ilY ba© deyildir.

Atmosferin 輅rklYnmY sYviyyYsindYn as©l© olaraq izolyatorun mqavimYtini hesablamaq çn aコadak© dstur tsiyY olunur:


µ § (2.28)
burada Np-atmosferin 輅rklYnmY sYviyyYsidir.

Bu dstura gY atmosferin 7-ci 輅rklYnmY dYrYcYli コYraitindY izolyatorlar©n normal iコi 55 kOm-a, 2-ci 輅rklYnmY dYrYcYli コYraitindY isY 1130 kOm-a mvafiqdir.

ンzolyatorda gYrginliyin sYviyyYsi aコadak© kimi tYyin edilir:
µ §
burada Unom-xYttin nominal gYrginliyi, Niz- fazada izolyatorlar©n say©d©r. Onda s©zma cYrYyanlar© ilY YlaqYdar izolyatorlarda EE itkilYrini aコadak© dsturla hesablamaq olar:
µ § (2.29)
burada Tm-hesabat drndY rtubYtli havan©n (duman, コeh, yaコ) davametmY mddYti, Nz- zYncirdY izolyatorlar©n say©d©r.

ンzolyator zYncirindY izolyatorlar©n say©n© tYyin edYndY nYzYrY almaq laz©md©r ki, hYr bir dayaqda ç YdYd izolyator zYnciri mcuddur. ヌay ke輅dlYri, avtomobil, dYmir yolu ke輅dlYrindY qoコa izolyator zYncirindYn istifadY olunur. MYsYlYn, 500 kV-luq anker dayanda 18 izolyator zYnciri (hYr fazada bir YdYd izolyator zYnciri) olur.

QiymYtlYndirmY hesabatlar© yerinY yetirYrkYn mxtYlif gYrginlikli hava xYtlYrindY 1 km-dY dayaqlar©n orta say©ndan istifadY etmYk olar. Bu halda izolyator zYncirlYrinin xsusi say©n© (nzYn) cYdvYl 2.7-yY YsasYn tYyin etmYk olar:
CYdvYl 2.7. MxtYlif gYrginlikli hava xYtlYrindY 1 km-dY dayaqlar©n orta say©
HX gYrginliyi, kV220110 35 20-6nzYn, YdYd/km9,8 12,9 23,4 46,8

Misal. Atmosferin 輅rklYnmY dYrYcYsinin 2-ci sYviyyYsinY uyn 110 vY 220 kV-luq 100 YdYd aral©q dayaqda (300 izolyator zYnciri) illik EE itkilYrini hesablamaq tYlYb olunur.

HYlli. (2.37) dsturuna YsasYn

µ § Î


2.10 cYdvYlinY YsasYn 2-ci 輅rklYnmY dYrYcYsinY uyn 110 kV xYttin fazas©nda -7 YdYd, 220 kV xYttin fazas©nda -15 YdYd izolyator olmal©d©r. Yaコ, コeh vY duman コYraitindY mumi davamiyyYt mddYtini 450 saat (5.14 % vaxt YrzindY) qYbul etsYk (2.38) dsturu ilY tYyin edirik:

µ § min.kVt.saat


µ § min.kVt.saat
12. Tranzit itkilYr
Elektrik gcvY enerjisinin tranzit ax©nlar©ndan yaranan gc vY enerji itkilYrinin hesabat© elektrik enerjisinY gY maliyyY (kommersiya) hesabatlar©n© yerinY yetirmYk vY EE ilY gc balanslar©n© proqnozlaコd©rmaq çn yerinY yetirilir [7].

Elektrik gcvY enerjisinin tranzit ax©nlar©ndan yaranan gc vY enerji itkilYrini aコadak© kimi hesablamaq olar:

-retrospektiv verilYnlYrY gY (retrospektiv hesabatlar);

-perspektivY (ay, rb, il) proqnozlaコd©r©lan verilYnlYrY gY (perspektiv hesabatlar).

Retrospektiv hesabatlar elektrik gcvY enerjisinin tranzit ax©nlar©ndan yaranan gc vY enerji itkilYrini ax©nlar©n faktiki qiymYtlYrinY gY tYyin etmYk vY bazar subyektlYrinY itkilYrY gY kompensasiyan©n hesablanmas© çn yerinY yetirilir.

Perspektiv hesabatlar elektrik gcvY enerjisinin tranzit ax©nlar©ndan yaranan gc vY enerji itkilYrini enerjisistemin iコ rejimlYrini planlaコd©rarkYn topdansat©コ bazar©n iコtiraklar©na itkilYrin kompensasiyas©n©n qiymYtini nYzYrY almaq çn yerinY yetirilir.

Elektrik gcvY enerjisinin tranziti dedikdY elektrik gcvY enerjisinin bir enerjisistemdYn digYrinY çncenerjisistemin elektrik コYbYkYlYri ilY rlmYsi baコa dºlr.

ヨz コYbYkYlYrindYn elektrik gcvY enerjisinin tranzitini hYyata ke輅rYn subyekt tranziter (tranziter-enerjisistem) adlan©r.

Tranzit gc tranziter-enerjisistemin gcY gY defisit hal©nda tranziter vY qYbul edYn enerjisistem aras©nda mumi gc ax©n©na; tranziter-enerjisistemin art©q gcY malik oldu hal©nda tranziter vY gctranziterin コYbYkYsinY rYn enerjisistem aras©nda mumi gc ax©n©na bYrabYrdir.

Bu tYrifdYn ayd©n olur ki, tranzit gc iki qiymYtdYn, yYni al©nan vY verilYn gcn Yn ki輅yinY bYrabYrdir.

Tranzit gc itkilYrini tranziterin コYbYkYsindY tranzit gc rejimindY vY tranzit gc olmad©qda yk itkilYrinin fYrqi kimi tYyin edirlYr. Onlar©n hesablanmas© aコadak© metodlarla yerinY yetirilY bilYr [7]:

-birbaコa hesablama metodu: コYbYkYnin hesabat sxemi vY tele錮 sistemlYrindYn al©nan dynlYrin rejim parametrlYrinY gY hYr bir saat kYsiyindY orta gc itkilYri tYyin edilir vY hesabat drndY elektrik enerjisi itkilYri gc itkilYrinin cYmi kimi tYyin hesablan©r:


µ §,
µ §
burada µ § vY µ § tranzit gc rejimindY vY tranzit gc olmad©qda gc itkilYri, t isY bax©lan zaman interval©d©r.

-gc (enerji) itkilYrinin normativ xarakteristikalar©na gY: tranziter コYbYkYsi rejimlYrinin variant hesablamalar© Ysas©nda tYyin olunan approksimasiyas©na gY itkilYrin gc (enerji) ax©nlar©ndan as©l©l©:


µ §,
adYtYn aコadak© formada ifadY olunur
µ §,
burada Ptr ィC tranzit gc, a1 vY a2 ィC sistemin mxtYlif rejimlYri çn bir s©ra hesabatlar©n nYticYlYrinin Yn ki輅k kvadratlar sulu ilY tYyin olunmuコ ikinci dYrYcYli polinomun Ymsallar©d©r;

-tranzit gc (enerji) ax©nlar©n©n normativlYrinY gY: mvafiq tranzit ax©nlara mtYnasib olaraq


µ §

burada µ §- digYr tranzit ax©nlar 0 olduqda i-ci tranzitin yaratd© itkilYr, µ §isY n sayda µ §-nin cYmidir.

Tranzit ax©ndan (i-ci) yaranan nisbi itkilYri aコadak© dsturla tYyin olunur:
µ §
Tranzit ax©n©n qiymYtindYn as©l© olan mumi tranzit itkilYr aコadak© dsturla tYyin olunur:
µ §
Birinci metod sutkan©n hYr saat© çn elektrik rejiminin iki hesabat©n© (tranzit ilY vY onsuz) tYlYb edir.

ンkinci metod elektrik rejimlYrinin birdYfYlik 輟xvariantl© hesabatlar©n© vY onlar©n Ysas©nda itkilYrin tranzit ax©nlardan as©l© xarakteristikas©n©n qurulmas©n© vY ya mxtYlif zaman kYsiklYri çn bir ne躡 xarakteristikas©n©n qurulmas©n© tYlYb edir.

ワ錮ncmetod tranziterin elektrik コYbYkYlYrinin kifayYt qYdYr stabil rejimlYri vY tranzit ax©nlar©nda mYqsYdYuyndur.

夙Yr hYr hans© zaman drndY enerjisistemin sxemi vY ya rejimi normativlYrin tYyin edildiyi sxem vY ya rejimdYn fYrqlYnirsY bu dr çn itkilYr bilavasitY hesablanmal©d©r.

Tranzit itkilYrin tYyin edilmYsi çn hesabat sxemi aコadak© コYrtlYri YmYlidir:

-tranzitin yerinY yetirildiyi btn コYbYkY elementlYrini ndY Yks etdirmYlidir;

-dalan dynlYri olmamal©d©r;

-hYr bir qonコu enerjisistem onunla tranziter enerjisistem aras©nda YlaqY xYtlYrindY gclYrin paylanmas©n© mYyyYn edYn fraqmentlY tYsvir olunmal©d©r.

13. Enerji itkilYrinin amper*kvadrat*saat funksiyal© elektron sayclar© ilY hesablanmas©
Masir elektron sayclar nYinki elektrik enerjisinin u輟tunu, hYm輅nin bir s©ra YlavY funksiyalar© yerinY yetirmYyY imkan verir [11].

Praktiki olaraq dnyan©n btn apar©c© istehsallar©n©n mikroprosessor sayclar© 妬tkilYrin hesablanmas©funksiyas©n© hYyata ke輅rmYyY imkan verir. Aコada yk rejimindY texniki itkilYrin hesabat©na imkan verYn sayclar©n Rusiyada Yn geniコ yay©lm©コ nmunYlYri verilmiコdir (xaricdY bu cr sayclar© YsasYn コYbYkY sayclar© adland©r©rlar).

摘ster MetronikaコirkYtinin sayclar©nda itkilYrin hesabat© alqoritmi. Gc transformatorlar©nda vY elektrik veriliコ xYtlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin dolay© yolla 錮lmYsi Alfa A1800, Alfa A3, Alfa A2 sayclar©n©n funksiyalar©ndan biridir.

摘nerqomerakonserninin C304 aktiv vY reaktiv EE sayclar©, EE cYrYyan drYlYrindYki btn istiqamYtlYrindY enerji itkilYrini tYyin edir ( http://www.energomera.ru/documentation/ce304_ot.pdf).

Frunze ad©na Nijniy Novqorod zavodu 輟xfunksiyal© EE sayclar©: マラム-4メフ.05フ. ェYbYkYnin hYr fazas©nda dYyiコYn cYrYyan©n bir periodu çn aktiv vY reaktiv gc itkilYrinin hesablanmas© bu dsturlarla apar©l©r:
µ §µ §

burada I, U ィC dYyiコYn cYrYyan©n periodunda cYrYyan©n vY gYrginliyin 錮lmº orta kvadratik qiymYtlYri; Inom, Unom ィC dYyiコYn cYrYyan©n periodunda cYrYyan©n vY gYrginliyin nominal orta kvadratik qiymYtlYri; -µ § EVX-dY nominal aktiv gc itkilYri; µ § - transformatorda nominal aktiv gc yk itkilYri; µ § - transformatorda nominal aktiv yksz iコlYmY itkilYri; µ § - EVX-dY nominal reaktiv gc itkilYri; µ §- transformatorda nominal reaktiv gc itkilYri; µ §- transformatorda nominal reaktiv yksz iコlYmY itkilYridir.

Sayc©n pasportunda verilmiコdir ki, itkilYrin 錮lmYsindY Ysas nisbi xYtan©n faizlY yol verilYn hYddi belY tYyin olunur:
µ §, µ § (3.1)
burada µ § - uyn olaraq cYrYyan©n vY gYrginliyin 錮lmYsindY yol verilYn Ysas nisbi xYtan©n hYddidir. Aktiv vY reaktiv gc itkilYrini 躡ndY yol verilYn Ysas nisbi xYtan©n hYddi ア2%-dYn art©q deyil.

鈍nkoteksistehsal© Merkuriy 233ART EE sayclar©. Texniki tYsvirY YsasYn (http://www.incotexcom.ru) bu sayc EVX vY gc transformatorlar©nda itkilYri qeyd etmYyY imkan verir. ンtkilYrin hesab© çn, EVX vY gc transformatorlar©n©n pasport mYlumatlar© vY ya コYbYkYnin 錮lmº parametrlYrindYn Ysas mYlumat kimi istifadY edilir.

ArbiterSistems3 コirkYtinin 1133A modelli 輟xfunksiyal© etalon sayc©. Haz©rda Rusiya bazar©nda olan Yn dYqiq EE sayclardan biridir: aktiv gcn 錮lmYsindY Ysas nisbi xYtan©n hYddi 0,025%-Y qYdYrdir.

Landis+Gir コirkYtinin 銅YbYkYsayclar©nda itkilYrin hesabat© funksiyas© (line and transformer loss measurement) ZxQ,E850 seriyal© cihazlar©nda mcuddur.

Elektrik enerjisinin intellektual u輟tu sistemlYrindY sayclar©n yerlYコdirilmYsindY hYmin sayclar©n 妬tkilYrin hYsabat©funksiyas©n©n olmas©na diqqYt yetirmYk vY コYbYkY elementlYrindY itkilYrin hesabat©na praktikada mmkn qYdYr yksYk dYqiqliklY nail olmaq laz©md©r.

HYr bir elektrik veriliコ xYttindY enerji itkilYri belY ifadY olunur:


µ §
Elektrik veriliコ xYtlYri çn aktiv (PX) vY reaktiv (QX) gc itkilYri A2 sayc© ilY bu cr hesablan©r:
µ § µ §
burada Ii ィC zaman©n i an©nda tam cYrYyan©n qiymYti; RX ィC xYttin aktiv mqavimYti; XX ィC xYttin induktiv mqavimYtidir.

Sayclarda istifadY olunan hYsabat alqoritmi transformatorlarda itkilYri ayr©ca vY xYttdYki itkilYrlY birgY hesablama imkan verir.

Bundan baコqa elektrik enerjisi tYchizatlar© vY tYlYbatlar aras©nda mqavilYnin コYrtlYrinY gY, itkilYri hYm 杜sbYt iコarYsi ilY, hYm dY 杜YnfiiコarYsi ilY nYzYrY almaq olar.
14. Saycla gc transformatorunda itkilYrin hesabat©
Saycla gc transformatorunda itkilYrin hesabat©, bu itkilYrin transformatorun nominal gcnY faizlY nisbYti コYklindY verilir vY aコadak© kimi mYyyYn olunur. Aktiv itkilYr (µ §) gc transformatorda aktiv itkilYrin cYmi kimi mYyyYn olunur
µ §
burada µ §- aktiv yk itkilYri; µ §- aktiv yksz iコlYmY itkilYri.

Aコadak© alqoritmlYr Alfa A3, Alfa A2 tipli sayclar©n rYsmi tYlimatlar©ndan gYtirilib. ンtkilYrin, aktiv vY reaktiv enerji itkilYrinin qiymYtinin nYzYrY al©nmas© rejiminin qoコulmas© Alphaplus LV proqram paketinin kYyi ilY yerinY yetirilir.

ンtkilYr belY heablan©r. Proqramla transfotmatorun gcnn nominal qiymYti S濵 cYrYyan vY gYrginliyin nominal qiymYtlYrini nYzYrY almaqla, dolaqda µ § vY nvY i輙ikdY µ § nominal S濵gcndYn faizlY itkilYr daxil edilir; dolaqda yk itkilYrinin Snom nominal gcnY gYtirilmiコ µ § qiymYti hesablan©r:

µ §


Verilmiコ faizlYr (µ §) nYzYrY al©nmaqla i輙ikdY nominal Snom gcnY gYtirilmiコ yksz itkilYr µ § hesablan©r:
µ §

ンstifadY olunmuコ tarif zonalar©n© nYzYrY alsaq, yuxar©da gtYrilmiコ hesablamalar (Alfa A1800, Alfa A3, Alfa A2) sayclarla daim 錮lr vY se輅lmiコ variantdan as©l© olaraq 錮lmº enerji ilY cYmlYnY vY ya ondan x©la bilYr.

Reaktiv enerji itkilYri analoji hesablan©r. ェYrti sabit reaktiv yksz iコlYmY itkilYri gc transformatorunun x©コ©ndak© gYrginliyin ddncdYrYcYdYn as©l©l© kimi qYbul olunub.

CYrYyan© kYsilmYz funksiya ilY tYsvir edYndY elektrik enerjisi itkilYrini belY ifadY etmYk olar

µ §

burada Iokv ィC cYrYyan©n orta kvadratik qiymYtidir.



鄭mper-kvadrat saatfunksiyas© adi elektrik enerji sayclar©n©n mYlum gtYricilYri ilY yanaコ© olaraq, cYrYyan©n aコadak© dsturla hesablanan ortakvadratik qiymYtini mYyyYn etmYyY imkan verir:

µ §


NYticYdY paylay©c© elektrik コYbYkYlYrinin fiderlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas© çn 輟x YhYmiyyYtli olan yk qrafikinin forma Ymsal©n© aadak© kimi tYyin etmYk olur:

µ §.


Sayclarda vY 錮 sistemlYrindY 澱irbaコaelektrik enerjisinin 錮lmYsinY aid olmayan, hesablanma funksiyalar© コYbYkY modelinin olmas©n© nYzYrdY tutur.

Masir sayclarda çfazal© コYbYkYnin hYr fazas© çn コYbYkY elementinin ddqtblmodeli istifadY olunur:

µ § (3.2)
ェYbYkYnin uzununa elementindY, 錮 mddYtindY elekrtrik enerjisi itkilYri µ § aコadak© kimi olacaqd©r:
µ § (3.3)
ェYbYkYnin eninY elementlYrindY itkilYrin hesablanmas©nda dual dYyiコYnlYr istifadY olunur: fazalar©n 鍍orpaqke輅riciliyi vY faza gYrginliklYrinin volt-kvadrat-saat istilik impulslar©:
µ § (3.4)

Bu halda コYbYkYnin eninY elementlYrindY itkilYr µ §bu cr ifadY olunar:


µ § (3.5)
15. Yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn elektrik enerjisi sYrfi
Yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© yar©mstansiyada quraコd©r©lm©コ vY onun avadanl©n©n normal iコini vY xidmYt heyYtinin hYyat fYaliyyYtini tYmin edYn elektrik qYbuledicilYri tYrYfindYn elektrik enerjisinin istehlak©d©r [1-7].

Xsusi ehtiyac elektrik qYbuledicilYri 6-10/0,4 kV, gclyar©mstansiyalarda isY 35/0,4 kV gYrginlikli xsusi ehtiyac transformatorundan 380/220 V gYrginliklY qidalan©rlar.

Xsusi ehtiyaclar çn elektrik enerjisinin sYrfi bu transformatorlar©n 0,4 kV tYrYfindY quraコd©r©lm©コ saycla qeydiyyata al©n©r.

Yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar© çn elektrik enerjisi sYrfinin normalaコd©r©lmas© ona nYzarYt vY planlaコd©rma, hYm輅nin qeyri-rasional sYrfiyyat yerlYrinin aコkar edilmYsi çn yerinY yetirilir. SYrfiyyat normalar© qvvYdY olan tYlimatlarda il YrzindY vahid avadanl©q çn vY ya bir yar©mstansiya çn min kVt*saatla verilir. HYmin tYlimatlarda hYm輅nin illik sYrfin mxtYlif tYコkiledicilYrinin aylar zrY paylanmas© da verilmiコdir.

Normalar©n YdYdi qiymYtlYri iqlim コYrtlYrindYn as©l©d©r. ヨlkYnin Yrazisi mxtYlif iqlim コYraitinY malik rayonlara bnr. Xsusi ehtiyaclar çn elektrik enerjisi sYrfinin bYzi tYコkiledicilYri btn rayonlar çn verilir. DigYr elektrik qYbuledicilYri çn sYrfin normalar© mlayim iqlim rayonu çn verilir vY digYr rayonlar çn bu normalar© tapmaq çn mlayim iqlim rayonu çn olan normalar© mvafiq temperatur Ymsallar©na vururlar. Temperatur Ymsallar© binalar©n q©zd©r©lmas© ィC kt1 vY avadanl©n q©zd©r©lmas© çn - kt2 verilmiコdir.

TYlimata gY yar©mstansiyada mxtYlif texnoloji YmYliyyatlar© hYyata ke輅rYn vY normalaコd©rma sullar©na gY iki qrupda birlYコdirilYn 23 n elektrik qYbuledicisini fYrqlYndirirlYr.

Birinci qrupa elektrik enerjisinin yksYk gYrginlikdYn as©l© olaraq bir yar©mstansiya çn normalaコd©r©ld© elektrik qYbuledicilYri aiddir.

Bu 16 elektrik qYbuledicisinin siyah©s© texnoloji funksiyalardan as©l© olaraq aコada verilmiコdir:

1. Binalar©n q©zd©r©lmas©

塾Yliyyat idarY etmY mYntYqYsinin (醤M) q©zd©r©lmas©

塾Yliyyat - sYyyar briqadalar©n (輯B) binas©n©n q©zd©r©lmas©

Qapal© paylay©c© quruluコlar©n (QPQ) q©zd©r©lmas©

Kompressor binas©n©n q©zd©r©lmas© (hava a軋rlar©n©n istifadY edildiyi yar©mstansiyalarda)

Havatoplay©c©lar©n q©zd©r©lmas©

1.6. YannsdrmY nasos binas©n©n q©zd©r©lmas© (220 kV vY daha yksYk gYrginlikli yar©mstansiyalarda)

1.7. Sinxron kompensatorlar©n yard©m qurlar©n©n binas©n©n q©zd©r©lmas©.

2. Ventilyasiya vY iコ©qland©rma

塾Yliyyat idarY etmY mYntYqYsinin ventilyasiya vY iコ©qland©r©lmas©

Xarici iコ©qland©rma

Akkumulyator binas©n©n ventilyasiyas©

Kompressor binas©n©n ventilyasiyas©

DigYr sYrf。ェki輅k tYmirlYr, gYrginliyin yk alt©nda tYnzimlYnmYsi qurlar©, distilyatorlar, qapal© paylay©c© quruluコlar©n ventilyasiyas©, aral©q otan ventilyasiyas© vY q©zd©r©lmas©.

Yar©mstansiyan©n idarYetmY sisteminY vY sinxron kompensatorun yard©m qurlar©na EE sYrfi .

Doldurma-bald©lma qurlar©na (sabit YmYliyyat cYrYyanl© yar©mstansiyalarada) EE sYrfi

塾Yliyyat drYlYrinY vY idarYetmY drYlYrinY (dYyiコYn YmYliyyat cYrYyanl© yar©mstansiyalarada) EE sYrfi

RabitY vY telemexanika aparatlar©na EE sYrfi

Sinxron kompensatorun yard©m qurlar©na EE sYrfi

ンkinci qrupa elektrik enerjisinin gYrginlikdYn as©l© olaraq bir avadanl©q çn normalaコd©r©ld© 23 n elektrik qYbuledicilYri aiddir.

Avadanl©n soyudulmas© vY q©zd©r©lmas©na sYrf.

Transformator vY avtotransformatorlar©n frlmYsi vY soyudulmas©

A軋rlar©n q©zd©r©lmas©

Ay©r©c© vY q©saqapay©c©lar©n intiqallar©n©n q©zd©r©lmas©

Q©zd©r©lmayan otaqlarda komplekt paylay©c© qurlar©n oyuqlar©n©n, rele コkaflar©n©n vY elektrik sayclar©n©n q©zd©r©lmas©

5.5. Ay©r©c©lar©n mhYrrik intiqallar©n©n q©zd©r©lmas©.

Hava a軋rlar© kompressorlar©n©n mhYrriklYrinin vY yaa軋rlar©n©n pnevmatik intiqallar©na EE sYrfi

Kompressorlar©n elektrik mhYrriklYrinY EE sYrfi.

Yaa軋rlar©n©n pnevmatik intiqallar©na EE sYrfi.

VerilYn siyah©da tYコkiledicilYr onlara iqlim コYrtlYrinin tYsir dYrYcYsinY gY verilmiコdir. TYlimata gY illik normalar©n aylar zrY 4 cr paylanmas© cYmi 1-Y bYrabYr olan 12 Ymsalla tYyin olunmuコdur.

binalar©n q©zd©r©lmas© çn ィC km1;

avadanl©n q©zd©r©lmas© çn ィC km2;

iコ©qland©rma çn ィC km3;

bYrabYr ィC km4.

EE sYrfinin obyektlYr zrY qruplaコd©r©lmas© daha praktikidir. MYsYlYn, hava a軋rlar©n©n istismar© ilY ba© tYコkiledicilYrin bir qrupda, sinxron kompensatorlarla ba© tYコkiledicilYrin digYr qrupda birlYコdirilmYsi. Bu nteyi-nYzYrdYn xsusu sYrfin alt© tYコkiledicisini ay©rmaq olar:

ワmumi stansiya sYrfi -1.1。ェ1.3, 1.6, 2.1,2.2 vY 3.

Transformatorlar©n frlmYsi vY soyudulmas©na EE sYrfi -5.1.

Avadanl©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi - 5.2-5.5.

Hava vY pnevmatik intiqall© yaa軋rlar©n©n iコinin tYminat©, kompressor binas©n©n q©zd©r©lmas© vY ventilyasiyas©na EE sYrfi - 1.4, 1.5, 2.4, 6.1 vY 6.2.

Sinxron kompensatorlar©n yard©m qurlar©na vY yard©m qurlar©n binalar©na EE sYrfi - 1.7 vY 4.4

Yar©mstansiyan©n idarYetmY sisteminY sYrf ィC 2.3, 4.1 - 4.3

Normalar gc transformatorlar©n©n gYrginliyinY (35; 110; 110/35; 220; 330; 500 kV) mvafiq olaraq 6 n yar©mstansiya vY 5 n avadanl©q (35; 110; 220; 330; 500 kV) çn tYyin olunmuコdur.


EE mumi yar©mstansiya zrY sYrfi
CYdvYl 4.1-dY mumi yar©mstansiya zrY sYrfin normalar© verilmiコdir. 7 tYコkiledicidYn 5-i zrY normalar bilavasitY btn alt© n yar©mstansiya çn, YmYliyyat idarY etmY mYntYqYsinin q©zd©r©lmas©, onun ventilyasiyas© vY iコ©qland©r©lmas© çn sYrf isY yaln©z birinci iki n yar©mstansiya çn verilmiコdir. DigYr dd n çn bu qiymYtlYr ayr©ca cYdvYldY binan©n tipi vY 錮sndYn as©l© olaraq verilmiコdir. Xsusi sYrfin normas© praktiki mYqsYdlYr çn 0,143 min kVt*saat/m2 qYbul edilY bilYr.
CYdvYl 4.1. ワmumi yar©mstansiya zrY sYrfin normalar©

ケSYrfin


tYコkiledicisiMxtYlif n YS-da sYrfin illik normalar©, min kVt*saat1234561醤M q©zd©r©lmas©, ventilyasiyas©, iコ©qland©r©lmas©14,320,20.143F0.143F0.143F0,143F2輯B binas©n©n q©zd©r©lmas©7,011180003QPQ q©zd©r©lmas©4,04,04,04,0444Xarici iコ©qland©rma00014,414,4165YannsdrmY binas©n©n q©zd©r©lmas©0,41,5361224,16DigYr sYrflYr2,22,23,37,17,47,47ンコaqland©rma vY digYr sYrflYrY, cYmi2,63,76,313.119,431,48醤M-li YS-da binalar©n q©zd©r©l-mas©na , cYmi18,324,24 + 0,143F18,4 +

0,143F18,4 + 0,143F20+

0.143F9輯B-l© YS-da cYmi binalar©n q©zd©r©lmas©na 111522000
HYr n YS-da mumi yar©mstansiya zrY sYrfin normalar©n© aコadak© dsturla tYyin edirlYr [7]:
Wµ §=µ §(n醤M+n輯B) µ §[µ § n醤M+ µ §n輯B+143µ §]µ §
burada n醤M vY n輯B 醤M-li vY 輯B-l© YS-©n say©, a7 vY a9 cYdvYldYki 7-ci vY 9-cu bYndlYrY mvafiq qiymYtlYr, C-8-ci bYnddY sabit tYコkiledici, F isY verilmiコ tip yar©mstansiyan©n binalar©n©n mumi sahYsidir.
Transformatorlar©n frlmYsi vY soyudulmas©na EE sYrfi
Transformatorlar©n frlmYsi vY soyudulmas©na EE sYrfi aコadak© xYtti as©l©l©qlardan tap©la bilYr:

-D tip soyutma sistemli transformatorlar çn µ §

-ヨ vY トヨ tip transformatorlar çn µ §

burada n vY µ §- mvafiq n transformatorlar©n say© vY mumi gcdr.


Avadanl©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi
Hava vY yaa軋rlar©n;n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi cYdvYl 4.2-dY verilmiコdir.
CYdvYl 4.2. A軋rlar©n (hava/ya q©zd©r©lmas©na EE sYrfi normalar©
ンqlim rayonuEE sYrfi normalar©, ildY min kVt*saat /YdYd, avadanl©n kV-la verilmiコ gYrginliyindY

35110220330500ヌox soyuq13/1214/6517/18030/035/0Soyuq10/510,5/1815/7020/025/0Mlayim soyuq 9/0,79/2,212/1016/020/0Mlayim soyuq rtubYtli8,2/0,58,2/1,410/615/018/0Mlayim isti6/0,026 / 0,068/0,312/016/0Mlayim isti rtubYtli8,2/0,28,2 / 0,4510/2,015/020/0ンsti rtubYtli 5,3/05,3/06/09/014/0Q©zmar quru 4,2/0,014,2 / 0,026/0,19/012/0

Komplekt paylay©c© qurlar©n oyuqlar©n©n, xaricdY quraコd©r©lan rele コkaflar©n©n vY sayclar©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi normalar© cYdvYl 4.3-dY verilmiコdir. Ayl©q sYrfi tapmaq çn hYmin qiymYtlYr km2 Ymsal©na vurulur.

Ay©r©c© vY q©saqapay©c©lar©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi normalar© 35-110 kV avadanl©qlar çn ildY 1,1 min kVt*saat; 220 kV avadanl©qlar çn ildY 1,8 min kVt*saatd©r. Ay©r©c©lar©n, elektrik mhYrriklYri intiqallar©n©n q©zd©r©lmas© yaln©z 330-500 kV-luq YS-da hYyata ke輅rilir, normas© ildY 1,4 min kVt*saatd©r.

CYdvYl 4.3. Komplekt paylay©c© qurlar©n oyuqlar©n©n, xaricdY quraコd©r©lan rele コkaflar©n©n vY sayclar©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi
ヌox soyuqRele mhafizYsi vY avtomatika aparatlar©, sayc- lar vY a軋rlar©n ol-du oyuqRele mhafizYsi vY avtomatika aparatlar©n©n oldu oyuq Q©zd©r©lma-yan binada sayclar©n oldu oyuq

A軋rl© oyuqSoyuq2,00,91.53,3Mlayim soyuq 1,20,40,61,7Mlayim soyuq rtubYtli1,20,450,71,8Mlayim isti0,70,20,351.0Mlayim isti rtubYtli0,30.10,20,6ンsti rtubYtli 0,70,20,351,0Q©zmar quru 0,30,1ホト0,5

Hava a軋rlar© vY pnevmatik intiqall© yaa軋rlar©n©n iコinin tYminat© çn EE sYrfi
Hava a軋rlar© vY pnevmatik intiqall© yaa軋rlar©n©n iコinin tYminat© çn EE sYrfi a軋r©n tipindYn vY kompressorlar©n say©ndan as©l©d©r. Praktiki hesablamalar çn cYdvYl 4.4-dYn istifadY etmYk olar.
CYdvYl 4.4. Ay©r©c© vY q©saqapay©c©lar©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfi normalar©
ケSYrfin

tYコkiledicisiGYrginlikdYn as©l© olaraq EE sYrfi normalar©351102203305001Kompressorlar©n elektrik mhYrriklYri (a1)4,57,59,026,030,62Kompressor binas©n©n q©zd©r©lmas© vY ventilyasiyas© (a2)1515,518,518,518,53Yaa軋rlarn©n pnevmatik intiqal© (a2)2,43,5000

CYdvYldYki avadanl©q çn EE sYrfinin mumi normativi ildY min kVt*saatla aコadak© dsturla hesablana bilYr:

µ §
burada µ §- hava a軋rlar©n©n say©, µ §- pnevmatik intiqall© yaa軋rlar©n©n say©, µ §- hava a軋rl© YS-©n say©d©r.


Sinxron kompensatorlar©n yard©m qurlar© vY yard©m qurlar©n binalar©na EE sYrfi
Sinxron kompensatorlar©n yard©m qurlar©na EE sYrfi normalar© sinxron kompensatorlar©n gcndYn as©l©d©r vY aコadak© as©l©l©qla kifayYt qYdYr dYqiq approksimasiya oluna bilYr:
µ §
burada µ §mvafiq olaraq sinxron kompensatorlar©n say© vY MVA ilY gcdr.

Yard©m qurlar©n binalar©na EE sYrfi sinxron kompensatorlar©n tipindYn as©l©d©r: KC tipli kompensatorlar çn bu sYrf ildY 39 min kVt*saat; KCB tipli kompensatorlar çn isY ildY 54 min kVt*saat-d©r.


Yar©mstansiyan©n idarYetmY sistemi çn EE sYrfi
Yar©mstansiyan©n idarYetmY sistemi çn EE sYrfi cYdvYl 4.5-dY verilmiコdir.

Yar©mstansiyan©n idarYetmY sistemi çn mumi EE sYrfi aコadak© dsturla hesablana bilYr:


µ §

Temperatur Ymsallar©. Binalar©n vY avadanl©n q©zd©r©lmas©na EE sYrfinin normalar©n© tYyin edYrkYn tYtbiq edilYn temperatur Ymsallar© cYdvYl 4.6-da verilmiコdir.

CYdvYl 4.5. Yar©mstansiyan©n idarYetmY sistemi çn EE sYrfi
ケSYrfin tYコkiledicisiYS-n©n tipinY gY sYrfin normas©,

min kVt*saat/il


1234561Doldurma-balma qurlar©3,36,016,544,1132,8132,82Akkumulyator binas©n©n ventilyasiyas©1,52,84,28,48,48,43DYyiコYn cYrYyan YmYliyyat drYlYri2,34,513,20004RabitY vY telemexanika aparatlar©1,94,88,726,243,852,55Sabit YmYliyyat cYrYyanl© YS-da cYmi (a5)6,713,629,478,7185193,76DYyiコYn YmYliyyat cYrYyanl© YS-da cYmi (a6)4,29,321,6000

CYdvYl 4.6. EE sYrfinin normalar© çn temperatur Ymsallar©


ンqlim rayonuEE sYrfinin normalar© çn temperatur Ymsallar©Binalar©n q©zd©r©lmas©na, kt1avadanl©n q©zd©- r©lmas©na kt2ヌox soyuq1,71,8Soyuq1,51,7Mlayim soyuq 1.251,5Mlayim soyuq rtubYtli1.21.4Mlayim isti1,01,0Mlayim isti rtubYtli1,21,4ンsti rtubYtli 0,50,3Q©zmar quru 0,80,7

Illik normalar©n aylar zrY paylanmas© cYdvYl 4.7-dY verilmiコdir


CYdvYl 4.7. Illik normalar©n aylar zrY paylanmas©
TYコkiledicinin ad©ンqlim rayonuAy

123456789101112Binalar©n q©zd©r©lmas©, km1ヌox soyuq11.210,111,210,811,10.8-0,810,811,210,811,2Soyuq12,711,512.712,36,5-。ェ-6,612,712,312,7Mlayim soyuq 15,213,715,213,013,014,715,2Mlayim soyuq rtubYtli15.914,315,911,311,315,415,9Mlayim isti19,017,219,03,73,718,419,0Mlayim isti rtubYtli15,914,315,911,3----。ェ11,315,415,9ンsti rtubYtli 36,014,014,036,0Q©zmar quru 23,821,54,03,923,023,8Avadanl©n q©zd©r©lmas©, km2ヌox soyuq13,512,213,510,01,8---9,013,513,013,5Soyuq15,013,615,07,8----4,015,014,615,0Mlayim soyuq 17,115,415,02,0----0,916,016,517,1Mlayim soyuq rtubYtli18,316,517,01,310,917,718,3Mlayim isti25,623,01,00,824,025,6Mlayim isti rtubYtli18,316,517,01,310,917,718,3ンsti rtubYtli 43,07,07,043,0Q©zmar quru 34,016,016,034,0ンコ©qlanma, km312,011,010,07,05,05,05,05,06,010,012,012,0Qalan elektrik qYbuledicilYri, km48,57,78,58,28,58,28,58,58,28,58,28,5

16. Elektrik enerjisinin hesaba al©nmas©nda xYtalar, kommersiya itkilYri vY burax©la bilYn qeyri-balanslar. ワmumi mddYalar

Metodik gtYriコdY elektroenergetika sistemlYrindY elektrik enerjisinin hesaba al©nmas© termini q©sa vY oxコar YvYzlYmYsi olan u輟t termini ilY ifadY olunur.

Enerji sistemlYrindY elektrik enerjisinin u輟ta al©nmas©nda Ysas mYqsYd onun istehsal vY istehlak hYcmlYrinY nYzarYti, hYm輅nin energetikada idarYetmYnin btn sYviyyYlYrindY aコadak© texniki-iqtisadi mYsYlYlYri hYll etmYk çn drst mYlumatlar©
almaqdan ibarYtdir, o cmlYdYn:

-enerjitYchizat mYssisYlYri vY istehlaklar, hYmzinin AzYrbaycan Respublikas© SYnaye vY Energetika Nazirliyinin enerjitYchizat tYコkilatlar© aras©nda elektrik enerjisinY gY maliyyY hesablaコmalar©;

-gc vY elektrik istehlak© limitlYrinY riayYt edilmYsinY nYzarYt;

-btn gYrginlik siniflYrindY elektrik enerjisi planlaコd©r©lmas©, istehsal©n©n vY itkisinin mYyyYn edilmYsi;

-elektrik stansiyalar©nda yanacan xsusi sYrfiyyat©n©n mYyyYn edilmYsi vY planlaコd©r©lmas©;

-elektrik enerjisi istehsal©n©n, rlmYsinin vY paylanmas©n©n maya dYyYrinin mYyyYn edilmYsi.

U輟t sistemi aコadak© sahYlYr zrY elektrik enerjisinin miqdar©n©n tYyin edilmYsini tYmin etmYlidir:

-elektrik stansiyalar©nda generatorlar©n istehsal etdiyi;

-elektrik stansiyalar© vY yar©mstansiyalar©nda xsusi vY tYsYrrfat ehtiyaclar© (ayr©ca) çn istehlak edilmiコ;

-enerjisistemin istehsal ehtiyaclar© çn istehlak edilYn;

-xYtlYr zrY vY bilavasitY elektrik stansiyalar©n©n コinindYn istehlaklara burax©lan;

-baコqa enerji sistemlYrinY rlmº, yaxud onlardan al©nan;

-elektrik コYbYkYsindYn istehlakya burax©lan;

-elektrik コYbYkYsinY mxtYlif sinifli gYrginliklYr zrY daxil olan;

-tranzit xYtlYr zrY rlYn (ayr©ca hYr bir istiqamYtY);

-ixraca rlYn.

Elektrik enerjisinin u輟ta alma vasitYlYrindYn gtYricilYrinin grlmYsi zaman© ancaq 錮 transformatorlar©n©n transformasiya Ymsallar© nYzYrY al©n©r.

Hesablama sayclar©n©n qoyulmas©, istismar© vY texniki xidmYti EnerjinYzarYt mYssisYlYrinin heyYti tYrYf©ndYn, texniki u輟t sayclar© isY elektrik stansiyalar©n©n vY elektrik コYbYkY mYssisYlYrinin (sonra - enerji obyekti) heyYti tYrYf©ndYn hYyata ke輅rilmYlidir.

ンkinci drYlYrin elektrik enerjisinin u輟ta al©nmas©n©n yoxlan©lmas© yerli rele mhafizYsi, avtomatika vY 輓Y xidmYti, yaxud elektrotexniki laboratoriyan©n heyYti tYrYfindYn yerinY yetirilmYlidir.

Elektrik enerjisini u輟ta alan ikinci drYlYrin yoxlan©lmas©n©n hYcmi vY drlyォRele mhafizYsi, elektroavtomatika vY ikinci drY qurlar©n©n yoxlan©lmas© zrY mumi tYlimatサda コYrh edilmiコ tYlYblYrY mvafiq olmal©d©r.

Elektrik enerjisinin u輟ta alma vasitYlYrinY xidmYt zaman©, qvvYdY olan ォElektrik qurlar©nm istismar© zaman© tYhlkYsizlik texnikas© qaydalar©サna mvafiq olaraq, iコlYrin tYhlkYsizliyinin tYmin edilmYsi zrY tYコkilati vY texniki tYdbirlYr yerinY yetirilmYlidir.

Elektrik enerjisinin hesablama (kommersiya) u輟tu - istehsal edilmiコ, hYm輅nin burax©lm©コ elektrik enerjisinin pul hesabat© çn apar©lan u輟tdur. Hesablama u輟tu çn qoyulmuコ sayclar hesablama sayclar© adlan©r.

Elektrik enerjisinin texniki (nYzarYt) u輟tu - elektrik stansiyalar©n©n, yar©mstansiyalar©n, mYssisYlYrin daxilindY elektrik enerjisinin sYrf olunmas©na nYzarYt çn, hYm輅nin btn gYrginlik sinifli elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkisini analiz etmYk vY hesablamaq çn apar©lan u輟tdur. Texniki u輟t aparmaq çn qoyulmuコ sayclar, texniki u輟t (TU) sayclar© adlan©r.

Aktiv elektrik enerjisini hesaba alan sayclar, aktiv enerji sayclar© (sonra sayclar) adlan©r.

U輟t drYrzindY inteqrallanm©コ reaktiv gchesaba alan sayclar©, reaktiv gc sayclar© adland©rmaq (コYrti olaraq) laz©md©r.

Blok-stansiya - AzYrbaycan Respublikas© SYnaye vY Energetika Nazirliyinin tYsYrrfat tabe輅liyindY olmayan, enerji tYchizat tYコkilatlar©n©n elektrik qurlar© ilY elektrik コYbYkYlYri vasitYsilY YlaqYsi olan vY enerjisistemin dispet軻rinin operativ tabe輅liyindY olan elektrik stansiyas©d©r.

ヨl錮 vasitYlYrinin yoxlan©lmas© - metroloji xidmYt orqanlar© tYrYfindYn 錮 vasitYlYrinin xYtalar©n©n tYyin edilmYsindYn vY tYtbiq edilmYsi çn yararl©l©n©n qiymYtrlYndirilmYsindYn ibarYtdir.

ヨl錮 vasitYlYrinin DlYt yoxlanmas© - DlYr metroloji xidmYt orqanlar© tYrYfindYn apar©lan yoxlamad©r.

ヨl錮 vasitYlYrinin idarY yoxlan©lmas© - mYssisYnin metroloji xidmYt orqanlar© tYrYfindYn apar©lan yoxlamad©r.

ヨl錮 vasitYlYrinin ilkin yoxlan©lmas© - onun istehsaldan, yaxud tYmirdYn burax©lmas© zaman© apar©lan birinci yoxlanmas©d©r.

ヨl錮 vasitYlYrinin dryoxlan©lmas© - mYyyYn vaxt mddYtdYn sonra onun istismar© vY saxlan©lmas© zaman© apar©lan yoxlamad©r.

ヨl錮 vasitYlYrinin nbYdYnkYnar yoxlan©lmas© - onun dryoxlanma mddYtinin baコa 軋tmas©na qYdYr apar©lan yoxlamad©r.

Yoxlama dams© - 錮 vasitYsinY hYkk edilmiコ vY onun yoxlanma fakt©n© vY istifadYyY yararl©l©n© tYsdiqlYyYn iコarYdir.

Enerjisistemin tYsYrrfat ehtiyaclar© çn sYrf olunan elektrik enerjisi - Ysas istehsal© laz©mi dYrYcYdY tYmin etmYk çn, ancaq elektrik stansiyalar©nda istilik vY elektrik enerjisinin texnoloji istehsal prosesi, hYm輅nin elektrik enerjisinin rlmYsi vY paylanmas© ilY bilavasitY YlaqYsi olmayan, elektrik stansiyalar©n©n vY elektrik コYbYkYlYri mYssisYlYrinin balans©nda yerlYコmiコ kYk輅 vY qeyri-sYnaye bmYlYrin istehlak etdiyi elektrik enerjisidir.


17. Enerjisistemin elektrik コYbYkYlYrindY aktiv elektrik enerjisinin u輟tu

Enerjisistemin yar©mstansiyas©nda onun コinlYrinY baコqa enerji sistemlYrindYn, baコqa tYコkilatlar©n elektrik stansiyalar©ndan daxil olan, yar©mstansiyan©n コinlYrindYn bilavasitY istehlaklara burax©lm©コ, baコqa enerji sistemlYrinY verilmiコ vY yar©mstansiyan©n xsusi vY tYsYrrfat ehtiyaclar© çn sYrf olunan elektrik enerjisinin u輟tunu aparmaq çn hesablama sayclar© quraコd©r©lmal©d©r:

Enerjisistemin yar©mstansiyas©nda, onun コininY daxil olan elektrik enerjisini, enerjisistemin istehsal ehtiyaclar©na sYrf olunan elektrik enerjisini, hYm輅nin yar©mstansiyan©n mYxsus oldu enerjisistemin elektrik コYbYkYlYrinY burax©lan elektrik enerjisini u輟ta almaq çn texniki u輟t sayclar© quraコd©r©l©r.

HYr ay©n 1-dY yerli vaxtla 00 saatda yar©mstansiya zrY sayclar©n gtYricilYri zrY elektrik enerjisinin balans© tYrtib edilmYlidir.

Balansa aコadak© mYlumatlar daxil edilir:

-yarimstansiyan©n コinlYrinY daxil olan elektrik enerjisi (µ §);

-burax©lan elektrik enerjisi (µ §);

-yar©mstansiyan©n xsusi (µ §) vY tYsYrrfat (µ §) ehtiyaclar©na , eyni zamanda enerjisistemin istehsal ehtiyaclar©na (µ §) sYrf olunan elektrik enerjisi;

-yar©mstansiyan©n gc transformatorlar©nda EE itkisi (µ §)

Gc transformatorlar©nda elektrik enerjisinin itkisindYn baコqa balans©n btn tYコkiledicilYri hesablama vY texniki u輟t sayclar© ilY 錮lmYlidir.

Qeyri-balans©n faktiki (QB) qiymYtlYri (ay©n 1-nY 00 saata olan qiymYtlYr zrY) aコadak© ifadY zrY tYyin edilir [7].
µ § (5.1)

Qeyri-balans©n al©nm©コ qiymYtini qeyri-balans©n burax©la bilYn (QBbb) qiymYti ilY mqaisY etmYk laz©md©r. Bu zaman µ §olmal©d©r.

Qeyri-balans©n burax©la bilYn qiymYti aコadak© ifadY ilY tYyin olunur.
µ § (5.2)
burada µ §vY µ § - mvafiq olaraq daxil olan vY burax©lan elektrik enerjisini qeyd edYn i-ci 錮 kompleksinin orta kvadratik xYtas© (錮 kompleksinY daxil olan GT, CT vY sayclar©n dYqiqlik siniflYrinY mvafiq, %); µ §vY µ § - i-ci 錮 kompleksi ilY daxil olan vY burax©lan elektrik enerjisinin pay©; k - elektrik stansiyas©n©n コininY daxil olan elektrik enerjisini qeydY alan 錮 komplekslYrinin say©; m - burax©lm©コ elektrik enerjisini qeydY alan 錮 komplekslYrinin say©d©r.

i -ci 錮 kompleksinin orta kvadratik xYtas©n©n aコadak© ifadY zrY tYyin edilmYsinY icazY verilir:


µ § (5.3)

burada µ § - sayc©n xYtas©, µ §, µ §- cYrYyan vY gYrginlik transformatorlar©n©n dYqiqlik sinf©nY mvafiq olan xYtalar©, µ §- sayclar©n GT ilY birlYコdirilmY mYftillYrindY %-lY gYrginlik itkilYridir.

i-ci 錮 kompleksindYn burax©lan elektrik enerjisinin pay©n© aコadak© ifadY zrY tYyin etmYk laz©md©r:
µ § (5.4)
burada Wi -hesabat drndY i-ci 錮 kompleksindYn burax©lan elektrik enerjisinin miqdar©; µ §-hesabat drndY elektrik stansiyas©n©n コininY daxil olan (burax©lan) elektrik enerjisinin miqdar©d©r.

夙Yr faktiki qeyri-balans©n qiymYti onun burax©la bilYn qiymYtindYn art©q olarsa, bir ay YrzindY bunun sYbYblYri aコkar edilmYli vY aradan qald©r©lmal©d©r.

Balans©n tYrtib edilmYsinin nYticYlYri aktla rYsmilYコdirilmYlidir.

Elektrik enerjisinin u輟tunun avtomatlaコd©r©lmas©. Enerjisistemin elektrik stansiyalar©nda vY yar©mstansiyalar©nda elektrik enerjisinin u輟tunun avtomatlaコd©r©lmas© aコada gtYrilYn mYqsYdlYri hYyata ke輅rmYlidir:

- elektrik stansiyalar©n©n vY yar©mstansiyalar©n コinlYrindY elektrik enerjisi balans©n©n drstlynn yksYldilmYsi;

- sayclar©n gtYricilYrinin eyni vaxtda grlmYsi hesab©na elektrik enerjisinin kommersiya itkilYrinin azald©lmas©;

- informasiyalar©n emal© srYtinin art©r©lmas©;

- elektrik stansiyalar©n©n dispet軻r yk qrafiklYrinin yerinY yetirilmYsinY, o cmlYdYn enerjisistemin maksimum vY minimum yklYnmY saatlar©nda ona operativ nYzarYt.

Elektrik enerjisi u輟tunun avtomatlaコd©r©lmas©, bir qayda olaraq ktlYvi istehsal edilYn avtomatlaコd©r©lm©コ sistemlYrin tYtbiqi Ysas©nda hYyata ke輅rilmYlidir.

Enerji obyekti çn, elektrik enerjisi u輟tunun informasiya-錮 vY nYzarYt sistemlYrinin say© vY tipi, hYll edilYn tapコ©r©qlar©n say© vY nlYri ilY mYyyYn edilir.

Elektrik stansiyalar©nda vY elektrik enerjisi u輟tunun 輟xlu sayda sYpYlYnmiコ mYntYqYlYri olan iri qovコaq yar©mstansiyalar©nda qoyulan informasiya-錮 sistemlYri bir qayda olaraq, elektrik stansiyas© vY ya yar©mstansiya zrY elektrik enerjisi balans©n©n tYrtib edilmYsini avtomatlaコd©rmaq çn tYtbiq edilmYlidir.

ンnformasiya-錮 sistemlYrinin 軻viricilYri (mYlumatlar© qYbul edYn vY xsusi cihazlara rYn qur), sayclar©, elektrik enerjisinin hesablama vY texniki u輟tu çn istifadY olunur.


18. ヨl錮 sistemlYrinin xYtalar©n©n tYhlili
Elektrik enerjisini 輓Y kompleksi 錮 cYrYyan transformatorundan, gYrginlik transformatorundan, saycdan vY birlYコdirici mYftillYrdYn ibarYtdir (コYk. 5.1).

ヨl錮 kompleksinin burax©la bilYn xYtas© aコadak© ifadY ilY tYyin edilir.

µ § (5.5.)
burada µ § - CT, GT vY sayc©n nisbi xYtalar©, µ § - GT-nin ikinci tYrYf drYsindY gYrginlik itkisi, µ §- bucaq xYtalar© ilY YlaqYdar mumi cYrYyandan onun aktiv hissYsinin ayr©lmas©ndan yaranan nisbi xYta; µ §- tYsir edYn mxtYlif faktorlar©n tYsirindYn (gYrginliyin vY tezliyin meyli, Ytraf mhitin temperaturu, maqnit sahYsi vY digYr faktorlar©n tYsirilYrinin normalardan art©q fYrqlYndikdY) yaranan YlavY xYtad©r. 1.1 Ymsal© etalon qurlar vasitYsilY cihazlar©n metroloji yoxlama vaxt© yaranan xYtalar© vY digYr sYbYblYri nYzYrY al©r.

ヨl錮 kompleksinin burax©la bilYn xYtalar©n© (5.5) dsturu ilY tYyin etdikdY cihazlar©n nisbi xYtalar©n© adYtYn onlar©n dYqiqlik siniflYrinY bYrabYr qYbul edirlYr. DYqiqlik siniflYri isY cihazlar©n nominal parametrlYrinY yax©n yklYnmY zonas©nda xYtalar©n sYrhYd qiymYtlYrini mYyyYn edirlYr. ヨl錮 kompleksinin burax©la bilYn xYtas©n©n orta kvadratik コYkildY yaz©l©コ© vY µ § iコarYsi isY yaln©z onu gtYrir ki, tYsadfi xYtan©n qiymYti tYyin olunur. Real コYraitdY EE-nin hesaba al©nmamas© ilY YlaqYdar olan YhYmiyyYtli sistematik xYta da mcuddur.


ェYk. 5.1. Enerjinin qeydiyyat© 錮 kompleksinin qoコulma sxemi


Cihazlar©n dYqiqlik siniflYrinin istifadY olunmas© onu gtYrir ki, (5.5) dsturu ilY burax©la bilYn xYtalar diapazonunun sYrhYd qiymYtlYri tYyin olunur, lakin bir 輟x praktik mYsYlYlYrin hYllindY xYtalar©n mYyyYn ehtimala uyn diapazonunun tYyin olunmas© tYlYb olunur. MhYndis mYsYlYlYrinin hYllindY adYtYn ehtimal©n 0,95 etibarl©l©q sYviyyYsi istifadY olunur.

Kompleksin istYnilYn elementinin xYtas©n©n konkret qiymYti var vY bu qiymYt stabil yklYnmYdY  orta qiymYti Ytraf©nda 輟x az fluktuasiya edY bilYr. HYmin fluktuasiya (5.5) dsturunda µ §kYmiyyYti ilY nYzYrY al©n©r. ンstehsal©n texnoloji prosesi btn cihazlar©n ideal bYrabYr parametrlYrini tYmin edY bilmYz, ona gY dY istehsal zavodda yoxlama zaman© cihaz©n xYtas©n©n konkret qiymYtini tYyin etmYyib onun xYtas©n©n burax©la bilYn diapazona daxil olmas©na Ymin olurlar. Ona gY dY mYsYlYn, 1,0 dYqiqlik sinfi onu gtYrir ki, cihaz©n xYtas© ア1,0 % hYdlYrindYn kYnara xm©r, lakin hYmin diapazonun hans© ntYsindY olmas© mYlum deyil.

CT vY GT xYtalar©. DワンST 7746-ya gY CT burax©la bilYn xYtalar© CT-nun 100, 20 vY 5% yklYnmYsinY mvafiq olan ç ntYdY normalaコd©r©l©r. 0,5 vY 1,0 dYqiqlik sinifli CT xYtalar© bu ntYlYrdY アKCT; ア1,5KCT; vY ア3KCT hYdlYrindYn kYnara xmamal©d©r, burada KCT-cYrYyan transformatorunun dYqiqlik sinfidir. Bu onu gtYrir ki, ki輅k yklYnmYlYrdY CT faktiki xYtalar© dYqiqlik sinfindYn 1,5-3 dYfY 輟x ola bilYr. 0,2 dYqiqlik sinifli CT çn mvafiq ntYlYrin sYviyyYlYri アKCT; ア1,75KCT; vY ア3,75KCt olur.

CT xYtalar©n©n as©l©l©qlar© digYr analoq cihazlar©nda oldu kimi kYsilmYz xarakterlidir (コYkil 5.2).

ェYk. 5.2. CT burax©la bilYn xYtalar©n normalaコd©r©lm©コ sYrhYdlYri: 1-2 YyrilYri - 1 vY 3-4 YyrilYri 0.5 dYqiqlik sinifinY aiddir.
Real コYraitdY CT-n©n cYrYyan yklYri hYtta maksimal yklYnmYdY nominaldan xeyli az olur. Bu onunla izah olunur ki, avadanl©n nominal parametrlYrinin se輅lmYsi perspektivdY yklYrin artmas©na hesablanaraq yerinY yetirilir, hYqiqYtdY isY bir s©ra hallarda yklYnmY azala bilYr.

Bundan YlavY EE CT ilY 錮lmYsinin xYtalar© CT-nun cYrYyan yknn maksimal deyil, orta 錮lmº (ekvivalent) qiymYti ilY mYyyYn olunur ki, bu qiymYt dY hYmiコY maksimal qiymYtdYn 輟x olmur:

µ § (5.6)
burada n ィC CT-nin cYrYyan grafikinin pillYlYrinin say©d©r.

NYticYdY CT-nin µ §zonas©nda iコlYmYsi YksYr hallarda tipik vYziyyYtidir. U輟t sisteminY tYlYblYr nteyi-nYzYrindYn bu vYziyyYt burax©la bilYn hesab oluna bilmYz, lakin hesabat itkilYrinin strukturu mYyyYn edilYrkYn faktiki iコ コYraitindY u輟t sisteminin mmkn xYtalar©n© bilmYk tYlYb olunur, 錮nki Yks halda xYtalar©n art©r©lm©コ qiymYtlYri sYhvYn kommersiya itkilYri kimi nYzYrdYn ke輅rilY bilYr.

Burax©la bilYn xYtalar sahYsinin iコ輅 oblast© µ §ntYsindY s©nan dz xYtlYrlY mYhdudlaコ©r. Bu zonan©n ortas©ndak© xYtt btn sistematik xYtan©, zonan©n sYrhYdlYri isY tYsadfi xYtalar©n diapazonunu mYyyYn edir. ェYkil 5.2-dYn gndykimi YksYr CT çn ki輅k yklYrin 錮lmYsi xYtas© mYnfi hissYdY yerlYコir.

Sistematik (µ §) vY tYsadfi (µ §) xYtalar©n CT-nun cYrYyan ykndYn (µ §) vY dYqiqlik sinfindYn (KCT) as©l©l©qlar© cYdvYl 5.1-dY verilmiコdir.

CYdvYl 5.1. CT cYrYyan xYtalar©n©n yklYnmY Ymsal©n©n dYrYcYlYri vY dYqiqlik sinifindYn as©l©l©qlar©
XYtan©n

nüµ § qiymYtlYri diapazonunda CT-nin yklYnmY Ymsal©n©n dYrYcYlYri 0.05 ィC 0.20.2 ィC 1.0µ §, nisbi vahidlYrdY-2.0 + 6.25 µ §-1.06 + 1.56 µ §µ §, nisbi vahidlYrdYb ( 1.0 - 1.25 µ § )b ( 0.81 - 0.31 µ §)

MYlum oldu kimi CT xYtas© nYinki onun cYrYyan ykndYn, hYm輅nin Om-la normalaコd©r©lan (nominal cYrYyanda normalaコd©r©lan yk YksYr CT çn 30 VA gcY mvafiqdir) ikinci tYrYf ykndYn as©l©d©r. Normalaコd©r©lm©コ yk artanda CT xYtas© mYnfi tYrYfY art©r.

CT-n©n cYrYyan yknn Ymsallar©n© hesablamaq çn nYzarYt olunan qoコulmalar©n yk qrafiklYri haqq©nda mYlumatlar© bilmYk laz©md©r, bu isY zYruri mYlumatlar©n hYcmini, xsusilY 輟xlu u輟t ntYlYri olan obyektlYr çn xeyli art©r©r. Yk qrafikinin inteqral xarakteristikas© olan doldurma Ymsal©ndan istifadY etdikdY (5.6) dsturu aコadak© コYkli al©r:

µ § (5.7)
burada µ §-nin qiymYti CT-nun birinci tYrYf drYsindY cYrYyan vY gYrginliyin nominal qiymYtlYrindY T mddYtindY u輟t ntYsindYn burax©lan elektrik enerjisinin qiymYtinY (W) gY tYyin olunur:

µ § (5.8)


burada W-nin qiymYti min kVt*saat, Unom-©n qiymYti kilovolt, ンnom-©n qiymYti isY amperlYrlY qoyulur.

(5.7) dsturundan gnr ki, CT-nin ekvivalent cYrYyan yklYnmY Ymsal©nn qiymYti orta qiymYtdYn bkdr, ona gY dY CT-nin yklYnmYsi çn orta cYrYyan©n istifadY olunmas© xYtan© bir qYdYr art©r©r.

GYrginlik transformatorlar©n©n burax©la bilYn xYtalar©n©n sahYsinin sYrhYdlYri cYrYyan transformatorlar©ndan fYrqli olaraq ikinci tYrYf drYsinin yklYnmY Ymsal©n©n (µ §) btn diapazonunda eynidir (mYlumdur ki, GT çn birinci tYrYf drYsinin yklYnmYsi anlay©コ©n©n mYnas© yoxdur). GT-nin xYtas©n©n ikinci tYrYfin yklYnmYsindYn as©l©l© コYkil 5.3-dY verilmiコdir. Orta xYtt obyektdY istifadY olunan btn GT-n©n xYtalar©n©n riyazi glYmYsi (sistematik xYtas©), yan xYtlYr isY burax©la bilYn xYtalar sahYsinin iコ輅 oblast©n©n sYrhYdlYridir. Aコkard©r ki, GT-nin ikinci tYrYf drYlYrinin bk yklYnmYlYrindY xYta mYnfi oblasta srºr.

ェYkil 5.3. GT-nin burax©la bilYn xYtalar©n normalaコd©r©lm©コ sYrhYdlYri (0.5 dYqiqlik sinfi)


GT-nin gYrginliyin moduluna gY (µ §) vY tYsadfi (µ §) xYtalar©n©n コYkil 5.3-Y mvafiq dsturlar©n© aコadak© kimi yazmaq olar:
µ §

(5.9)


µ §

burada KGT ィC gYrginlik transformatorlunun dYqiqlik sinfidir.

GYrginlik transformatorlar©n©n ikinci tYrYf drYlYrinin yklYnmYsi, bir qayda olaraq, YhYmiyyYtlidir vY 輟x vaxt nominaldan 輟xdur. Bu hallarda obyektlYrdY istifadY olunan GT-nin orta xYtas© mYnfi sistematik xYtaya malikdir. 粛avY mYnfi xYtan© GT-nin ikinci tYrYf drYlYrindYki (birlYコdirici mYftillYr vY kabellYrdYki) itkilYr daxil edir. Praktikada bunlar burax©la bilYn qiymYtlYrdYn 輟x olur. Bu itkilYr bir tYrYfY tYsir edir, yYni saycdak© gYrginliyi GT-nin x©コ©ndak© gYrginliyY nisbYtYn azald©r, ona gY dY onlar©n (5.1) dsturunda sistematik xYta kimi nYzYrY al©nmas© sYhvdir. Bu xisusilY texniki u輟t sistemlYri çn aコkard©r, 輅nki bu sistemlYrdY belY itkilYrY nominal gYrginliyin 1,5 %-i qYdYr yol verilir.

CT vY GT bucaq xYtalar©. CYrYyan©n aktiv tYコkiledicisinin 錮lmYsinin CT vY ya GT-nin µ §, (dYqiqY) bucaq xYtas©nn tYsiri ilY コYrtlYnYn YlavY µ § xYtas©n© faizlY (µ §vYµ § xYtalar©n©n daxil oldu xYtan©n mumi iコarYsi) aコadak© dsturla tYyin edirlYr:


µ § (5.10)
burada µ § - nYzarYt olunan birlYコmYdY reaktiv gc Ymsal©d©r.

CT-nin burax©la bilYn bucaq xYtalar©n©n sahYsi burax©la bilYn cYrYyan xYtalar©n©n sahYsi kimidir. Lakin sahY daxilindY bucaq xYtalar©n©n yk xarakteristikalar©n©n yerlYコmYsi cYrYyan xYtalar©na nisbYtYn simmetrikdir, belY ki, Yn 輟x dolmuコ hissYlYrµ §olan aコa vY µ §-nin ki輅k qiymYtlYri zonas© olan yuxar© oblastlar©d©r. Normalaコd©r©lm©コ bucaq xYtas© 1,0 dYqiqlik sinfi çn 60 dYqiqY, 0,5 dYqiqlik sinfi çn isY 30 dYqiqYdir, yYni µ §. CT-nin bucaq xYtas©n©n tYsadfi vY sistematik tYコkiledicilYrini µ §-nin faktiki qiymYtindY cYdvYl 5.1-dY verilmiコ as©l©l©qlarla, lakin sistematik xYtan©n iコarYsini dYyiコmYklY tYyin edirlYr.

GYrginlik transformatorlar©n©n bucaq xYtalar©n©n xarakteristikalar© gYrginliyin modulunun 錮lmYsi xYtalar©n©n xarakteristikalar©na analoji yerlYコirlYr. GT-nin normalaコd©r©lm©コ xYtalar© 1,0 dYqiqlik sinfi çn ア40 dYqiqY vY 0,5 dYqiqlik sinfi çn ア20 dYqiqY tY輒il edir, yYni µ §. HYmin xYtalar©n gYrginlik transformatorlar©n©n real yklYnmYsinY mvafiq qiymYtlYri gYrginliyin modulunun xYtalar©na mvafiq olaraq (5.5-5.6 dsturlar©) tYyin edirlYr.

CYrYyan vY bucaq xYtalar©n©n as©l©l©qlar© eyni コYklY malik oldu çn onlar©n biri digYri ilY ifadY oluna bilYr. ヨl錮 kompleksinin instrumental xYtas©n©n sistematik vY tYsadfi tYコkiledicilYrinin hesabat qiymYtlYri aコadak© コYkildY olacaqd©r:


µ §

(5.11)


µ §
burada µ §- GT-nin ikinci tYrYf drYsindY gYrginlik itkisi, %; µ § vY µ § qiymYtlYri (5.1) cYdvYlinY YsasYn,µ § vY µ §qiymYtlYri isY (5.5) vY (5.6) dsturlar©na YsasYn tYyin edilir.

GT-nin ikinci tYrYfindY faktiki gYrginlik itkilYri haqq©nda mYlumatlar olmad©qda onlar©n qiymYtini burax©la bilYn qiymYtlYrY bYrabYr qYbul edirlYr: texniki u輟t çn 1,5%, hesabat u輟tu çn GT-nin dYqiqlik sinfinin yar©s©.

CT-nin ki輅k cYrYyan yklYrindY bucan 錮lmYsindY xYtalarµ § msbYtY tYrYf, GT-nin ikinci tYrYf drYsi 輟x yklYndikdY bucan 錮lmYsindY xYtalarµ § mYnfiyY tYrYf dYyiコir, nYticYdY hYr iki faktor µ §fYrqini 輟xaldaraq aktiv enerjini azald©r, reaktiv enerjini art©r©r, yYni enerjinin hesaba al©nmamas©n© art©r©r.

Elektrik sayclar©. ンnduksion sayclar©n yoxlanmas© zrY statistik mYlumatlara YsasYn belY nYticYyY gYlmYk olar ki, onlar aコa metroloji etibarl©l© malikdir vY bYzYn yoxlama aras© mddYtdY dY dYqiqlik sinfindYn kYnara x©r [7]. Yoxlanan sayclardan birfazal©lar©n 50%-i, çfazal©lar©n isY 25%-i normalaコd©r©landan 2-5 dYfY bk mYnfi xYtaya malikdir.

ンnduksion sayclar©n sistematik xYtalar©n©n %-lY qiymYti aコadak© dsturdan tap©la bilYr:
µ §

burada Ksayc- sayc©n dYqiqlik sinfi, Tson isY sonuncu s©naqdan sonra sayc©n iコlYmY mddYtidir.

Elektron sayclar çn µ §qYbul edilir. HYr iki tip sayclar çn tYsadfi xYtan©n qiymYti µ §dYqiqlik sinfinY bYrabYr qYbul edilir.

EE mYyyYn miqdar©n©n hesaba al©nmamas© induksion saycda diskin f©rlanma baコlamas© çn tYlYb olunan minimal cYrYyana mvafiq hYssasl©q hYddinin mcudlu ilY YlaqYdard©r. HYssasl©q hYddinin normalaコd©r©lm©コ qiymYtlYri mxtYlif dYqiqlik sinifli sayclar çn aコadak© cYdvYldY verilmiコdir.

Sayc©n dYqiqlik sinfi 0,5 1,0 2,0 2,5CYrYyana gY hYssasl©q hYddi, %0,30,4 0,451,0Aktiv gcY gY hYssasl©q hYddi, %0,25 0,34 0,38 0,85
ヨl錮 komplekslYrinin sistematik xYtalar©n©n elektrik enerjisi itkilYri ilY YlaqYsi. MYnfi sistematik xYtalar elektrik enerjisinin hYm obyektY daxil olmuコ, hYm dY obyektdYn burax©lan qiymYtini azald©r. Onlar©n bYrabYr qiymYtlYrindY hesabat itkilYrinY tYsiri msbYt olard©, belY ki, ki輅k yenidYn u輟ta al©nma tYmin olunard©. MYsYlYn, コYbYkYdY itkilYr 10% olduqda faydal© burax©lan enerji 90%-dir. 夙Yr btn 錮 komplekslYrinin sistematik xYtas© eyni, mYsYlYn, 1% olarsa onda コYbYkYyY daxil olan EE-nin 1%-i, コYbYkYdYn burax©lan EE-nin isY 0,9%-i hesaba al©nmayacaq. Bu isY onu gtYrir ki, mumi yenidYn u輟ta al©nma 1% - 0,9% = 0,1% olar. Lakin praktikada EE コYbYkYyY daxil oldu u輟t ntYlYrindY CT vY GT-nin dYqiqlik siniflYri daha yksYk, rejimlYri isY nominala yax©n oldu çn EE burax©lmas©n©n hesaba al©nmamas©, onun daxil olmas©n©n hesaba al©nmamas©na nisbYtYn xeyli 輟x olur ki, bu da obyektdY yekun u輟ta al©nmaman© コYrtlYndirir.
19. Kommersiya itkilYri
Kommersiya itkilYri iki Ysas sYbYblY コYrtlYnir: tYlYbatlar tYrYfindYn EE-nin orlanmas©; istehlak vY onun YniコinY nYzarYtdY 軋t©コmazl©qlar. Bu itkilYr mumi itkilYrin 躡tin formallaコd©r©lan tYコkiledicisidir, belY ki, YsasYn sosial vY tYコkilati faktorlarla YlaqYdard©r. Kommersiya itkilYrinY faydal© burax©lan EE-nin tYsiri onun bir hissYsinin sayclar©n gtYricilYrinY YsasYn tYyin edilmYsindY deyil, hesablama yolu ilY, sayclar©n gtYricilYrinin eyni vaxtda grlmYmYsi, bank YmYliyyatlar©nda sYhvlYr vY s. sYbYblYrlY YlaqYdard©r.

Sayclar©n gtYricilYrinin eyni vaxtda xar©lmamas© itkilYrin ayl©q qiymYtlYrini YhYmiyyYtli dYrYcYdY tYhrif edY bilYr, lakin illik qiymYtdY praktiki olaraq kompensasiya edilYcYk. Ona gY dY iコ輅 heyYtY ayl©q normativ itkilYr tYyin edilYrkYn ayl©q qiymYtlYrin fiziki sYbYblYrlY mYyyYn olunan mYyyYn hissYsinin digYr aylara krlmYsinY yol verilir. Bu halda il YrzindY ayl©q dzYliコlYrin cYmi s©fra bYrabYr olmal©d©r.

Kommersiya itkilYrinin sYviyyYsi hYm dY istehlaka nYzarYtin tYコkil olunmas©n©n keyfiyyYtindYn as©l©d©r:

-Yniコ sYnYdlYrindYki identifikasiya kodlar© ilY btn abonentlYrin konkret yar©mstansiyalara 澱aanmas©

-btn gYrginlik sinifli radial xYtlYrin baコ hissYlYrindY (0.4 kV da daxil olmaqla) texniki hesabat sayclar©n©n mcudlu. Bu, verilmiコ コYbYkYyY burax©lm©コ EE-nin bu コYbYkYyY qoコulmuコ tYlYbatlar tYrYfindYn YniコlYrY uynluq dYrYcYsini tYyin etmYyY vY bunun Ysas©nda kommersiya itkilYrinin sYviyyYsinin yksYk oldu コYbYkY mYntYqYlYrini mYyyYn etmYyY imkan verir;

-mfYttiコlYrin cYrYyan ykilY EE-nY gY YniコlYr aras©nda uynsuzlu aコkar edYn xsusi cihazlarla tYmin olunmas©;

-mfYttiコlYrin say© vY iコinin tYコkili.

Al©c©l©q qabiliyyYtinin aコa olmas© vY regionda Yhalinin mentaliteti YhYmiyyYtli faktordur. MYlumdur ki, kommersiya itkilYri hYyat sYviyyYsinin aコa oldu kYlYrdY bkdr. MYsYlYn, Hindistanda kommersiya itkilYri 25%-dYn 輟xdur. BYzi kYlYrdY kas©b mYhYllYlYrdY EE orlunun ictimai q©na sYbYb olmayan kollektiv orluq hallar© mcuddur. BYzYn belY yerlYrdY YhaliyY EE-ni orlamaq yollar©n© rYdYn pullu xidmYt gtYrYn mYslYhYt輅lYrY dY rast gYlmYk mmkndr. EnerjitYchizat idarYsinin iコ輅lYri, hYm輅nin rYhbYr kadrlar da bYzYn dYlYduzluqda iコtirak edirlYr.

1992-ci ildY Buenos-AyresdY apar©lm©コ islahatlar nYticYsindY 3512 iコ輅nin 1000 nYfYri dYlYduzluqla mbarizYyY cYlb olunmuコ, beコ il YrzindY 1 milyon sayc tYftiコ olunmuコ, 300 mindYn 輟x kas©b mºtYri YniコY mYcbur olunmuコ, bircY hesab YnilmYdikdY abonentin EE ilY tYchizat© dayand©r©lm©コ, enerjitYchizat idarYsinin dYlYduzluqda iコtirak etmiコ 60-dan art©q iコ輅si iコdYn azad edilmiコdir. NYticYdY beコ il YrzindY itkilYr 30%-dYn 11,7%-Y qYdYr azalm©コd©r.

1971-ci ildYn 1990-c© ilY qYdYr SSRン-dY hesabat itkilYri コYbYkYlYrY burax©lan EE-nin 9%-nY bYrabYr idi ki, bunun da 2.25%-i sabit itkilYr, 6.75%-i isY yk itkilYri idi. Hesabat itkilYrindY kommersiya itkilYrinin pay© 輟x ki輅k idi, ona gY ki, EE-nin mYiコYt abonentlYri tYrYfindYn ktlYvi orlanmas© çn sosial コYrtlYr yox idi. EE-nin sYnaye mYssisYlYri tYrYfindYn orlanmas© isY mumiyyYtlY mYnas©z idi, 錮nki EE-nin YnilmYsi çn vYsait mYrkYzlYコdirilmiコ qaydada hYyata ke輅rilirdi.


20. Elektrik enerjisinin burax©la bilYn qeyri-balanslar©
Hal-haz©rda istismar olunan 錮 komplekslYri qeyri-normal コYraitdY iコlYyirlYr. Bununla YlaqYdar onlar©n xYtalar© dYqiqlik sinfinY mvafiq olan xYtalardan xeyli 輟xdur. 釘urax©la bilYntermini bu halda birmYnal© deyil: mcud コYraitdY qeyri-balans©n bk qiymYti burax©la bilYndir (texniki izah olunand©r), EE-nin u輟t sistemi normaya gYtirilYndYn sonra isY qeyri-balans©n ki輅k qiymYti burax©la bilYndir. Ona gY dY burax©la bilYn qeyri-balanslar qismindY iki anlay©コ©n istifadY olunmas© mYqsYdYuyndur: u輟t cihazlar©n©n real iコ コYrtlYrinY mvafiq olaraq EE-nin texniki izah olunan qeyri-balans© (TQB) vY 錮 qurlar©n©n ideal parametrlYrinY vY iコ rejimlYrinY mvafiq olaraq EE-nin normativ qeyri-balans© (NQB).

TQB (NQB)-nin sistematik tYコkiledicisini mtlYq vahidlYrdY aコadak© dsturdan tYyin edirlYr:


µ § (5.12)
burada µ §vY µ §- mvafiq olaraq burax©lan (Wi) vY Yks iコarY ilY daxil olan (Wj) EE-ni qeyd edYn 錮 komplekslYrinin %-lY sistematik xYtalar©d©r (instrumental xYtalar). Burax©la bilYn mYnfi instrumental xYta msbYt burax©la bilYn qeyri-balansa mvafiqdir; m- burax©lan enerjinin u輟tu ntYlYrinin say©; n ィC daxil olan enerjinin u輟tu ntYlYrinin say©; µ §- mvYqqYti burax©la bilYn kommersiya itkilYridir.

(5.12) ifadYsi sonuncu toplanan nYzYrY al©nmadan obyektdY elektrik enerjisinin u輟tu sisteminin instrumental xYtas©n©n sistematik tYコkiledicisidir (hesaba al©nmaman©n orta qiymYti).

µ §vY yaµ §-nun bYrabYr qiymYtli u輟t ntYlYrinY (5.11) dsturunda hYmin ntYlYrdY mumi EE-ni istehlak edYn bir ntY kimi bax©la bilYr.

Qeyd etmYk laz©md©r ki, qeyri-balanslar©n hesablanmas©n© mtlYq vahidlYrdY yerinY yetirmYk daha sadY vY Yyanidir. Hesablamadan sonra istYnilYn kYmiyyYtY nisbYtYn faizlYri hesablamaq 躡tinlik tYtmir.

TQB (NQB)-nin tYsadfi tYコkiledicisini mtlYq vahidlYrdY aコadak© dsturdan tYyin edirlYr:
µ § (5.13)
buradaµ §-i-ci 錮 kompleksinin tYsadfi xYtas©, %; µ §-texniki itkilYrin hesablanmas© metodunun 0.95 etibarl©l©q ehtimal©na mvafiq olan tYsadfi xYtas©, %; µ §- texniki itkilYrin hesablanm©コ qiymYtidir.

(5.13) dsturunda k iコarYsi alt©ndak© birinci toplanan instrumental xYtan©n tYsadfi tYコkiledicisidir. Texniki itkilYrin hesablanmas©n©n xYtas©n©n yaln©z tYsadfi tYコkiledicisi var, ona gY dY o, yaln©z (5.13) dsturunda iコtirak edir. Burax©la bilYn kommersiya itkilYri yaln©z bir YdYdlY ifadY olunur, ona gY dY yaln©z (5.12) dsturunda iコtirak edir.

Metrologiyada hesab olunur ki, eyni tipli 錮 cihazlar©n©n faktiki xYtalar©n©n paylanmas© normal deyil, mntYzYm paylanma qanununa tabedir. Bununla YlaqYdar olaraq 0.95 etibarl©l©q ehtimal©na paylanma interval©n©n sYrhYdlYrinin hYr iki tYrYfindYn 2.5% uzaql©qda qiymYtlYr mvafiqdir ki, bu da 0.975 Ymsal©na mvafiqdir. (5.13) dsturunda 0.95 Ymsal© 0.975-in kvadrat©d©r.

µ §-nin eyni qiymYtli vY tYxminYn eyni EE istehlak edYn u輟t ntYlYri (mYsYlYn, mYiコYt abonentlYri vY ya hYr birinin istehlak© mumi istehlak©n 1%-dYn 輟x olmayan ki輅k mYssisYlYr) mumi istehlak gtYrilmYklY qruplara birlYコdirilY bilYr. Bu halda (5.13) dsturunda hYmin qrupa aid olan toplanan©n mYxrYcindY YlavY µ § vuru daxil edilir, burada k ィC qrupa daxil olan ntYlYrin say©d©r.

Cihazlar©n iコinin normativ コYrtlYri. 夙Yr CT-nin iコinin normal コYraiti kimi onun nominal cYrYyan©n©n faktiki maksimal qoコulma cYrYyan©na bYrabYrliyini, yYni µ § qYbul etsYk, onda µ §. Bu qiymYti (5.3) dsturunda yerinY yazsaq µ § al©nar. Lakin CT-nin nominal cYrYyanlar©n©n コkalas©n©n diskretliyi onu belY dYqiq se輓YyY imkan vermir. Ona gY dY µ §vY µ §- nin normativ qiymYtlYrini CT-nin cYrYyan yknn aコadak© ekvivalent qiymYtindY tYyin edirlYr:
µ § (5.14)
burada µ §- CT-nin nominal cYrYyanlar コkals©n©n diskretliyini nYzYrY alan Ymsald©r (onun tipik qiymYti 0.8-Y bYrabYrdir).

21. Elektrik enerjisi itkilYrinin tYhlili


Elektrik enerjisi itkilYrinin tYhlili aコadak© mYqsYdlYrlY yerinY yetirilir:

-texniki itkilYrin art©q oldu zonalar©n vY konkret elementlYrin aコkar edilmYsi;

-kommersiya itkilYrinin art©q oldu 6-20 kV fiderlYrin vY 0.4 kV xYtlYrin aコkar edilmYsi;

-parametrlYrin mxtYlif qiymYtlYrindY vY ya normativ xarakteristikalara gY mqayisYli hesabatlar Ysas©nda コYbYkYyY daxil olan vY コYbYkYdYn burax©lan EE-nin Ysas parametrlYrinin texniki itkilYrY tYsirinin qiymYtlYndirilmYsi;

-mxtYlif xidmYtlYr vY enerjitYchizat tYコkilatlar©n©n bmYlYri çn itkilYrin azald©lmas© zrY gtYricilYrin tYyin edilmYsi.

Texniki itkilYrin art©q oldu zonalar© vY konkret elementlYri itkilYrin hesablanmas© vY onlar©n strukturunun tYyin edilmYsi ilY aコkar edirlYr. Birinci yax©nlaコmada yk itkilYrinin mYnbYyi kimi cYrYyan s©xl©n©n 1 A/mm2-dan 輟x oldu xYtlYri, yksz iコlYmY itkilYrinin mYnbYyi kimi bir transformatorlu yar©mstansiyalarda maksimal yk rejimindY 50%-dYn, iki transformatorlu yar©mstansiyalarda isY 50%-dYn az yklYnmiコ transformatorlar se輅lir.

Kommersiya itkilYrinin art©q oldu 6-20 kV fiderlYrin aコkarlanmas©n© aコadak©lar©n mqayisYsi Ysas©nda yerinY yetirirlYr:

- fiderY burax©lan EE - Wb;

- fiderdY EE texniki itkilYrinin qeyri-mYyyYnlik interval©n©n yuxar© sYrhYdi - µ §;

- verilmiコ fiderdYn qidalanan tYlYbatlara faydal© burax©lan EE Wf.b.;

- EE itkilYrinin diapazonunun EE u輟tunun instrumental xYtalar© ilY コYrtlYnYn yuxar© sYrhYdi - µ §.

FiderdY kommersiya itkilYrinin tYminatl© (minimal) qiymYtini aコadak© dsturla tapmaq olar [1-7]:


µ §
Hesabat itkilYrinin コYbYkYnin yknn dYyiコmYsinY uynsuzlunu qiymYtlYndirmYk çn hYr ay çn aコadak© gtYrici hesablana bilYr:
µ §
burada Wb ィC mYxsusi tYlYbatlar çn コYbYkYyY burax©lan EE (mYxsusi tYlYbatlar çn コYbYkYyY burax©lan faydal© EE ilY コYbYkYdY itkilYrin cYmi); µ § - yksz iコlYmY itkilYri; µ §- iqlim itkilYri; µ §- yar©mstansiyan©n xsusi ehtiyaclar© çn EE sYrfidir.

Sonuncu dsturda mYrizYnin i躡risindYki kYmiyyYt µ §-a mtYnasib yk itkilYridir. 夙Yr hesabat itkilYrinin tYrkibinY kommersiya tYコkiledicisi vY istehlak olunmuコ EE-yY gY Yniコin aylar aras©nda paylanmas© daxil deyilsY, A kYmiyyYti btn aylar çn eyni olmal©d©r. A kYmiyyYti コYbYkYnin sabit sxemindY stabil qiymYtY malikdir. 夙Yr A-n©n qiymYti q©コ aylar©nda yay aylar©ndan 輟x olarsa, bu q©コ aylar©nda faydal© burax©lan EE-nin hesaba al©nmamas©n©, yay aylar©nda isY art©q hesaba al©nmas©n© bildirir.

MxtYlif xidmYtlYr vY bmYlYr çn itkilYrin azald©lmas© zrY miqdar© tapコ©r©qlar© itkilYrin tYコkiledicilYrinin tYminatl© qiymYtlYrinin hesablanmas© Ysas©nda tYyin edirlYr. Bunun çn aコadak© kYmiyyYtlYrdYn istifadY olunur:

- texniki itkilYrin qeyri-mYyyYnlik interval©;

- itkilYrin EE u輟tunun texniki izah olunan instrumental xYtalar© ilY コYrtlYnYn interval©;

- itkilYrin EE u輟tun normativ instrumental xYtalar© ilY コYrtlYnYn interval©.

ェYk. 6.1-dY itkilYrin strukturunun interval tYhlili, コYkil 6.2-dY daxil olan EE, faydal© burax©lan EE vY itkilYrin strukturu, cYdvYl 6.1-dY isY AzYrenerji ASC-nin bYslYyici コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin strukturu (milyon kVt*saat) verilmiコdir.

ェYk. 6.1. ンtkilYrin strukturunun interval tYhlili


CYdvYl 6.1. EES コYbYkYlYrindY EE itkilYri, milyon kVt*saat
ェYbYkYlYr,

kVHXTransf.

ykTransf.

ykszTransf.

cYmiCYmiワmumi

itkilYr-dYn %Daxil olan

EE-dYn %-lY110263.750.4122.8973.309267.0644.621.3522064.9078.66525.0133.6898.59216.470.533054.4346.19834.1440.3496.50616.120.4850029.5095.80511.8717.6743.3767.250.22CYmi412.6021.0873.9395.01505.5384.462.56Tac itkilYri69.4511.600.33Yar©mstansiyalar©n xsusi sYrfiyyat©23.023.840.11ヨl錮 transformatorlar©nda EE itkilYri0.530.0880.00CYmi598.541003.02

ェYkil 6.2. Daxil olan EE, faydal© burax©lan EE vY itkilYrin strukturu


22. Elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© tYdbirlYri
Elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY tYdbirlYrin (ンAT) planlaコd©r©lmas© vY tYtbiqinin Ysas mYqsYdi itkilYr zrY plan tapコ©r©n©n yerinY yetirilmYsi vY imkan daxilindY elektrik enerjisinin texniki itkilYrinin faktiki qiymYtini verilmiコ コYbYkY çn optimal qiymYtY vY kommersiya itkilYrinin faktiki qiymYtini onlar©n burax©la bilYn sYviyyYsindYn 輟x olmayan sYviyyYyY 軋td©rmaqd©r.

TYコkilati tYdbirlYr ィC tYdbirlYr elektrik stansiyalar©n©n vY elektrik コYbYkYlYrinin iコ rejimlYrinin vY sxemlYrinin optimallaコd©r©lmas©, onlara texniki xidmYtin tYkmillYコdirilmYsi hesab©na elektrik enerjisi itkisinin azald©lmas©n© tYmin edir.

Texniki tYdbirlYr ィC elektrik enerjisi itkisinin azald©lmas©n© tYmin edYn elektrik stansiyalar©n©n vY elektrik コYbYkYlYrinin tikilmYsi vY yenidYn qurulmas© zrY hYyata ke輅rilYn tYdbirlYrdir. Texniki tYdbirlYr elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© zrY olan tYdbirlYrY vY itkilYrin azald©lmas© ilY mºayiYt olunan tYdbirlYrY bnr.

TYコkilat© tYdbirlYrdYn daha effektivlisi ­ yerinY yetirilYrkYn elektrik enerjisi itkisini mtlYq qiymYtcY daha 輟x azaldan©, texniki tYdbirlYrdYn isY - tYtbiqinY 躡kilYn xYrclYri daha q©sa mddYtdY YyYni hesab olunur.

Elektrik enerjisinin texniki itkilYrinin optimal sYviyyYsi ィC hesabat drndY elektrik コYbYkYsindY elektrik enerjiinin texniki itkilYri ilY itkilYrin azald©lmas© zrY texniki-iqtisadi cYhYtdYn Ysasland©r©lm©コ, btn tYtbiq edilmiコ tYdbirlYr nYticYsindY elektrik enerjisinin cYmi azalm©コ texniki itkilYrinin, hYm輅nin コYbYkYnin inkiコaf sxemindY nYzYrdY tutulmuコ texniki tYdbirlYrlY mºayiYt olunan azald©lan itkilYrin fYrqinY bYrabYrdir.

Elektrik enerjisinin kommersiya itkisinin burax©la bilYn sYviyyYsiィCelektrik qurlar©n©n quraコd©r©lma qaydalar©na mvafiq olan u輟t sisteminin xYtalar© ilY YlaqYdar olan kommersiya itkisinin qiymYtidir.

Al©nan effektin xsusiyyYtlYrindYn as©l© olaraq itkilYrin azald©lmas© tYdbirlYri (ンAT) dd qrupa bnr:

-elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin idarY olunmas©n©n tYkmillYコdirilmYsi zrY tYdbirlYr;

-elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin idarY olunmas©n©n avtomatlaコd©r©lmas© zrY tYdbirlYr;

-elektrik コYbYkYlYrinin yenidYn qurulmas© zrY tYdbirlYr;

-elektrik enerjisinin u輟tunun tYkmillYコdirilmYsi.

Sadalanan qruplar©n hYr birinY aid olan tYdbirlYrin tYコkilati vY texniki aspektlYri vard©r.

ンAT tYコkilati aspektlYrinY aiddir:

-proqram tYminat©n©n tYtbiq edilmYsi, ンAT-nin se輅lmYsi zrY hesablamalar©n apar©lmas© vY onlar©n iqtisadi gtYricilYrinin tYyin olunmas©;

-tYdbirlYr plan©n©n iコlYnib haz©lanmas©;

-itkilYrin bu vY ya digYr tYコkiledicisi zrY bmYlYrin cavabdehliyini mYyyYn edYn tYコkilati-sYrYncam sYnYdlYrinin burax©lmas© vY planda gtYrilYn mddYtlYrdY ンAT-nin yerinY yetirlmYsi;

-EE itkilYrinin azald©lmas© çn iコ輅 heyYtin stimullaコd©r©lmas©;

-ンAT zrY iコlYrin apar©lmas© vY onlar©n u輟tu, tYhlilinY nYzarYt sisteminin yarad©lmas©;

-zYruri avadanl©n al©nmas©, 軋td©r©lmas© vY quraコd©r©lmas© çn vYsait vY maddi resurslar©n ayr©lmas©;

-elektrik tYchizat© mqavilYlYrindY tYlYbatlar tYrYfindYn qvvYdY olan normativ sYnYdlYrY mvafiq olaraq reaktiv enerjinin istehlak© コYrtlYrinin qeyd olunmas©.

Yuxar©da sadalanan iコlYr ンAT deyil vY itkilYrin azald©lmas©nda ifadY olunan birbaコa effektY malik deyil.

ンAT texniki aspektlYrinY aiddir:

-elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin optimal idarY olunmas©n©n reallaコd©r©lmas©;

-EE itkilYrinin azald©lmas©n©n texniki vasitYlYrinin, elektrik コYbYkYlYrinin rejim parametrlYrinin tele錮 vasitYlYrinin vY rejimlYrin idarY olunmas©n©n avtomatik qurlar©n©n quraコd©r©lmas© vY iコY sal©nmas©;

-tYlYbatlar tYrYfindYn reaktiv enerjinin elektrik tYchizat© mqavilYlYrindY qeyd olunmuコ istehlak© rejimlYrinin reallaコd©r©lmas©.

Elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin idarY olunmas©n©n tYkmillYコdirilmYsi zrY tYdbirlYrY aコ©dak©lar aiddir:

-110 kV vY daha yksYk gYrginlikli elektrik コYbYkYlYrin©n reaktiv gcY vY gYrginliyY gY optimal rejimlYrinin reallaコd©r©lmas©;

-コYbYkYnin iコ輅 sxemindY elementlYr aras©nda gc ax©nlar©n©n yenidYn paylanmas© hesab©na EE itkilYrinin azald©lmas©n© tYmin edYn 軻virmYlYrin yerinY yetirilmYsi;

-dyndY reaktiv gc 軋t©コmazl© olduqda stansiyalar©n istifadY olunmayan generatorlar©n©n sinxron kompensator rejiminY ke輅rilmYsi;

-tYlYbatlarda gYrginliyin burax©la bilYn meyllYrindY 6-110 kV gYrginlikli radial コYbYkYlYrin qidaland©rma mYntYqYlYrindY gYrginliyin EE-nin minimal itkilYrini tYmin edYn tYnzimat©n©n yerinY yetirilmYsi;

- 6-35 kV-luq vY daha yksYk gYrginlikli コYbYkYlYrdY EE-nin minimal mumi itkilYri ilY tYlYbatlar© EE ilY tYmin edYn ntYlYrdY iki tYrYfdYn qidalanan 6-35 kV-luq xYtlYrin aralanmalar©;

-iki vY daha 輟x transformatoru olan yar©mstansiyalarda ki輅k yk rejimi zaman© transformatorlar©n drYdYn almas©;

-0.4 kV- luq コYbYkYlYrdY fazalar©n yknn bYrabYrlYコdirilmYsi.

Elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin idarY olunmas©n©n avtomatlaコd©r©lmas© zrY tYdbirlYr aコadak©lar©n quraコd©r©lmas© vY iコY qoコulmas©ndan ibarYtdir:

-gYrginliyin yk alt©nda tYnzim olunmas© qurgular© ilY tYchiz olunmuコ transformatorlar©n gYrginliyi avtomatik tYnzimlYyicilYri;

-mYnbYlYrdY reaktiv gcn avtomatik tYnzimlYyicilYri;

-tele錮 vasitYlYri.

Elektrik コYbYkYlYrinin yenidYn qurulmas© zrY tYdbirlYrY aコadak©lar aiddir:

-yar©mstansiyalar©n bnmYsi, コYbYkYlYrin yklYnmiコ hissYlYrinin yknn azald©lmas© çn YlavY HX vY transformatorlar©n qoコulmas©, yklYnmYsinin normallaコd©r©lmas© çn transformatorlar©n bir yar©mstansiyadan digYrinY yerinin dYyiコdirilmYsi, YlavY kommutasiya aparatlar©n©n daxil edilmYsi;

-enerjisistemin yar©mstansiyalar©nda kompensasiya qurlar©n©n iコY sal©nmas©;

-gYrginliyin tYnziminin texniki vasitYlYrinin (gYrginliyin uzununa-eninY tYnzimi transformatorlar©, voltart©r©c© trnsformatorlar, YAT qurgular© ilY tY tYchiz olunmuコ transformatorlar) iコY qoコulmas©.

Elektrik enerjisinin u輟tunun tYkmillYコdirilmYsi zrY tYdbirlYrY aコadak©lar aiddir:

-錮 transformatorlar© vY elektrik sayclar©n©n burax©la bilYn コYrtlYrlY (CT vY GT ikinci tYrYf drYlYrinin yklYnmYmYsi, tYlYb olunan temperatur コYrtlYrinin tYmin olunmas©, sayclar©n llYrinin vibrasiyas©n©n aradan qald©r©lmas©) iコinin tYmin olunmas©;

-錮 transformatorlar©n©n yaxコ©laコd©r©lm©コ xarakteristikalara vY faktiki yklYnmYyY mvafiq olan nominal parametrli transformatorlarla YvYz olunmas©;

-mcud u輟t cihazlar©n©n yaxコ©laコd©r©lm©コ xarakteristikal© cihazlarla YvYz olunmas©;

-YS-dan xan radial xYtlYrdY EE texniki u輟t cihazlar©n©n quraコd©r©lmas©;

-tYlYbatlarda hesabat u輟tu sayclar©n©n iコ コYraitinin periodik yoxlanmalar© vY EE orlunun aコkar edilmYsi.

Elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin idarY olunmas©n©n tYkmillYコdirilmYsi zrY tYdbirlYrin tYコkilati vY texniki aspektlYrinin Ysas mYzmunu. Reaktiv gcY vY gYrginliyY gY elektrik コYbYkYsinin qYrarlaコm©コ rejimlYrinin optimallaコd©r©lmaコ© xsusi optimallaコd©rma proqramlar© ilY yerinY yetirilir. Optimal rejimin dispet軻r tYrYfndYn apar©lmas© tele錮 sistemlYrindYn daxil olan mYlumatlar Ysas©nda onlinevY ya YvvYlcYdYn apar©lm©コ proqnoz hesabatlar Ysas©nda qurlar©n tYnzimi qrafiklYrinY gY off lineolaraq yerinY yetirilY bilYr.

Optimal rejimlYrin prosesin tempindY apar©lmas© daha effektivdir, 錮nki rejim haqq©nda proqnoz deyil, faktiki mYlumatlar istifadY olunur. BelY idarY etmYnin reallaコd©r©lmas© çn aコadak©lar zYruridir:

-コYbYkYnin mºahidYsinin qiymYtlYndirilmYsi vY YlavY tele錮 vasitYlYrinin optimal qoyulmas© yerlYrinin tYyin edilmYsi. BelY qiymYtlYndirmY xsusi proqramlarla yerinY yetirilYn vY コYbYkYni YlavY tele錮 vasitYlYri ilY tYmin etmYyY imkan verYn birdYfYlik YmYliyyatd©r;

-mYlumatlar©n daxil olmas© tezliyi ilY tele錮 vasitYlYrinin mYlumatlar© Ysas©nda コYbYkYlYrin rejimlYrinin hesablanmas©;

-vYziyyYtin qiymYtlYndirilmYsi proqramlar©ndan istifadY etmYklY faktiki rejim haqq©nda mYlumatlara Ysaslan©b transformasiya Ymsallar©na vY mYnbYlYrin reaktiv gcnY gY cari optimal rejimlYrin hesablanmas© vY onlar©n hYyata ke輅rilmYsi.

RejimY mYqsYdYuyn tYsirlYrin aコkarlanmas© çn tYnzimlYmY qursunun itkilYrY tYsir dYrYcYsinin tYdqiq olunmas©n© vY itkilYrY Yn 輟x tYsir edYn qurlar©n operativ idarY olunmas©n© hYyata ke輅rmYk laz©md©r.

ェYbYkYnin optimal iコ rejiminin se輅lmYsini adYtYn 輟xvariantl© hesablamalar Ysas©nda yerinY yetirirlYr. Xsusi olaraq mxtYlif gYrginlikli xYtlYrin daxil oldu konturlar©n aralanmas© imkan©n© nYzYrdYn ke輅rmYk laz©md©r.

ンstifadY olunmayan generatorlar©n sinxron kompensator rejiminY ke輅rilmYsini YlavY reaktiv gc mYnbYyini YldY etmYk çn hYyata ke輅rirlYr. BelY tYdbirin mYqsYdYuynlunu bu mYnbYnin istifadY olunmas© nYticYsindY itkilYrin azalmas©n© onun iコinY sYrf olunan EE sYrfi ilY mqayisY olunmaqla tYyin edirlYr.

Radial elektrik コYbYkYlYrinin qidaland©rma mYrkYzlYrindY (QM) iコ輅 gYrginliyin optimal qanunla idarY olunmas© 35-110/6-20 kV YAT vY tYsirlYnmYsiz 軻virgYc transformatorlar©n tYnzimlYmY imkanlar©ndan as©l©d©r. Bu halda Ysas meyar QM-dY gYrginliyin tYzimlYnmY qanunlar© (YgYr QM-dYki transformatorlarda YAT qursu quraコd©r©lm©コd©rsa) yaxud transformatorlarda quraコd©r©lm©コ iコ輅 budaqlanmalar (YgYr transformatorlarda tYsirlYnmYsiz 軻virgYc qursu quraコd©r©l©bsa) istehlaklarda gYrginliyin yol verilYn dYyiコmYlYri zaman© コYbYkYlYrdY elektrik enerjisi itkisinin minimum olmas©d©r.

6-35 kV-l©q xYtlYrin alma yerinin optimallaコd©r©lmas©, optimallaコd©r©lan コYbYkYdY vY onun ba© qalan hissYsini qidaland©ran enerjisistemin 110 kV vY ondan yksYk gYrginlikli Ysas コYbYkYsindY elektrik enerjisi itkisi nYzYrY al©nmaqla yerinY yetirilmYlidir. Amma btn gYrginliklYr sinfindYn ibarYt olan コYbYkYnin eyni vaxtda hesablanmas© 躡tin olduqda bYzYn 6-35 kV xYtlYrin alma yerinin optimallaコd©r©lmas© zrY hesabat©n sistemin Ysas コYbYkYlYrindYn ayr©l©qda yerinY yetirilmYsinY yol verilir.

ンki vY daha 輟x transformatoru olan yar©mstansiyalarda ki輅k yk rejimi zaman© transformatorlar©n birinin drYdYn almas©n© o zaman yerinY yetirirlYr ki, yksz iコlYmY itkilYri yk itkilYrindYn 輟x olsun. BelY alman© hYm ykn gecY minimumu saatlar©nda, hYm dY msmi drlYrdY hYyata ke輅rmYk olar.

0,38 kV-l©q elektrik コYbYkYlYrindY fazalar©n yknn bYrabYrlYコdirilmYsini 輟x yklYnmiコ fazalarda abonentlYrin bir hissYsinin az yklYnmiコ fazalara ke輅rilmYsi hesab©na hYyata ke輅rirlYr.

Elektrik コYbYkYlYri rejimlYrinin idarY olunmas©n©n avtomatlaコd©r©lmas© zrY tYdbirlYrin Ysas mYzmunu. Bir s©ra qurlar©n iコinin optimal rejimlYri elektrik コYbYkYsinin cari rejiminin yerli parametrlYri ilY mYyyYn olunur. Onlar©n tYnzimini avadanl©n bilavasitY quraコd©r©ld© yerdY avtomatik qurlarla hYyata ke輅rmYk mYqsYdYuyndur. Onlar©n qoyulmas©n©n effekti rejimin dYyiコmYsinin avtomatik izlYnmYsindY, yYni dispet軻rY nisbYtYn daha Ysasl© vY effektiv olmas©ndad©r.

ェYbYkYlYrin yenidYn qurulmas© tYdbirlYrinin Ysas mYzmunu. ェYbYkYlYrin yenidYn qurulmas©n© EE itkilYrinin sYviyyYsinin bax©lan parametrlYrdYn biri oldu, lakin bir qayda olaraq Ysas parametr olmad© kompleks コYrtlYrin nYzYrdYn ke輅rilmYsi Ysas©nda hYyata ke輅rirlYr. Ona gY dY belY yenidYn qurman© mYqsYdli ンAT-yY deyil, dolay© yolla itkilYrin azald©lmas© tYdbirlYrinY aid edirlYr.

Kompensasiya qurlar©n©n vY gYrginliyin tYnzim edilmYsinin texniki vasitYlYrinin iコY qoコulmas©n© gYrginliyin meyllYrinin normalaコd©r©lmas©, コYbYkYnin yk buraxma qabiliyyYtinin art©r©lmas© vY itkilYrin azald©lmas© çn hYyata ke輅rirlYr. Bu tYdbirin itkilYrY tYsirinin effektivliyini bu qurlars©z vY onlar©n iコlYdiyi halda hesabat itkilYrinin mqayisYsi Ysas©nda tYyin edirlYr.

EE u輟tunun tYkmillYコdirilmYsi zrY tYdbirlYrin Ysas mYzmunu.

ヨl錮 transformatorlar©n©n vY mcud u輟t cihazlar©n©n yaxコ©laコd©r©lm©コ xarakteristikalara malik transformatorlarla YvYz olunmas©n©, belY YvYz olunman©n prioritet ard©c©ll©n©, hYr bir cihaz©n dYyiコdirilmYsinin effektivliyinin qiymYtlYndirilmYsini cihaz YvYz olunmas© nYticYsindY EE hesaba al©nmamas©n©n (azald©lmas©n©n) hesablanmas© Ysas©nda yerinY yetirirlYr.

Yar©mstansiyadan xan xYtlYrdY elektrik enerjisinin texniki u輟t cihazlar©n©n qoyulmas© 35-110 kV radial xYtlYrin, 6-10 kV fiderlYrin vY 0.4 kV xYtlYrin baコ hissYlYrindY mYqsYdYuyndur. Bu cihazlar EE-nin faktiki qeyri-balanslar©n© tYyin etmYyY, EE itkilYrinin hesablanmas©n©n dYqiqliyini art©rma vY kommersiya itkilYrinin azald©lmas©na imkan verir. AdYtYn bu tYdbirY sYrf olunan vYsaitlYr bir ne躡 ayda ndouldur.

ンAT-nin yerinY yetirilmYsinY sYrf olunan vYsaitin effektivliyinin qiymYtlYndirilmYsi. 熟 sadY kriteriya  xYrcini YmY mddYtidir. Tutaq ki, EE itkilYrinin illik azald©lmas© µ §kVt*saat, avadanl©q al©narkYn EE qiymYti b manat/ kVt*saat vY avadanl©n qiymYti Q manat, amortizasiya ay©rmalar©, avadanl© xidmYt vY onun cari tYmirinY illik xYrclYr p% - d©r. Bu halda  xYrcini YmY mddYti - T aコadak© dsturla tap©la bilYr:


µ §
burada M ィC nYqliyyat xYrclYri, quraコd©r©lma vY montajla ba© YlavY xYrclYr, ンeff- manatla iqtisadi effektdir.
23. Elektrik enerjisi itkilYrinin normalaコd©r©lmas©
ワmumi mddYalar
Elektrik enerjisinin istehsal©na vY tYlYbatlara 軋td©r©lmas©na 躡kilYn xYrclYrY onun elektrik コYbYkYlYri ilY nYqlinY sYrfin (itkilYrin) dYyYri dY daxildir. EE tariflYri mYyyYn edilYrkYn tarifY daxil edilYn itkilYrin Ysasl© olmas©n© tYhlil etmYk laz©md©r. Aコkard©r ki, enerjitYchizat tYコkilatlar©nda itkilYrin azald©lmas© ehtiyatlar© mcuddur vY tarifY onlar©n faktiki qiymYtlYrinin daxil edilmYsi itkilYrin azald©lmas© zrY Ysasland©r©lm©コ tYdbirlYrin glmYsinY stimul yaratm©r. Bununla YlaqYdar olaraq tarifY Ysasland©r©laraq daxil edilYn itkilYrin (itkilYrin normativi) tYyin edilmYsi mYsYlYsi yaran©r. NormativdYn art©q itkilYr enerjitYchizat tYコkilatlar©n©n gYliri hesab©na YnilmYlidir.

ェYbYkYlYrin strukturunda vY 錮lYrindY YhYmiyyYtli fYrqlYr oldu çn hYr bir enerjitYchizat tYコkilat© çn itkilYrin normativi elektrik コYbYkYlYrinin sxemi vY rejimlYri, daxil olan, burax©lan EE u輟tunun xsusiyyYtlYri nYzYrY al©naraq tYyin edilYn fYrdi qiymYtY malik olur.

Elektrik enerjisi itkilYrinin normativi anlay©コ©. Normativ dedikdY mYssisYnin tYsYrrfat fYaliyyYtinin planlaコd©r©lmas© vY idarY olunmas©nda istifadY olunan maddi resurslar©n hesabat qiymYtlYri baコa dºlr. NormativlYr elmi cYhYtdYn Ysasland©r©lm©コ vY dinamik olmal©d©r, yYni istehsalatda tYコkilat-texniki dYyiコikliklYr mcud olduqda yenidYn nYzYrdYn ke輅rilmYlidir. Perspektiv vY cari normativlYri fYrqlYndirirlYr. Onlar©n tYyin edilmYsi çn praktikada ç metod istifadY olunur.

Analitik-hesablama metodu daha mtYrYqqi vY elmi cYhYtdYn Ysaslanm©コd©r. Bu metod ciddi texniki-iqtisadi hesablamalarla istehsal コYrtlYri vY maddi mYsrYflYrY qYnaYtin ehtiyatlar©n©n tYhlilinY Ysaslan©r.

TYcrbi-istehsalat metodundan texniki-iqtisadi hesablamalar©n yerinY yetirilmYsi hYr hans© sYbYbdYn mmkn olmad©qda (belY hesablamalar©n metodikas© olmad©qda vY ya mrYkkYb olduqda, obyektiv ilkin mYlumatlar©n al©nmas©nda 躡tinliklYr olduqda) istifadY olunur. NormativlYri s©naqlar Ysas©nda tYyin edirlYr.

Hesabat-stastistik metod Yn az Ysasland©r©lm©コd©r. NbYti plan drçn normalar bitmiコ drdY materiallar©n sYrfi mYlumatlar© haqq©nda hesabat-statistik mYlumatlara YsasYn tYyin olunur.


ンtkilYrin normalaコd©r©lmas© prinsiplYri
Yk itkilYri EE istehlak©ndan kvadratik as©l©d©r. YksYk gYrginlikli elektrik コYbYkYlYri EE-nin haz©rda oldundan daha bk istehlak©na hesablanaraq tikildiyi vY uzun mddYt dYyiコmYz qalmal© oldu çn EE-nin mºahidY olunan ilbYil artan istehlak© obyektiv olaraq yk itkilYrinin artmas©na gYtirYcYk. ンstismar olunan avadanl©qda yksz iコlYmY itkilYri praktiki olaraq sabit qalacaq. Bununla yanaコ© kiコik biznesin inkiコaf© ilY ba© daha ki輅k, YsasYn 0.4 kV gYrginlikli コYbYkYlYrin mYyyYn inkiコaf© mmkndr. Yeni 0.4 kV xYtlYrin tikilmYsi yk itkilYrinin kvadratik as©l©l© nisbYtYn azalmas©na gYtirir, xYtlYrin yeni mYntYqYlYrinin YlavY olunmas© isY kvadratik as©l©l© nisbYtYn artmas©na gYtirir.

Yk itkilYrinin artmas©n©n mtlYq vahidlYrdY kvadratik as©l©l© nisbi vahidlYrdY (faizlYrlY) xYtti as©l©l© mvafiqdir. MYsYlYn, tutaq ki, istehlak©n baza sYviyyYsi 100 vahiddir vY bu halda yk itkilYri 10 vahiddir (faizlY bu 10% edir). Tutak ki, istehlak artaraq 120 olub (yYni 1.2 dYfY art©b). BelY halda yk itkilYri 1.22=1.44 dYfY artaraq YvvYlki 10 vahiddYn artaraq 10*1.44=14.4 vahid olacaq. ンtki faizi isY µ § olacaq.

Yksz iコlYmY itkilYri mtlYq vahidlYrdY sabit qal©r, nisbi vahidlYrdY isY xYtti olaraq azal©r. NYzYri olaraq yk itkilYri vY yksz iコlYmY itkilYri bir-birinY bYrabYr olduqda mumi nisbi itkilYr istehlak©n artmas©na baxmayaraq sabit qala bilYr.

EE hesaba al©nmamas© cihazlar dYyiコmYdikdY mtlYq vahidlYrdY artacaq, CT-nin yklYnmYsinin artmas© ilY YlaqYdar olaraq nisbi vahidlYrdY bir qYdYr azalacaqd©r.

Praktikada yk itkilYri yksz iコlYmY itkilYrindYn 輟xdur, ona gY dY texnoloji itkilYrin btlkdY artmas© tendensiyas© var. 夙Yr itkilYrin azald©lmas© ehtiyatlar© nYzYrY al©nmazsa obyektiv olaraq itkilYrin normativinin ildYn-ilY artmas© ilY raz©laコmaq laz©md©r.

Bununla yanaコ© enerjitYchizat tYコkilatlar©nda itkilYrin btn tYコkiledicilYrinin, xsusilY kommersiya tYコkiledicisinin iqtisadi Ysasland©r©lm©コ azald©lmas© imkanlar© mcuddur. EE itkilYrinin normalaコd©r©lmas©n©n Ysas mYqsYdi hesabat itkilYrinin azald©lmas© trendinY nail olmaqd©r.

NormativlYrin verilmYsinin iki sulu mmkndr. Birinci halda normativ baza ilinin itkilYrinin azald©lm©コ qiymYti kimi tYyin olunur. HYr tYコkiledicinin azalmas© dYrYcYsi perspektiv normativin sYviyyYsinY nail olmaq çn tYyin edilYn hesabat drnn davametmY mddYtindYn as©l© olaraq tYyin olunur. Bu halda ンAT çn vYsaitin ayr©lmas© enerjitYchizat idarYsinin iコidir.

ンkinci halda ンAT çn maliyyY vYsaitinin tYlYbatlar©n hesab©na, onlar©n mara tYmin olunmaqla ayr©lmas©n© vY bu vYsaitin Ysas istehsal avadanl©n©n yenilYnmYsinY 躡kilYcYk xYrclYrdYn daha tez qaytar©lmas©n© nYzYrdY tutur.


24. ンtkilYrin normativ xarakteristikalar©
Radial コYbYkYlYr çn yk itkilYrinin xarakteristikas© aコadak© コYkildYdir [1-7]:
µ § (7.1)
BelY xarakteristika olduqda hesabat drnn davametmY mddYti D sutka YrzindY yk itkilYrini yaln©z コYbYkYyY burax©lan EE miqdar© W-yY gY tYyin olunur. A Ymsal©n© tapmaq çn yk itkilYrinin hesablanm©コ qiymYtindYn istifadY olunur:
µ § (7.2)
Yksz iコlYmY itkilYrinin xarakteristikas© aコadak© コYkildYdir:
µ § (7.3)
Bu dstura daxil olan C Ymsal© EE itkilYrinin avadanl©qda faktiki gYrginliklYr nYzYrY al©nmaqla hesablanm©コ qiymYtinY YsasYn

µ § (7.4)


dsturu ilY vY ya yksz gc itkilYrinY YsasYn aコ©dak© kimi tap©l©r:
µ § (7.5)
Radial コYbYkYdY itkilYrin normativ xarakteristikas© aコadak© コYkildYdir:

µ § (7.6)


burada µ § - hesaba al©nmayan EE; µ §- tac itkilYri; µ § - izolyatorlardan s©zma cYrYyanlar© nYticYsindY itkilYr; µ §- yar©mstansiyalar©n xsusi ehtiyaclar©na sYrf olunan EE-dir.

Radial コYbYkYlYr çn texniki itkilYrin xarakteristikalar©n©n sadYliyi (bilavasitY itkilYrin hesablanmas©n©n nYticYlYrinY gY) onunla izah olunur ki, bu コYbYkYlYrdY yk itkilYri yaln©z bir faktordan ィC コYbYkYyY burax©lan EE miqdar©ndan as©l©d©r.

Qapal© (bYslYyici) コYbYkYlYrdY isY itkilYr 輟xlu sayda faktorlardan as©l©d©r. Bundan YlavY belY コYbYkYlYrin rejimlYrinin xsusiyyYtlYrinY gY yk itkilYrinin as©l©l©nda xYtti hYdlYr vY sabit toplanan da mcud olur. Bununla YlaqYdar olaraq Ysas コYbYkYnin normativ xarakteristikalar© mrYkkYb コYkildY olur:
µ § (7.7)
Aij vY Bi Ymsallar©n©n al©nmas© çn bu halda bir hesablama kifayYt deyil vY faktorlar©n mxtYlif qiymYtlYrindY bir s©ra hesablamalar tYlYb olunur.

ンtkilYrin normativ xarakteristikalar© hYm輅nin tranzit ax©nlardan yaranan itkilYri dY tapma imkan verir. Bunun çn (6.6) dsturundan istifadY etmYklY itkilYri iki dYfY hesablay©rlar: tranzit mcud olduqda vY olmad©qda. ンki dYfY hesablanm©コ itkilYrin fYrqi tranzit itkilYri olacaq.

Misal. D=30 sutka YrzindY radial コYbYkYyY burax©lan EE miqdar© 500 milyon kVt*saat, yk itkilYri 25 milyon kVt*saat, yksz iコlYmY itkilYri 12 milyon kVt*saat olarsa itkilYrin normativ xarakteristikas©n© tap©n.

HYlli: (7.2) vY (7.4) dsturlar©na gY:

µ §

µ §


ンtkilYrin normativ xarakteristikas© aコadak© コYkildY olacaq:
µ §

25. ンtkilYrin hesablanmas©, tYhlili vY normalaコd©r©lmas© çn EETS proqram kompleksi


Yuxar©da ad© 躡kilYn metodlar Ysas©nda vY DELPHン proqramlaコd©rma sistemindY iコlYnmiコ 兎lektrンk enerjンsンnンn nYqlンnY sYrf olunan texnolojン ンtkンlYr -2010(EETS-2010) kompleksi texnoloji gc vY enerji itkilYrinin btn tYコkiledicilYrinin, yar©mstansiyalarda xsusi sYrfiyyat©n normalar©n©n, enerji tYsYrrfatlar©n©n faktiki vY burax©la bilYn qeyri-balanslar©n©n, gc vY enerji itkilYrinin normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© çn tYyin olunmuコdur [12-15].

Proqram kompleksinin tYtbiq etmY sahYlYri operativ-dispe軻r, enerjinin sat©コ©, metroloji xidmYtlYr, PEェ, REェ, reqional DlYtenerji nYzarYtinin コYlYridir.

Enerji itkilYrinin hesabat©, tYhlili vY normalaコd©r©lmas© çn iコlYnmiコ proqram kompleksi aコag©dak© modullardan ibarYt olmal©d©r [3-5]:

EETS - 110-500, gYrginliyi 110 kV-dan 輟x olan qapal© elektrik コYbYkYlYrinin texniki enerji itkilYrinin hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS -TAC, gYrginliyi 110 kV-dan 輟x olan EVX-dY tac hadisYsindYn yaranan texniki enerji itkilYrinin hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-110, gYrginliyi 35-110 Â olan radial elektrik コYbYkYlYrinin texniki itkilYrinin vY normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-10, gYrginliyi 6-35 kV olan elektrik コYbYkYlYrinin texniki itkilYrinin vY normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-04, gYrginliyi 0.4 kV olan elektrik コYbYkYlYrinin texniki itkilYrinin vY normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-XS, elektrik コYbYkYlYrinin vY yar©mstansiyalar©n avadanl©qlar©nda texniki itkilYrin vY yar©mstansiyalarda xsusi sYrfiyyat©n normativlYrinin hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-NX, gYrginliyi 110 kV-dan 輟x olan qapal© elektrik コYbYkYlYrinin gc vY enerji itkilYrinin normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-QB, enerjinin qeydiyyat© sistemlYrindY 錮 cihazlar©n©n xYtalar© ilY YlaqYdar itkilYrin vY qeyri-balanslar©n hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.

EETS-HF, hesabat formalar©n©n gtYricilYrinin hesablanmas© çn nYzYrdY tutulur.


Enerjisistemin gYrginliyi 6-10 kV olan elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin nYqlinY sYrf olunan texnoloji sYrfin hesablanmas© proqram tYminat© 摘ETS 6-10”
6-10 kV vY 35-110 kV radial elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin rlmYsi çn texnoloji sYrfin hesablanmas© vY tYhlili proqram© ilkin mYlumatlar©n verilmYsindY qeyri-mYyyYnliyin nYzYrY al©nmas©na vY elektrik enerj©s© itkilYrinin qeyri-mYyyYnlik intervallar©n©n al©nmas©na, qYrarlaコm©コ rejimlYrin 輟xvariantl© hesabatlar© Ysas©nda itkilYrin hesabat©ndak© xYtalar© tYyin etmYyY imkan verir.

Radial elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin rlmYsi çn texnoloji sYrfin hesablanmas© vY tYhlili proqram© aコadak© hesabatlar© yerinY yetirir:

DynlYr vY budaqlar zrY daxil edilmiコ mYlumatlar©n tYhlili Ysas©nda bYzi mumi gtYricilYri (dynlYrin, budaqlar©n say©, gclYrin cYmi)

GYrginliklYr, element qruplar© (xYtlYr vY transformatorlar) zrY itkilYrin strukturunu, itkilYrin mYnbYyini (yk itkilYri, yksz iコlYmY itkilYri)

Fiderin dynlYrindY gYrginliklYri, budaqlarda aktiv vY reaktiv gc ax©nlar©n©, budaqlarda aktiv gc itkilYrini

Proqram hesabatlar© aコadak© ard©c©ll©qla yerinY yetirir:

fiderlYr zrY mYlumatlarln daxil edilmYsi

fiderlYr zrY sxemin formalaコmas©

fiderin dynlYri zrY aktiv vY reaktiv gclYrin formalaコmas©

fiderin qYrarlaコm©コ rejiminin hesablanmas©

fider zrY itkilYrin hesablanmas©

qidalanma mYnbYyi zrY itkilYrin ard©c©l yerinY yetirilmYsi

paylay©c© コYbYkY zrY hesabatlar©n ard©c©l yerinY yetirilmYsi

YGEェ zrY hesabatlar©n ard©c©l yerinY yetirilmYsi

ェYkil 8.1-dY PEェ-dY EE itkilYrini hesablamaq çn model verilmiコdir.

ンコlYnmiコ proqram tYminat©n©n iコinin drstlynyoxlamaq çn test sxeminY uyn fiderin birxYtli sxemi コYkil 8.2-dY verilmiコdir.

Fider haqq©nda mumi mYlumat pYncYrYsindY onun ad©, baコ hissYsindYn burax©lan enerji daxil edilir.

Fiderin sxemi haqq©nda mYlumatlar xYttin baコlanc© vY sonunun nrYsi, xYttin tipi (hava xYtti vY ya transformator) vY uzunlu, mYftilin markas©, transformatorlar©n yk balans mYnsubiyyYti コYklindY daxil edilir.


ェYk.7. EE itkilYrinin hesabat© çn verilYnlYr bazas©n©n haz©rlanmas©n©n blok-sxemi


ェYkil 8.1 PEェ-dY EE itkilYrini hesablamaq çn model

ェY麒l.8.2. Fiderin birxYtli sxemi.


Gc itkilYrinin hesablanmas© ilY yanaコ© olaraq elektrik enerjisi itkilYri dY hesablan©r. HYr bir fider zrY mYlumatlar cYdvYllYrdY saxlan©l©r, sonra isY qidalanma mYrkYzlYri, elektrik コYbYkY rayonlar©, btlkdY elektrik コYbYkYlYri zrY cYmlYnir ki, bu da nYticYlYrin tYhlilini asanlaコd©r©r.

Bu mYlumatlardan bir ne躡si (fiderin ad©, baコ hissYsindYn burax©lan enerji, hava xYttinin uzunlu) klaviaturadan YllY daxil edilir, qalanlar© YvvYlcYdYn haz©rlanm©コ mYyyYn siyah©lardan se輅lir vY ya sor sistemindYn rlr.

Fider zrY hesabatlar yerinY yetirildikdYn sonra hYmin pYncYrYdY EE itkilYrinin qiymYti dY Yks olunur.

RedaktY oluna bilYn sor sistemindYn istifadY olunmas© elektrik コYbYkYsinin sxeminin haz©rlanmas© vY hesablanmas© ©コini xeyli sadYlYコdirir vY srYtlYndirir.

Qeyd etmYk laz©md©r ki, ilkin mYlumatlar© daxil edYrkYn xYttin uzunlu, markas© vY digYr mYlumatlarda sYhv olarsa hesabatlardan YvvYl hYmin sYhvlYr haqq©nda mYlumatlar avtomatik olaraq verilir vY onlar©n aradan qald©r©lmas© tYlYb olunur.

Sor sistemi bmYsindY hava xYtlYri, transformatorlar vY s. コYbYkY elementlYri haqq©nda tipik mYlumatlar toplanm©コd©r (コYk.8.3). Bu bmY sxemin tYrtib olunmas© iコini asanlaコd©rmaq çn nYzYrdY tutulmuコdur. BelY ki, コYbYkYnin elektrik sxemi haqq©nda mYlumatlar© daxil edYrkYn bu bmYdYn hava xYtlYri, transformatorlar haqq©nda mYlumatlar se輅lYrYk avtomatik rlr vY sxemin haz©rlanmas© zaman© YllY y©lm©r. Qeyd etmYk laz©md©r ki, avadanl©n texniki xarakteristikalar© haqq©nda mYlumatlar©n topland© sor kitablar©ndan fYrqli olaraq bu bmYlYrdY yaln©z hesabatlar çn zYruri mYlumatlar daxil olunmuコdur. Hal-haz©rda enerjisistemdY xaricdYn al©nm©コ transformatorlar vY mYftillYrdYn dY istifadY olundu çn istifadY輅nin yeni al©nm©コ vY ya digYr elementlYr haq©nda mYlumatlar© da daxil edY bilmYsi imkan© vard©r.

ェYk.8.3. Sor sisteminin transformatorlar zrY mYlumatlar©

Yks etdirYn ekran formas©.


GYrginliyi 35-110 kV olan radial elektrik コYbYkYlYrindY texniki itkilYrin hesablanmas© proqram©
35-110 kV gYrginlikli radial elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin rlmYsi çn texnoloji sYrfin hesablanmas© vY tYhlili proqram© ilkin mYlumatlar©n verilmYsindY qeyri-mYyyYnliyin nYzYrY al©nmas©na vY elektrik enerj©s© itkilYrinin qeyri-mYyyYnlik intervallar©n©n al©nmas©na, qYrarlaコm©コ rejimlYrin 輟xvariantl© hesabatlar© Ysas©nda itkilYrin hesabat©ndak© xYtalar© tYyin etmYyY imkan verir.

GYrginliyi 35-110 kV olan radial elektik コYbYkYlYri nYzarYt 錮 gnlYri zrY vY digYr mYlumatlar mcud olmad© hallarda hesabatlar EETS 35-110 proqram tYminat© vasitYsilY apar©l©r. Bu halda hesabatlar radial elektik コYbYkYnin baコ hissYsindY mYlum nYzarYt 錮 gnlYri zrY mYlumatlara YsasYn hesablanm©コ btn sxemY aid edilYn forma Ymsal©na YsasYn yerinY yetirilir. ンlkin sxem haqq©nda mYlumatlar©n daxil edilmYsi vY hesablamalar©n yerinY yetirilmYsi EETS 6-10 proqram tYminat©na yax©nd©r. Proqramda reaktiv elektrik enerjisinin verilmYsindYki qeyri-dYqiqliklYr nYzYrY al©nm©コd©r.

35-110 kV gYrginlikli radial elektrik コYbYkYsinin nYzarYt 錮 gnlYri zrY mYlumatlar tYqdim olundu halda hesabatlar EETS 110-500 proqram tYminat© vasitYsilY apar©l©r.

EETS-35-110 proqram© ilkin mYlumatlar©n drstlynn yoxlanmas©, yklYrin paylanmas© Ymsallar©n©n modellYコdirilmYsi, 35-110 kV gYrginlikli radial Eェ qYrarlaコm©コ rejimlYrinin hesabat©, sahY zrY EE itkilYrin hesablanmas©, EE itkilYrinin qeyri-mYyyYnlik intervallar©n©n hesablanmas©, 35-110 kV gYrginlikli sahY zrY nYticYlYrin xar©lmas©, YGEェ zrY itkilYrin cYmlYnmYsi, YGEェ zrY itkilYrin hesablanmas©, 35-110 kV gYrginlik siniflYri zrY EE itkilYrinin strukturunun xar©lmas© bloklar©ndan ibarYtdir.

Fiderin sxemi haqq©nda mYlumatlar コYkil 8.4-dY verilmiコdir.

ェYkil 8.4. Fiderin sxemi haqq©nda mYlumatlar.


Sxemin tYrtib olunmas© iコini asanlaコd©rmaq çn コYbYkYnin elektrik sxemi haqq©nda mYlumatlar© daxil edYrkYn sor bmYdYn hava xYtlYri, transformatorlar haqq©nda mYlumatlar se輅lYrYk avtomatik rlr vY sxemin haz©rlanmas© zaman© YllY y©lm©r. Qeyd etmYk laz©md©r ki, avadanl©n texniki xarakteristikalar© haqq©nda mYlumatlar©n topland© sor kitablar©ndan fYrqli olaraq bu bmYlYrdY yaln©z hesabatlar çn zYruri mYlumatlar daxil olunmuコdur.
Enerjisistemin bYslYyici elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin nYqlinY sYrf olunan texnoloji sYrfin hesablanmas© proqram tYminat© 摘ETS 110-500”
110 kV vY daha yksYk gYrginlikli qapal© elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas© çn YvvYlcY yay vY q©コ xarakterik sutkalar©nda hYr bir saat çn 輓YlYri nYzYrY almaqla qYrarlaコm©コ rejimlYrin 輟xvariantl© hesabatlar© yerinY yetirilir.

Ekran formas©ndak© ンtkilYr-DeltaP-QR dymYsini s©xd©qda yay vY q©コ nYzarYt 錮lYri Ysas©nda hesablanm©コ gc itkilYrinin nYticYlYri mvafiq xanalara yklYnir (コYk.8.5).

ェYk.8.5. Yay vY q©コ nYzarYt 錮lYri Ysas©nda hesablanm©コ gc itkilYri
Hesabat©n nYticYlYri gYrginlik siniflYri vY tYrkb hissYlYrinY gY aコadak© コYkildY verilir:

Transformatorlarda, hava xYtlYrindY yk itkilYri;

110 kV vY daha yksYk gYrginlikli hava xYtlYrindY tac hadisYsi itkilYri;

Yar©mstansiyalar©n xsusi sYrfiyyat©

ヨl錮 transformatorlar©ndak© itkilYr

TYlimatlata gY bYslYyici elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin itkilYri xarakterik sutkalar metodu ilY yerinY yetirilir. Bu halda hesabatlar©n Ysas©n© yay vY q©コ nYzarYt-錮 gnlYrinin hYr bir saat©nda gYrginliyin, aktiv vY reaktiv gclYrin 錮lmº qiymYtlYri tYコkil edir.

ェYk.8.6. Hesabat drndY bYslYyici コYbYkYlYrdY elektrik enerjisi itkilYrinin strukturu
Hal-haz©rda 鄭zYrenerjiASC-dY nYzarYt-錮 gnlYrindY q©コ (dekabr ay©n©n 31-dY 04, 10, 19) vY yay (iyul ay©n©n 31-dY 04, 10, 22 saatlar©nda) minimal, orta vY maksimal rejimlYrY uyn olan 錮lYr emal olunur.

AzYrenerj© ASC zrY 輹lYr Ysas©nda emal olunmuコ mYlumatlar minimal, maksimal vY orta rejimlYrY mvafiq olaraq 2008-ci ilin yay nYzarYt 錮lYri çn Pm瑾=2418.8 MVt, Por=2064.8 MVt フツ Pmin=1606.4 MVt フツvY メm瑾=6 saat, メor=13 saat, メmin=5 saat mvafiqdir.

Q©コ yk qrafiki çn Pm瑾 =3423 MVt, Por =3062 MVt, Pmin =2218 MVt vY Tmax=7 saat, メor=12 saat, メmin=5 saat.

Bununla YlaqYdar olaraq yay vY q©コ sutkal©q 錮lYrY YsasYn EE itkilYrinin hesabat© bu ç rejim çn apar©l©r. Sutkan©n qalan saatlar© çn rejimlYrin modellYコdirilmYsi EES-nin mumi sutkal©q yk qrafikinin orta ykY nisbYtYn Ymsallar©na mvafiq yerinY yetirilir.

Elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas© çn sutkal©q yk qrafikinin xarakterik hissYlYri metodundan istifadY olunmuコdur:
µ § (8.1)
burada ki, トWymin , トWyor , トWymax ィC コYbYkYnin dynlYrindY mYlum yklYrY YsasYn rejimin hesabat© proqram© ilY hesablanm©コ minimal, orta, maksimal rejimlYrin itkilYr, Te黐min , Te黐or ,Te黐max - nYzarYt sutkas©nda qrafikin xarakterik hissYsinin ekvivalent davametmY mddYtidir (saatlar©n say©).

µ § (8.2)


Xarakterik q©コ sutkas© çn gc vY enerji itkilYrinin hesabat©.

Xarakterik q©コ sutkas©n©n 04, 10 vY 22 saatlar©n©n yklYri çn gc vY enerji itkilYrinin hesabat© yerinY yetirilmiコdir ki, bu hesabatlar©n da nYticYsi vY gc itkilYrinin strukturu cYdvYl 8.1, 8.2, 8.3-dY verilir. Bu rejimlYrdY Ysas generasiya dynlYrinin gYrginliyi optimal qiymYtY yax©n verilmiコdir.


CYdvYl 8.1.Aコberon YGEェ xarakterik q©コ sutkas©n©n saat 04 çn (2218.30 MVt) gc itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

______________________________________________________

Aktiv itkilYr

ェYbYkY HX Tr.yk. Tr.yksz. Tr.cYmi Reaktor KB vY SK Tac CYmi

110 7.14 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 7.14

220 1.98 0.72 2.87 3.59 0.00 0.00 0.00 5.57

330 0.89 0.36 0.88 1.23 0.00 0.00 0.00 2.12

500 2.02 0.26 0.48 0.74 0.00 0.00 0.00 2.77

Sum 12.03 1.34 4.23 5.57 0.00 0.00 0.00 17.60
CYdvYl 8.2. Abコeron YGEェ xarakterik q©コ sutkas©nda saat 10 çn (3062.5 MVt) gc itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

_________________________________________________________

Aktiv itkilYr

ェYbYkY HX Tr.yk. Tr.yksz. Tr.cYmi Reaktor KB vY SK Tac CYmi

110 8.61 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 8.61

220 4.51 1.39 2.71 4.10 0.00 0.00 0.00 8.60

330 4.38 0.43 0.84 1.27 0.00 0.00 0.00 5.64

500 7.40 0.72 0.46 1.18 0.00 0.00 0.00 8.57

Sum 24.89 2.54 4.00 6.54 0.00 0.00 0.00 31.43

CYdvYl 8.3. Abコeron YGEェ xarakterik q©コ sutkas©nda saat 19 çn (3423 MVt) gc itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

_______________________________________________________

Aktiv itkilYr

ェYbYkY HX Tr.yk. Tr.yksz. Tr.cYmi Reaktor KB vY SK Tac CYmi

110 9.67 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 9.67

220 7.93 2.02 2.60 4.63 0.00 0.00 0.00 12.56

330 3.04 0.42 0.81 1.23 0.00 0.00 0.00 4.27

500 5.29 0.56 0.45 1.02 0.00 0.00 0.00 6.31

Sum 25.93 3.01 3.86 6.88 0.00 0.00 0.00 32.80


Xarakterik q©コ sutkas©n©n eneri itkilYrinin cYdvYl 8.1, 8.2, 8.3-dY verilYnlYrY YsasYn hesabat©n©n nYticYlYri cYdvYl 7.4-dY verilir.
CYdvYl 8.4. Abコeron YGEェ xarakterik q©コ sutkas©nda enerji itkilYrinin strukturu, min kVt*saat
ェYbYkY, kVHXTr.yk.Tr.ykszCYmi110204.1800204.18220 113.5833.1265.34212.0433076.149.8420.22106.2500132.6613.5611.10157.32CYmi526.56§56.52§96.66§679.74§

Xarakterik yay sutkas© çn gc vY enerji itkilYrinin hesabat©.

CYdvYl 8.5., 8.6, 8.7-dY generasiya dynlYrindY gYrginliklYr 2008-ci ilin iyul ay©ndak© nYzarYt 錮lYrinY YsasYn verildikdY yerinY yetirilmiコ hesabatlar©n nYticYlYri verilir.
CYdvYl 8.5. Abコeron YGEェ xarakterik yay sutkas©n©n saat 04 çn (1606.4 MVt) gc itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

Aktiv itkilYr

ェYbYkY HX Tr.yk. Tr.yksz. Tr.cYmi Reaktor KB vY SK Tac CYmi

110 6.87 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 6.87

220 1.89 0.62 2.71 3.33 0.00 0.00 0.00 5.22

330 0.27 0.25 0.85 1.10 0.00 0.00 0.00 1.37

500 0.65 0.16 0.48 0.64 0.00 0.00 0.00 1.30

Sum 9.69 1.03 4.05 5.07 0.00 0.00 0.00 14.76


CYdvYl 8.6. Abコeron YGEェ xarakterik yay sutkas©n©n saat 10 çn (2064.8 MVt) gc itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

_______________________________________________________________

Aktiv itkilYr

ェYbYkY HX Tr.yk. Tr.yksz. Tr.cYmi Reaktor KB vY SK Tac CYmi

110 7.17 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 7.17

220 1.35 0.65 2.62 3.27 0.00 0.00 0.00 4.63

330 0.34 0.14 1.14 1.28 0.00 0.00 0.00 1.61

500 0.62 0.15 0.49 0.64 0.00 0.00 0.00 1.25

Sum 9.48 0.95 4.24 5.19 0.00 0.00 0.00 14.66
CYdvYl 8.7. Abコeron YGEェ xarakterik yay sutkas©n©n saat 22 çn (2418.8 MVt) gc itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

_______________________________________________________________

Aktiv itkilYr

ェYbYkY HX Tr.yk. Tr.yksz. Tr.cYmi Reaktor KB vY SK Tac CYmi

110 9.40 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 9.40

220 2.29 0.83 2.75 3.58 0.00 0.00 0.00 5.87

330 0.26 0.23 0.88 1.11 0.00 0.00 0.00 1.37

500 0.66 0.15 0.49 0.64 0.00 0.00 0.00 1.30

Sum 12.61 1.21 4.11 5.32 0.00 0.00 0.00 17.93
Xarakterik yay sutkas©n©n enerji itkilYrinin cYdvYl 8.5, 8.6, 8.7-dY verilYnlYrY YsasYn hesabat©n©n nYticYlYri cYdvYl 8.8-dY verilir.
CYdvYl 8.8. Abコeron YGEェ xarakterik yay sutkas©nda enerji itkilYrinin strukturu, min kVt*saat

ェYbYkY, ÂHXTr.yk.Tr.ykszCYmi110186.1900186.1922041.6816.7164.24122.633307.254.5424.0935.8850015.313.6511.7130.67CYmi250.43§24.9§100.04§375.37§

ェYk.1. EE itkilYrinin hesabat© çn verilYnlYr bazas©n©n haz©rlanmas©n©n blok-sxemi

Enerjisistemin bYslYyici elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin nYqlinY sYrf olunan texnoloji sYrfin hesablanmas© proqram© gc vY enerji itkilYrinin hesablanmas©, コYbYkY elementlYri zrY struktur tYhlili çn istifadY oluna bilYr.


添ksYk gYrginlikli hava xYtlYrindY tac hadisYsindYn yaranan texniki enerji itkilYrinin hesablanmas© - TACproqram tYminat©
AzYrbaycan Elmi TYdqiqat vY LayihY Axtar©コ Energetika ンnstitutunda iコlYnmiコ vY ifrat yksYk gYrginlikli elektrik veriliコ xYttindY tac hadisYsi zaman© gc vY enerji itkilYrinin hesabat© çn nYzYrdY tutulmuコ 典ac hadisYsinin xsusi xarakteristikalar©proqram© fazalar©n iコ輅 tutumlar©n©n, mYftillYrdY elektrik sahYsinin baコlanc vY ekvivalent tutumlar©n©n fazalar©n vY troslar©n istYnilYn konstruksiyalar© çn hava xYttindY tac hadisYsi itkilYrinin xsusi xarakteristikalar©n©n tYyin edilmYsinY; 4 Ysas vY 6 YlavY hava コYraiti çn dzYn vY da©q HX-dY tac hadisYsi itkilYrinin xsusi xarakteristikalar©n©n gYrginlikdYn as©l© olaraq cYdvYl, 4-ctYrtib polinom vY qvvYt funksiyalar© コYklindY al©nmas©na; mYftillYrdY tac hadisYsi zaman© YlavY tutumun tYyin edilmYsinY imkan verir.

HYmin proqramdan istifadY edilYrYk hava コYraitindYn as©l© olaraq 110, 220, 330 vY 500 kV gYrginlikli hava xYtlYri mYftillYrinin mxtYlif konstruksiyalar© çn tac hadisYsindYn yaranan xsusi itkilYrin gYrginlikdYn as©l© xarakteristikalar© al©nm©コd©r.

TYqdim olunan proqram enerjisistemin elektrik コYbYkYlYrinin gYrginliyi 110 kV-dan 輟x olan hava xYttlYrindY tac hadisYsindYn yaranan texniki enerji itkilYrinin hesablanmas© çn nYzYrdY tutulmuコdur.

Proqram©n istifadY etdiyi verilYnlYr bazas©nda 110 kV vY daha yksYk gYrginlikli xYtlYr haqq©nda tac hadisYsi itkilYrini hesablamaq çn tYlYb olunan btn mYlumatlar: nominal gYrginliyi, uzunlu, mxtYlif hava コYraitlYrinin davametmY mddYtlYri, tac hadisYsinin mxtYlif hava コYraitindY xsusi itkilYri vY s. mYlumatlar xsusi cYdvYllYrdY saxlan©l©r.

ェYk.8.7-dY 典ACproqram©nda hesabat©n nYticYlYrinY bax©コ çn gYrginlik sinfinin se輅lmYsi, コYk. 8.8-dY isY hesabat©n nYticYlYrinin ekran formas© gtYrilmiコdir. Hesabatlar©n nYticYlYri btlkdY vY ayr©-ayr© gYrginlik siniflYri zrY verilir.

典ACproqram©nda yerinY yetirilmiコ hesabatlar©n nYticYlYrini btlukdY vY ya ayr©-ayr© gYrginlik siniflYri zrY 軋p etmYk çn xsusi hesabat formalar© realizY olunmuコdur.

ェYkil 8.7. 典ACproqram©nda ilkin mYlumatlar©n ekran formas©

ェYk.8.8. 典ACproqram©nda hesabat©n nYticYlYrinY bax©コ formas©


添ksYk gYrginlikli elektrik コYbYkYlYrinin aktiv gc itkilYrinin normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© ィC EETS-NXproqram©


Bu proqram enerjisistemin elektrik コYbYkYlYrinin gYrginliyi 110 kV-dan 輟x olan hava xYttlYrindY aktiv gc itkilYrinin normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas© çn nYzYrdY tutulmuコdur (コYk.8.11).

滴esabladymYsini s©xd©qda ekranda コYkil 8.12-dY tYsvir edildiyi kimi regressiya tYnliyinin Ymsallar© Yks olunacaqd©r.

Proqram tYminat© gc itkilYrini proqnozlaコd©rmaq çn aコadak© コYkildY reqressiya tYnliklYrini verir

µ §


burada µ §- elektrik コYbYkYsinin dynlYrindY aktiv gclYrinin cYminin (PεES) normallaコd©r©lm©コ qiymYtidir:

µ §

ェYk. 8.11. EETS ィCNX proqram© iコY sal©nd©qda ekran formas©

ェYk. 8.12. EETS ィCNX proqram©nda hesabat©n nYticYlYri


EES mumi aktiv (Pεmax=PεES) vY reaktiv (Qεmax=QεES) tYlYbatlar©n©n dYyiコmY intervallar© (PεdYy.int, QεdYy.int) faizlY monitordan verilir (コYkil 8.13).

DigYr parametrlYrin hesabat© proqramda aコadak© kimi apar©l©r:


Pεmin=(1-PεdYy.int)* PεES Qεmin=(1-QεdYy.int)* QεES .

ェYkil 8.13. EES mumi aktiv vY reaktiv tYlYbatlar©n©n intervallar©


Proqram tYminat©nda mmi aktiv gc itkilYrini proqnozlaコd©rmaq çn kalkulyator nYzYrdY tutulmuコdur (ekran©n saaコa kncndY).

NmunY çn kalkulyator bmYsindY hesabata cari rejim parametrlYri kimi PεES=3448 MVt, QεES=1755.2 MVAr qiymYtlYri daxil edib 撤roqnozdymYsini s©xd©qda regressiya tYnliyinY gY hesablanm©コ aktiv gc itkilYri Proqramda hesablanm©コ qiymYtlY st-stY dºYcYk (コYkil 8.14).


ェYkil 8.14. Kalkulyatorla gc itkilYrinin proqnozlaコd©r©lmas©
Elektrik enerjisinin burax©la bilYn qeyri-balans©n©n hesablanmas© proqram© EETS-QB enerjinin qeydiyyat© sistemlYrindY 錮 cihazlar©n©n xYtalar© ilY YlaqYdar itkilYrin vY qeyri-balanslar©n hesablanmas© çn tYyin olunmuコdur. Bu modul iki variantda iコlYnmiコdir:

Yar©mstansiyalarda burax©la bilYn qeyri-balans©n hesablanmas©

Elektrik stansiyalar©nda burax©la bilYn qeyri-balans©n hesablanmas©

Yar©mstansiyalarda burax©la bilYn qeyri-balans©n hesablanmas© proqram©n©n Ysas ekran formas© コYkil 8.15-dY tYsvir olunmuコdur.

ェYkil 8.15. Yst-QB proqram©nda ilkin verilYnlYrin daxil edilmYsi
Yuxar©da ad© 躡kilYn mYlumatlar daxil edildikdYn sonra pYncYrYnin yuxar© sakncndYki BB Q-B dymYsini s©xd©qda qeyri-balans©n hesablanmas© proqram© iコY sal©n©r. NYticYdY コYkil 8.16-dY tYsvir edildiyi kimi aコadak© nYticYlYr ekrana x©r :

-Transformatorlarda itkilYr

-EE faktiki qeyri-balans© min kVt*saatla vY faizlY

-Maksimal burax©la bilYn qeyri-balans min kVt*saatla vY faizlY

Xsusi pYncYrYdY qeydiyyat sisteminin iコi haqq©nda mYlumat Yks olunur.

Faktiki qeyri-balans©n qiymYtini hesablamaq çn iコlYnmiコ proqram©n interfeysi generatorlar©n aktiv vY reaktiv elektrik enerjisinin hasilat©na, 110, 220, 330 kV-luq hava xYtlYrindYn rlYn elektrik enerjisinY, transformatorlarda elektrik enerjisinin sYrfinY, xsusi sYrfiyyata sYrf olunan elektrik enerjisinin miqdar©n©n hesablanmas©na, transformatorlarda elektrik enerjisinin itkisinin hesablanmas©na vY nYticYlYrin monitorda Yks etdirilmYsinY mvafiq olaraq tYrtib olunmuコdur (コYk.8.17-8.19).


ェYkil 8.16. Yst-QB proqram©nda hesablamalar©n nYticYlYri

ェYkil 8.17. Generatorlar©n aktiv vY reaktiv elektrik enerjisi

ェYkil 8.18. Xsusi sYrfiyyata sYrf olunan elektrik enerjisi

ェYkil 8.19. Transformatorlarda elektrik enerjisinin itkisi

滴ava xYtti mYftilinin temperaturunun meteoroloji tYsirlYrdYn vY cYrYyan ykndYn as©l© olaraq tYyin edilmYsiproqram©


Hava xYtlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin dYyiコYn hissYsinin hesablanmas©n©n dYqiqliyinin art©r©lmas©n©n istiqamYtlYrindYn biri mYftillYrin aktiv mqavimYtinin onlardan axan iコ輅 cYrYyan©n qiymYtini, Ytraf mhitin temperaturunu vY klYyin srYtini nYzYrY almaqla tYyin edilmYsidir.

TYqdim olunan proqram havan©n temperaturunu, iコ輅 cYrYyan© vY klYyin srYtini nYzYrY almaqla aktiv mqavimYti hesablamaq çn nYzYrdY tutlmuコdur.

Proqramda aコadak© alqoritm realizY olunmuコdur:

EVX-nin Ytraf©ndak© mhitin meteoroloji parametrlYri haqq©nda mYlumatlar©n daxil edilmYsi;

mYftilin temperaturunun dYyiコmYsi zrY hesabatlar drnn tYコkili;

havan©n temperaturunun dYyiコmYsi zrY hesabatlar drnn tYコkili;

klYyin srYtinin dYyiコmYsi zrY hesabatlar drnn tYコkili;

EVX cYrYyan©n©n meteoroloji parametrlYrdYn as©l© olaraq qiymYtlYrinin hesablanmas© vY mvafiq cYdvYllYrin tYrtibi. EVX mYftilinin temperaturunun cYrYyandan as©l©l©n©n Yn ki輅k kvadratlar sulu ilY approksimasiyas©. Approksimasiya olunmuコ tYnliklYrdYn EVX mYftilinin temperaturunun cYrYyandan as©l© qiymYtlYrinin al©nmas© vY xsusi aktiv mqavimYtin dYqiqlYコdirilmYsi;

meteoroloji parametrlYr zrY hesabatlar©n sonu vY nYticYlYrin xar©lmas©.

Proqram tYminat©n©n 滴esabatdymYsini s©xd©qda proqram©n ekran formas©n©n aコas©nda yerlYコYn ç dzbucaql©ya hesablamalar©n nYticYlYri yklYnYcYkdir (コYkil 8.20).


ェYkil 8.20. Hesablamalar©n nYticYlYri


Hesablamalar©n nYticYlYrinY qrafik コYkildY baxmaq çn 敵rafik as©l©l©qlardymYsini s©xmaq laz©md©r. Bu zaman alan ekran formas©nda (コYkil 8.21) mYftilin temperaturunun vY xsusi mqavimYtinin cYrYyandan as©l©l© qrafik コYkildY Yks olunacaqd©r.

ェYkil 8.21. MYftilin temperaturunun vY xsusi mqavimYti qrafiklYri


Proqram tYminat©nda al©nm©コ nYticYlYrdYn istifadY etmYklY hava xYtti mYftilinin temperaturu meteoroloji tYsirlYrdYn vY cYrYyan ykndYn as©l© olaraq tYyin edilir vY mYftilin mqavimYti vY elektrik enerjisi itkilYri tempeaturdan as©l© olaraq daha dYqiq hesablan©r.

26. Gc6,3 MVA olan 10/0,4 kV gYrginlikl TM tipli transformatorda illik EE itkilYrinin hesablanmas©


Gc6,3 MVA vY yksYk gYrginliyi 10 kV olan TM tipli transformatorun yk qrafiki コYkil -dY verilmiコdir. Transformator hYmiコY qoコuldu hal çn onda illik EE itkilYrini hesablayaq.

ェYkil Transformatorun yk qrafiki


Sor mYlumatlar©na YsasYn yksz iコlYmY rejimindY belY transformatorda aktiv gc itkilYri Χミyuksuz=9 kVt-d©r. Q©sa qapanma itkilYri Χミq.q=46,5 kVt-d©r. ェYrtY gY transformatorun il YrzindY iコ saatlar©n©n say© ttr=8760-d©r.

熟 bk yklYnmYdY transformatorun yklYnmY Ymsal©:

υ=µ §

熟 bk itkilYr vaxt©n© tapaq:



ä=µ § =µ § = 4483 saat

Transformatorda illik EE itkilYri:

ΧWillik=Χミyuksuz* ttr + Χミq.q*υ2*äハΟΛベΚΙΘミペハ46,5*0,7932*4483

= 209929 kVt*saat olacaq


27. 6 kV gYrginlikli kabel xYttindY EE itkilYrinin hesablanmas©
Qeyd. Kabel xYttindY EE itkilYrinin hesablanmas© çn µ §dsturundan istifadY edirlYr, burada r0 - 1 km uzunlunda kabel xYttinin mqavimYti, Om/km; L- xYttin uzunlu, km; Wa - Transformator mYntYqYsindYn aktiv enerjinin istehlak©, min kVt*saat; U ィC xYttin gYrginliyi, kV; T ィC hesabat dr saat
NmunY: Kabel xYttindY EE itkilYrinin hesablanmas©
ンlkin verilYnlYr:

ACチ6 3*185 markal© 1,5 km uzunlunda kabel xYtti;

XYttin gYrginliyi U=6 kV;

Hesabat dr 30 sutka (T=30キ24=720 saat);

Transformator mYntYqYsindYn aktiv enerjinin istehlak© 512,250 min kVt*saat.
Sor mYlumatlar©na YsasYn ACチ6 3*185 markal© 1 km uzunlunda kabel xYttinin mqavimYti r01=0,17 Om/km-dir. Paralel iコlYyYn iki kabelin mqavimYti r0=µ §=0,085 Om/km olar.

Hesabat drndY (1 ay =720 saat) YrzindY EE itkilYri:


µ §= 2.104 min kVt*saat-a bYrabYr olacaq

28. Gc transformatorunda gc vY EE itkilYrinin hesablanmas©


Gc transformatorunda gc vY EE itkilYrinin hesablanmas© çn ilkin mYlumatlar cYdvYl -dY verilmiコdir.
CYdvYl . Cc transformatorun parametrlYri
Transformatorun parametrlYriヨl錮 vahidiNominal gc (Snom)400 kVAYksz iコ rejimindY aktiv gc itkilYri (ΧPyks)0,12 kVtQ©sa qapanmada aktiv gc itkilYri (ΧPq.q)0,45 kVtYksz iコlYmY cYrYyan© (Iyks)1%Q©sa qapanma gYrginliyi (Uq.q)1%YklYnmY Ymsal© (Kykl)5Maksimal yklYnmY vaxt© (メmax)4200 saatンl YrzindY iコ saatlar© (Til)8760 saat

Gc transformatorunda mumi aktiv gc itkilYrini µ § dsturuna YsasYn hesablayaq:

ΧPtr = µ § kVt.

Gc transformatorunda mumi reaktiv gc itkilYrini µ § dsturuna YsasYn hesablayaq:

µ §= kVAr.

Transformatorda tam gcn itkilYri µ §dsturuna gY hesablan©r:


µ §µ § 鷏タ.

Aktiv enerji itkilYri µ § dsturundan tap©l©r.

µ §dsturundan tap©lan maksimal itkilYr vaxt©

µ §µ § saat olar.

Aktiv enerji itkilYrini hesablayaq:

µ §kVt*saat.

Reaktiv enerji itkilYri µ § dsturundan tap©l©r:

µ §kVAr*saat.


Tam enerji itkilYri µ § dsturundan tap©l©r:
µ §µ § kVA*saat.

29. 110 kV gYrginlikli EVX-dY hesabat sutkalar© metodu ilY EE itkilYrinin hesablanmas©


EVX-nin aktiv mqavimYti R=3 Om, aylar zrY コYbYkYyY burax©lan EE miqdar© isY aコadak© cYdvYl -da verilmiコdir.
CYdvYl . Aylar zrY コYbYkYyY burax©lan EE miqdar©
AyWa,

min kVt*saatWr,

min kVAr*saatSutkalaryanvar206701258131Fevral218751212528mart202401089031aprel178501000130may13860802031iyun12341705330iyul13150752931avgust13500770431sentyabr14100890030oktyabr201001157031noyabr223441230430dekabr250501534531CYmi215080124017365

Aylar zrY コYbYkYyY burax©lan EE miqdar©n©n diaqram© コYkil -dY verilmiコdir. Q©r©q xYtlYrlY nYzarYt 錮lYrinin vaxt© gtYrilmiコdir.


ェYkil . Aylar zrY コYbYkYyY burax©lan EE miqdar©n©n diaqram©


Dekabr ay©nda コYbYkYyY burax©lan EE miqdar©W12a = 25050 min kVt*saat vY W12r =15340 min kVAr*saat, sutkalar©n say© D12=31 olmuコdur. Dekabr ay©n©n xarakterik gnçn sutkal©q yk qrafiki nisbi vahidlYrdY cYdvYl 0-da verilmiコdir

CYdvYl 0. Dekabr ay©n©n xarakterik gnçn sutkal©q yk qrafiki


tPttPt10.5130.7620.48140.7630.46150.7840.47160.7950.47170.8260.6180.8370.819180.9200.9290.9210.91100.8220.91110.78230.7120.75240.5

Qeyd: Pnisbi = µ §, burada i=1,2,3,.........24)

Hesabat ay©, yYni dekabr ay© çn orta sutkal©q burax©lan EE-nin miqdar©:

µ §808,0645 min kVt*saat

µ §495 min kVAr*saat olar.

Burax©lan EE-nin miqdar© orta sutkal©q burax©lan EE-nin miqdar©na bYrabYr yk qrafikini hesablamaq çn nYzarYt sutkas© YrzindY aktiv gcn nisbi qiymYtlYrinin orta qiymYtini tapaq: µ §=0,733

Aktiv vY reaktiv gclYrin orta qiymYti: µ § 33,669 min kVt vY µ §= 20,625 min kVAr tYコkil etmiコdir.

NYzarYt sutkas© YrzindY aktiv vY reaktiv gclYrin orta qiymYtY gYtirilmiコ mtlYq qiymYtlYri (i=1,2,....24) µ §; µ § dsturlar© ilY hesablan©r. DynlYrindY yk qrafiklYrinin konfiqurasiyas© hesabat ay©n©n nYzarYt sutkas©n©n 錮lYrinY mvafiq vY burax©lan EE-nin miqdar© µ §-ya bYrabYr olan コYbYkYdY hesabat ay©n©n sutkas© YrzindY EE itkilYri hesablan©r. Gc itkilYri µ §dsturu ilY hesablan©r. NYticYlYr cYdvYl 1-dY verilmiコdir:


CYdvYl 1. Aktiv, reaktiv gclYr vY gc itkilYri
tPi ,

MVtQi,


MVArトPi,

MVttPi ,

MVtQi,

MVArトPi122.9714.070.1801334.9121.390.416222.0513.510.1661434.9121.390.416321.1312.940.1521535.8321.950.438421.5913.230.1591636.2922.230.449521.5913.230.1591737.6723.080.484627.5616.880.2591838.1323.360.496736.7522.510.4611945.9428.140.720841.3425.330.5832042.2625.890.609941.3425.330.5832141.8025.610.5961036.7522.510.4612241.8025.610.5961135.8321.950.4382332.1619.700.3531234.4521.110.4052422.9714.070.180トPcYmi = 9.755 MVt

Maksimal qiymYtlYr Pmax=45.94, Qmax=28.14. Hesabat ay©n©n sutkas© YrzindY EE itkilYri トWsutka=µ §=9.755 milyon kVt*saat olmuコdur.

Ekvivalent gnlYr say© µ §=196-ya bYrabYrdir

Hesabat drndY EE itkilYriトWil= トWsutka*µ §= 9.755*196=1912 min kVt*saat vY ya il YrzindY burax©lan EE-dYn faizlY トWil,% = µ § tYコkil edir.

30. 10 kV gYrginlikli paylay©c© elektrik コYbYkYsindY EE itkilYrinin hesablanmas© nmunYsi


ェYkil -dY mYftillYrin uzunluqlar© vY markas©, paylay©c© transformatorlar©n gcgtYrilmYklY paylay©c© elektrik コYbYkYsinin sxemi tYsvir edilmiコdir.

ェYkil . 10 kV-luq paylay©c© radial elektrik コYbYkYsinin sxemi


Paylay©c© transformatorlar©n pasport gtYricilYri vY 0.4 kV tYrYfdY yklYrin qiymYtlYri cYdvYl 2-dY verilib. YklYr paylay©c© transformatorlar©n orta gcnn baコ hissYnin ykndY pay©n© gtYrYn Ki iコtirak etmY Ymsal© コYklindY verilmiコdir.

Elektrik コYbYkYsinin baコ hissYsindY gYrginliyin orta sYviyyYsi 10,5 kV, baコ hissYdYn elektrik コYbYkYsinY ay YrzindY burax©lm©コ elektrik enerjisinin aktiv vY reaktiv hissYlYrinin qiymYtlYri 450000 kVt*saat vY 225000 kVAr*saat olmuコdur. Hesabat dr31 sutka vY ya 744 saat-d©r.


CYdvYl 2. Paylay©c© transformatorun pasport gtYricilYri vY

0,4 kV-luq コinlYrdY yklYr


Transformator mYntYqYsinin

ケ-siSnom, kVAナ %Pq.q, kVtPyuksuz, kVtンyuksuz, %ハi2-64004,55,71,02,10,3443-72504,63,950,722,30,2154-81604,62,880,52,40,1384-101004,62,120,342,60,0865-92504,63,950,722,30,21511604,62,880,52,40,138

10 kV gYrginlikli paylay©c© elektrik コYbYkYsindY EE itkilYrinin hesablanmas© qaydas© aコadak© kimidir:

1) Paylay©c© radial elektrik コYbYkYsi haqq©nda mYlimatlar proqram tYminat©n©n verilYnlYr bazas©na aコadak© コYkildY verilmiコ formada daxil edilir:

Fiderin ad©: TEST-1

Hesabat ili: 2014

Baコ hissYdY gYrginlik: 10 kV

Baコlan Sonu Markas© Uzunlu Budan nGYrginlik

1 2 AC-50 0.2000 HX 10.0

2 3 AC-50 0.2200 HX 10.0

3 4 AC-50 0.2200 HX 10.0

4 5 AC-50 0.2500 HX 10.0

--------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

13 14 メフ-400 0.0000 メミ 10.0

15 16 メフ-630 0.0000 メミ 10.0

17 41 メフ-400 0.0000 メミ 10.0

--------------------------------------------------------------------------


2) 竣Yz sxeminin (bax©lan halda elektrik veriliコ xYtti vY paylay©c© transformatorlar©n) parametrlYri hesablan©r, belY ki, paylay©c© transformatorlar©n aktiv vY reaktiv ke輅riciliklYri 10 kV gYrginlikdY hesablan©r.

Budaqlar uzre melumatlar Duyunler uzre melumatlar

NN duyun R X KT * ケ duyun U ハモ P Q

1 2 2.760 1.122 0.000 * 2 10.50 0.000 0.000 0.000

2 3 2.300 0.935 0.000 * 3 10.50 0.000 0.000 0.000

3 4 2.560 0.770 0.000 * 4 10.50 0.000 0.000 0.000

4 5 5.120 1.540 0.000 * 5 10.50 0.000 0.000 0.000

2 6 3.438 11.250 0.040 * 6 0.38 0.345 0.209 0.104

3 7 5.920 18.000 0.040 * 7 0.38 0.216 0.130 0.065

4 8 10.352 28.125 0.040 * 8 0.38 0.138 0.083 0.042

4 10 19.700 45.000 0.040 * 10 0.38 0.086 0.052 0.026

5 9 5.920 18.000 0.040 * 9 0.38 0.216 0.130 0.065

______________________________________________________________________________

Cemi duyunler 10 Budaqlar 9 Tr-lar 5 Shuntlar 0

Guclerin cemi 0.6048 MVt 0.3024 MVAr QM gerginliyi 10.50 kV
3) Paylay©c© transformatorlar©n hesabat yklYri tYyin edilir. Hesabat rejimi kimi baコ hissYnin maksimal yknY mvafiq olan rejim se輅lir.
cosÚr qiymYti btn yklYr çn eyni qYbul edilir vY hesabat drndY baコ hissYdYn burax©lan EE miqdar©na YsasYn hesablan©r:
cosµ §
4)Paylay©c© elektrik コYbYkYsinin sadYlYコdirilmiコ sxeminin parametrlYri tYyin edilir.

5) Gc ax©nlar© hesablan©r.

6) Gc itkilYri hesablan©r.

7) Enerji itkilYrinin baza tYコkiledicisi hesablan©r.

8) Ayr©-ayr© dynlYrdY yk qrafiklYrinin mxtYlifliyi nYzYrY al©n©r.
Aコada AzET vY LA Eン proqram© zrY 10 kV gYrginlikli paylay©c© elektrik コYbYkYsindY EE itkilYrinin hesablanmas© nmunYsindY yerinY yetirilmiコ hesablamalar©n nYticYlYri verilmiコdir.

_______________________________________________________________

Budaqlar uzre hesabatin neticeleri Duyunler uzre hesabatin

(kVt.kVAr.タ) nYticeleri (kVt.kVAr.ハツ)


NN PEVX QEVX Qdol IEVX Pitki Qitki Ndyn Pyk Qyk U FAZA
1 2 631.5 327.8 -0.89 39.13 12.67 5.15 2 0.0 0.0 10.299 0.10

2 3 408.5 212.6 -0.72 25.81 4.60 1.87 3 0.0 0.0 10.188 0.16

3 4 272.3 141.8 -0.56 17.40 2.32 0.70 4 0.0 0.0 10.109 0.25

4 5 132.8 69.4 -1.10 8.56 1.12 0.34 5 0.0 0.0 10.032 0.33

5 9 131.7 69.1 0.00 8.56 1.30 3.95 9 130.4 65.2 0.393 -0.81

2 6 210.4 110.2 0.00 13.31 1.83 5.98 6 208.6 104.3 0.404 -0.99

3 7 131.6 69.0 0.00 8.42 1.26 3.83 7 130.4 65.2 0.400 -0.94

4 10 52.8 27.6 0.00 3.40 0.68 1.56 10 52.1 26.1 0.395 -0.80

4 8 84.3 44.2 0.00 5.44 0.92 2.49 8 83.4 41.7 0.396 -0.85

_______________________________________________________________

Fiderin ekviv. muqavimetinin hesabati

RekvHX= 4.4799 RekvTR= 2.1453 RekvCYmi= 6.6252

HXsay= 4 HX umumi uzunlugu 11.5km Tr sayi 5 ScYmiTR= 1160.00 kVA PcYmi,ykszTR= 4.45 kVt

_______________________________________________________________

QYrarlaコm©コ rejimin nrYsi 1

_______________________________________________________________

Budaqlarda cemi itkiler 0.0267 MVt 0.0259 MVAr

Shuntlarda itkilerin cemi 0.0046 MVt 0.0272 MVAr

EVX doldurma gucu -0.0033 MVAr

BD GUCU 0.6315 MVt 0.3278 MVAr

ITERASIYALAR SAYI 3

_______________________________________________________________

Sebeke elementlerinde aktiv guc itkileri MVt

Gerginlikler YUK. YUK. YIsleme UMUMI

_______________________________________________________________

Duyunlerde gerginlikler

10.299 2 10.188 3 10.109 4 10.032 5 0.393 9 0.404 6

0.400 7 0.395 10 0.396 8

______________________________________________________________________________

DUYUN GERGINLIK KENARA CHIXMALAR %-lY

-1.91 2 -2.97 3 -3.72 4 -4.46 5 3.49 9 6.42 6

5.18 7 4.05 10 4.23 8

_______________________________________________________________

HX ve transformatorlarda EE itkileri

_______________________________________________________________

NN DUYUN U ミ EVX Q EVX I EVX EE ITKILERI. MVt.saat

kV フVt フVAr タ Yuk altinda. Yuks.Is Umumi

1 2 10.299 0.632 0.328 39.125 9.902 0.000 9.902

2 3 10.188 0.408 0.213 25.814 3.592 0.000 3.592

3 4 10.109 0.272 0.142 17.396 1.816 0.000 1.816

4 5 10.032 0.133 0.069 8.555 0.878 0.000 0.878

5 9 0.393 0.132 0.069 8.557 1.016 0.786 1.802

2 6 0.404 0.210 0.110 13.314 1.428 1.144 2.572

3 7 0.400 0.132 0.069 8.420 0.984 0.811 1.794

4 10 0.395 0.053 0.028 3.404 0.535 0.274 0.809

4 8 0.396 0.084 0.044 5.438 0.717 0.411 1.128

_______________________________________________________________

EE umumi itkileri 20.867 3.426 24.293

_______________________________________________________________

Fiderin adi Buraxilan EE EE itkileri min kVt*saat EE itkileri, %

xetlerde transformatorlarda cemi yuksuz ish cemi

Test-10kV-10duy 450.00 16.187 4.680 20.867 3.426 24.293

______________________________________________________________________________

Bas hissede Metodiki ve informasiya OKX 0.075

Sadeleshdirilmish metodika ile OKX

Shebekenin ekvival. orta kv.xetasi

PogrVL PogrTRnagr DolyaVL PogrEkvES PogrTRxx SumPogr

0.067 0.031 0.666 0.057 0.050 0.079

_______________________________________________________________

Minimal 14.024 4.387 3.083 21.494

Orta 16.187 4.680 3.426 24.293

Maksimal 18.350 4.972 3.768 27.091

_______________________________________________________________

Umumi EE itkilerinin deyisme intervalinin hedleri ( umumi EE itkilerinin %) -11.52 % 11.52 %

Umumi EE itkilerinin deyisme intervali (Minimal-Orta-Maksimal) 21.494 24.293 27.091

Umumi EE itkilerinin deyisme intervali ( burax EE-den %) 4.78 5.40 6.02

_______________________________________________________________

Duyun yuklerinin istirak emsali

0.269 0.269 9 5

0.277 0.277 6 1

0.173 0.173 7 2

0.108 0.108 10 4

0.172 0.172 8 3

Duyun yuklerinin istirak emsallari cemi 1.0000

_______________________________________________________________

Budaqlar uzre melumatlar Duyunler uzre melumatlar

NN duyun R X KT * ケ duyun U ハモ P Q

1 2 2.760 1.122 0.000 * 2 10.50 0.000 0.000 0.000

2 3 2.300 0.935 0.000 * 3 10.50 0.000 0.000 0.000

3 4 2.560 0.770 0.000 * 4 10.50 0.000 0.000 0.000

4 5 5.120 1.540 0.000 * 5 10.50 0.000 0.000 0.000

5 9 5.920 18.000 0.040 * 9 0.38 0.269 0.163 0.081

2 6 3.438 11.250 0.040 * 6 0.38 0.277 0.168 0.084

3 7 5.920 18.000 0.040 * 7 0.38 0.173 0.105 0.052

4 10 19.700 45.000 0.040 * 10 0.38 0.108 0.065 0.033

4 8 10.352 28.125 0.040 * 8 0.38 0.172 0.104 0.052

_______________________________________________________________

Cemi duyunler 10 Budaqlar 9 Tr-lar 5 Shuntlar 0

Guclerin cemi 0.6048 MVt 0.3024 MVAr QM gerginliyi 10.50 kV

_______________________________________________________________

Budaqlar uzre hesabatin neticeleri(kVt.kVAr.タ) Duyunler uzre hesabatin neticeleri(kVt.kVAr.ハツ)
NN モヌヒホツ P EVX Q EVX Q ヌタミ I EVX P ITKI Q ITKI N DUYun P YUK. Q YUK. U FAZA

_______________________________________________________________

Fiderin ekviv. muqavimetinin hesabati

Raschet Rekv RekvVL= 4.4799 RekvTR= 2.1453 RekvSum= 6.6252

HXsay= 4 HX umumi uzunlugu 11.5km Tr sayi 5 SsumTR= 1160.00 kVA PsumXXTR= 4.45 kVt

_______________________________________________________________

ヘ黑褞 跖à ミモミ 2

_______________________________________________________________

Budaqlarda cemi itkiler 0.0306 MVt 0.0282 MVAr

Shuntlarda itkilerin cemi 0.0046 MVt 0.0271 MVAr

EVX doldurma gucu -0.0033 MVAr

BD GUCU 0.6353 MVt 0.3299 MVAr

ITERASIYALAR SAYI 1

_______________________________________________________________

Sebeke elementlerinde aktiv guc itkileri MVt

Gerginlikler YUK. YUK. YIsleme UMUMI

_______________________________________________________________

Duyunlerde gerginlikler

10.298 2 10.175 3 10.075 4 9.977 5 0.389 9 0.406 6

0.401 7 0.392 10 0.393 8

_______________________________________________________________

DUYUN GERGINLIK KENARA CHIXMALAR ツ % ホメ U ニナヒ.

-1.93 2 -3.10 3 -4.05 4 -4.98 5 2.36 9 6.81 6

5.45 7 3.07 10 3.30 8

_______________________________________________________________

HX ve transformatorlarda EE itkileri

_______________________________________________________________

NN DUYUN U ミ EVX Q EVX I EVX EE ITKILERI. MVt.saat

kV フVt フVAr タ Yuk altinda. Yuks.Is Umumi

1 2 10.298 0.635 0.330 39.363 10.023 0.000 10.023

2 3 10.175 0.454 0.237 28.702 4.440 0.000 4.440

3 4 10.075 0.342 0.180 21.953 2.891 0.000 2.891

4 5 9.977 0.167 0.088 10.806 1.401 0.000 1.401

5 9 0.389 0.165 0.088 10.809 1.621 0.778 2.399

2 6 0.406 0.169 0.088 10.664 0.916 1.144 2.060

3 7 0.401 0.106 0.055 6.751 0.632 0.809 1.441

4 10 0.392 0.066 0.035 4.294 0.851 0.272 1.123

4 8 0.393 0.106 0.056 6.856 1.140 0.408 1.548

______________________________________________________________________________

EE umumi itkileri 23.917 3.410 27.327

_______________________________________________________________

Fiderin adi Buraxilan EE EE itkileri min kVt*saat EE itkileri, %

xetlerde transformatorlarda cemi yuksuz ish cemi

Test-10kV-10duy 450.00 18.756 5.161 23.917 3.410 27.327

_______________________________________________________________

Bas hissede Metodiki ve informasiya OKX 0.075

Sadeleshdirilmish metodika ile OKX

Shebekenin ekvival. orta kv.xetasi

PogrVL PogrTRnagr DolyaVL PogrEkvES PogrTRxx SumPogr

0.067 0.031 0.686 0.058 0.050 0.081

_______________________________________________________________

Minimal 16.249 4.838 3.069 24.157

Orta 18.756 5.161 3.410 27.327

Maksimal 21.262 5.483 3.751 30.497

_______________________________________________________________

Umumi EE itkilerinin deyisme intervalinin hedleri ( umumi EE itkilerinin %) -11.60 % 11.60 %

Umumi EE itkilerinin deyisme intervali (Minimal-Orta-Maksimal) 24.157 27.327 30.497

Umumi EE itkilerinin deyisme intervali ( burax EE-den %) 5.37 6.07 6.78

ミマホメ-ミム proqrami ile hesablanan OKX

Bashhissede metodik ve melumat xetalarinin OKX 7.50 %


粛avYlYr
粛avY. 1. Enerji sistemin elektrik コYbYkYlYrindY enerji itkilYrinin hesablanmas© çn tYlYb olunan ilkin mYlumatlar©n haz©rlanmas© formalar©


ォAzYrenerjiサ ASC bYslYyici vY paylay©c© elektrik コYbYkYlYrinin texniki itkilYrinin hesabatlar©n©n apar©lmas© vY struktur tYhlili EES, paylay©c© elektrik コYbYkYlYri regionlar©, rayonlar©, sahYlYri, yar©mstansiyalardan xan fiderlYr vY gYrginlik siniflYri zrY apar©l©r.
粛avY. 1.1. Enerji sistemin bYslYyici elektrik コYbYkYlYrindY enerji itkilYrinin hesablanmas© çn tYlYb olunan ilkin mYlumatlar©n haz©rlanmas© formalar©
1. Enerji sistemin bYslYyici elektrik コYbYkYlYrinin EVX vY gc transformatorlar©n©n parametrlYrini gtYrmYklY YmYliyyat (YvYz) sxemi.

2. Hesabat drndY (ay, il) elektrik コYbYkYlYrinY EVX vY gYrginlik siniflYri zrY daxil olan vY rulYn elektrik enerjisinin strukturu haqq©nda mumi mYlumat (cYdvYl ).

- Elektrik コYbYkYsinY EVX vY gYrginlik siniflYri zrY daxil olan mumi enerji (min. kVt*saat);

- DigYr elektrik コYbYkYlYrY EVX vY gYrginlik siniflYri zrY rlYn enerji (min. kVt*saat);


CYdvYl . Elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin strukturu
ケGYrginlik sinfi, kVェYbYkYyY daxil olan enerji,

min kVt*saatェYbYkYdYn rlYn enerji,

min kVt*saat12345

3. Elektrik コYbYkYsinin mumi gtYricilYri.

- Elektrik veriliコ xYtrlYrinin mumi uzunlu;
CYdvYl . Elektrik veriliコ xYtrlYri haqq©nda mYlumat
ケGYrginlik

sinfi, kVHava xYtlYri, kmKabel xYtlYri, km123456CYmi

- Gc transformatorlar©n©n mumi qoyulmuコ gcvY say©;
CYdvYl . Gc transformatorlar© haqq©nda mYlumat
ケGYrginlik sinfi, kVGc

MVASay©,


YdYd123456CYmi

4. GYrginliyi 110 kV-dan yksYk olan bYslYyici elektrik コYbYkYlYrindY enerji itkilYrinin hesablanmas© çn illik yay vY q©コ msmlYri zrY nYzarYt 錮 gnlYrinin yk qrafiklYri P, Q, U, I.

5. Elektrik sxeminin faktiki istismar vYziyyYtini Yks etdirYn yay vY q©コ msmlYri zrY sxemdYn alm©コ EVX, trasformatorlar©n vY yk a軋rlar©n©n vYziyyYti siyah©s©.

粛avY 1.2. Enerjisistemin PEェ enerji itkilYrinin hesablanmas© çn tYlYb olunan ilkin mYlumatlar©n haz©rlanmas© formalar©


Enerjisismemin paylay©c© elektrik コYbYkYlYrinin birxYtli sxemi tYqdim olnmal©d©r. ンlkin mYlumatlar hYr bir regiona aid elektrik コYbYkY rayonlar©, elektrik コYbYkY rayonunun yar©mstansiyalar© vY fiderlYri zrY tYqdim olunmal©d©r.

35-110 kV-luq elektrik コYbYkYlYri mYssisYlYrindY enerji itkilYrinin hesablanmas© vY araコd©r©lmas© çn tYlYb olunan ilkin mYlumatlar

- 35-110 kV-luq elektrik コYbYkYsinin birxYtli sxemi;

- 110-35-10 kV-luq yar©mstansiyalarda aktiv enerjinin istehlak© haqq©nda mYlumat, min kVt*saat;

- 110-35-10 kV-luq yar©mstansiyalarda reaktiv enerjinin istehlak© haqq©nda mYlumat, min kVar*saat;

- 110 kV-luq コinlYrdY gYrginliyin orta qiymYtlYri. Yay vY q©コ msmlYrindY sutkal©q nYzarYt gYrginlik 錮lYrinin nYticYlYri;

- GYrginliyi 35 kV-dan 輟x olan Ysas elementlYrin yay vY q©コ msmlYrindY sutkal©q yk qrafiklYri. Maksimum vY minimum rejimlYrdY yk cYrYyan©n©n qiymYtlYri.
粛avY 1.3. 6-10 kV-luq PEェ enerji itkilYrinin hesablanmas© vY araコd©r©lmas© çn tYlYb olunan ilkin mYlumatlar
- 6-10 kV-luq elektrik コYbYkYsinin birxYtli sxemi;

- Fiderin baコ hissYsindY yk haqq©nda mYlumat;

- ンl YrzindY istehlak olunan aktiv enerji, min kVt*saat;

- ンl YrzindY istehlak olunan reaktiv enerji, min kVar*saat;

- Maksimum vY minimum rejimlYrdY gYrginliyin qiymYtlYri, kV (cYdvYl .);

- Fiderin baコ hissYsindY cYrYyan©n Yn bk qiymYti, A;

- Fiderin baコ hissYsindY cYrYyan©n Yn ki輒 qiymYti, A;

Fiderin qoコulma vaxt© 1800-2400, 700-830;

Fiderin alma vaxt© 2400 -700, 830 -1800.

CYdvYl . Fiderin baコ hissYsindY cYrYyan vY gYrginliklYrin 錮lYri


ヨl錮 vaxt©, saat1234--------101112U, V10,710,710,710,6--------10,310,310,4I, A28232121--------575348ヨl錮 vaxt©, saat13141516--------222324U, V10,510,510,410,4--------10,410,510,5I, A48484641--------555348

粛avY 1.4. GYrginliyi 1000 V-dan aコa olan コYhYr vY kYnd PEェ enerji itkilYrinin hesablanmas© çn tYlYb olunan ilkin mYlumatlar


0,4 kV-luq elektrik コYbYkYsi sxemlYrinin vY rejimlYrinin araコd©r©lmas© Ysas©nda xarakterik sahYlYr se輅lir (CYdvYl ). Se輓Ynin hYcmi 5%-Y yax©n olmal©d©r.

Transformator mYntYqYsinin baコ hissYsindY maksimum vY minimum rejimlYrinin parametrlYri aコadak© kimi se輅lir:

transformator mYntYqYsindYn Yn uzaq mYsafYdY yerlYコYn ntYdY maksmimum rejimindY (Rmax), gYrginliyin itkisi %;

transformator mYntYqYsindYn Yn uzaq mYsafYdY yerlYコYn ntYdY minimum rejimindY (Rmin), gYrginliyin itkisi %.

Fazalarda yklYrin qeyri ィC simmetrikliyi ΧIqs=(Imax-Imin)/Icr, vY 錮lYrin IA, IB, IC maksimal vY minimal qiymYtlYri cYdvYl -Y mvafiq tYqdim olunmal©d©r.
CYdvYl . Xarakterik sahYlYrin se輅lmYsi
XYttin nrYsiΧUmax, %ΧUmin, %Pmax,

kVtPmin,


kVtQeyd14,51,48024Simmetrik yklYr23,20,9752236,02,3752949,94,0662651,20,3307ΧIqs ィC 25%64,61,35014Simmetrik yklYr76,91,7571589,02,013030ΧIqs ィC 20%粛avY 2. EVX vY transformatorlar©n parametrlYri
Elektrik enerjisi itkilYrini hesablamaq çn EVX, transformatorlar haqq©nda zYruri mYlumatlar cYdvYl vY -dY verilmiコdir.
CYdvYl . EVX-nin parametrlYri

F,

mm*mmro, Om/kmxo, Om/kmbo,



10-6

*Sm/kmgo,

10-6

*Sm/kmΧPkoIbb, AQdol161.90.3982.6001050251.280.3852.6001300350.920.3742.59001750350.7730.422.73001750500.5920.4332.65002100700.420.4222.73002100950.3140.4112.8100.252650.0631200.2490.4032.8500.253300.065



CYdvYl . ンki dolaql© transformatorlar©n parametrlYri
NTipSnom,

MVAUY,


kVUA,

kVΧPqq,


kVtΧPyuksuz,

kVtUqq,


%Io,

%1TM-0.0250.025100.40.60.1354.53.22TM-0.0400.04100.480.80.194.533TM-0.0630.063100.41.280.2654.52.84TM-0.10.1100.41.970.3654.52.65TM-0.160.16100.42.650.5654.52.46TM-0.250.25100.43.70.824.52.37TM-0.400.4100.45.51.055.52.18TM-0.630.63100.47.61.565.529TM-1.01100.412.22.455.51.410TM-1.61.6100.4183.35.51.311TM-2.52.5100.4264.65.5112TM-44100.433.56.46.50.913TM-6.36.3100.446.596.50.814TD-4040110101755210.50.6515TD-808011003108910.50.5516TD-125125110040012010.50.5517TD-200200110055017010.50.518TD-250250110064020010.50.519TD-400400110090032010.50.4520TM-2.52.51100226.510.51.521TM-6.36.311004811.510.50.822TM-101011006015.510.50.723TD-16161100852410.50.724TP-252511001203010.50.725TP-323211001454010.50.726TP-404011001605010.50.6527TP-636311002457010.50.628TP-808011003108510.50.629TP-125125110040012010.50.5530TD-808022010320105110.631TD-12512524210.5380135110.632TD-20020024215.75580200110.4533TD-25025024213.8650240110.4534TD-40040024215.75880330110.435TD-630630242201300380110.3536TP-32322301116753120.937TP-63632306.330082120.838TP-10010023010.5360115120.739TP-16016023038.5525167120.640TD-12512533010.5360145110.541TD-20020034720560220110.4542TD-25025034715.75605240110.4543TD-4004003300810365110.444TCT-63063033001380405110.345TCT-100010003300220048011.50.346TP-3232330017082110.8547TD-3232330017082110.8548TP-63633300265120110.749TD-63633300265120110.750TP-1251253300420180110.551TD-2502505000600250130.4552TD-4004005000800385130.453TCT-63063050001300500140.3554OP-33333350000200120.3555OP-41741750000255130.356OP-5335335000030013.50.358TPEKV-8008005002421800650130.3559TEKV-2000200011505003750108011.50.3560TEKV-4000400011505007500216011.50.35


粛avY 8. "G軋y" y/st-s©ndan xan 10 kV-luq "4-cェYhYr" hava xYttinin birxYtli sxemi Ysas©nda ekvivalent mqavimYt sulu ilY EE itkilYrinin hesablanmas©
Enerji TYchizat ンdarYsindY "Enerqomera" tipli sayclar©n texniki imkanlar© nYzYrdYn ke輅rilYrkYn mYyyYn olunmuコdur ki, sayc proqram©na ekvivalent mqavimYt daxil edilmYklY "OnLayn" proqram©nda fider zrY itkinin hesablanmas© mmkndr.

Bu istiqamYtdY "AzYrenerji" ASC-nin 373 nrYli 29 dekabr 2008-ci il tarixli YmrinY YsasYn iコlYr apar©laraq G軋y Eェ-dY 110/35/10 kV-luq "G軋y" y/st-sindan xan 10 kV-luq "4-cェYhYr" hava xYttinin birxYtli sxemi Ysas©nda ekvivalent mqavimYt hesablanm©コd©r. Proqram tYminat©nda G軋y Eェ-dY 110/35/10 kV-luq "G軋y" y/st-dan xan 10 kV-luq "4-cェYhYr" hava xYttinin birxYtli sxeminin parametrlYri daxil edilmiコdir (cYdvYl 3, コYk.).


CYdvYl 3. G軋y Eェ-dY 110/35/10 kV-luq "G軋y" y/st-dan xan 10 kV-luq "4-cェYhYr" hava xYttinin transformatorlar© haqq©nda mYlumatlar

ケTR


ケ-siTR-gc

kVAKUTR xan 0.4

kV-luq HX

uzunlu, kmEE itkilYrin hesaba-

t©n©n qiymYti, %-

トW%=0.69Wa*L00354000.0862.40.14368800366300.1361.90.17916100373200.0691.90.09100200381000.0211.60.02394800391600.0341.30.03113230162500.0540000401000.0210.850.01272200416300.1361.150.10843930172500.0540000424000.0862.20.13171430186300.1360.20.01885900431000.0210.850.0127223019400.0080030201000.0210000444000.0862.50.14967540241000.021004610§CYmi 16.85§0.903062§

ェYkil . G軋y Eェ-dY 110/35/10 kV-luq "G軋y" y/st-dan xan 10 kV-luq "4-cェYhYr" hava xYttinin birxYtli sxemi
鄭zYrenerjiASC-nin Gcay elektrik コYbYkYlYrinin -cェYhYr10 kV fider çn hesabatlar yerinY yetirilib. 10 kV hava xYttinin sahYlYrinin say© 23, mumi uzunlu 4.2 km. Paylay©c© transformatorlar©n say© 16, mumi gc S∑nom=4990 kVA, トPtr yksz=18.32 kVt, トQtr yksz=124.75 kVAr.

Hesabat©n nYticYsindY 10 kV HX ekvivalent mqavimYti: RXekv=0.58 Om; 10/0,4kV transformatorlar©n ekvivalent mqavimYti Rメekv=0.3092, fiderin mumi ekvivalent mqavimYti: Rekv=0.8893.

Transformatorun ekvivalent ke輅riciliyi Gtr yksz=0.183 Sm, Btr yksz=1.248 Sm.

2012 ilin may ay©nda 摘nergomerasayc©n©n gtYricilYri T=744 saat, WA=1.108*106 kVt*saat, WP=0.475*106 kVar*saat olmuコdur.

Baコ hissYdY 殿mper-kvadrat-saatsayc©n©n gtYricisi

µ § =2.364*107 olmuコdur.

Paylay©c© コYbYkYdY EE itkilYri

µ §=0.8893*2.364*107

vY ya 21020 kVt*saat, W%=1.897 olmuコdur.

Baコ hissYsinin yk qrafikinin forma Ymsal©n©n kvadrat©n©n qiymYti aコ©dak© kimi olmuコdur:

µ §

Gc transformatorlar©n©n yksz iコlYmYsindY aktiv gcn nominal Snom gcnY gYtirilmiコ mumi itkilYri nisbi vahidlYrdY



µ §=18.32/4990=0.00367 ィCyY bYrabYdir.

U2cari=10.25 kV hal©nda gc transformatorlarda yksz iコlYmYsindY aktiv gcn itkilYri:

µ §=4990*0.00367*(10.25/10)=13,970 kVt*saat tYコkil etmiコdir.
粛avY 9. Paylay©c© elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin monitorinqi
Elektrik enerjisi itkilYrinin monitorinqi elektron sayclardan al©nan mYlumatlar Ysas©nda elektrik enerjisinin texnoloji mrYkkYbYsinin tYyin edilmYsi çn texniki, informasiya, metodiki, proqram vY tYコkilati tYminat©n tYmin edilmYsindYn ibarYtdir.

鈍ndigovY 摘nergomerasayclar© ilY elektrik enerjisinin 錮lmYsinin nYticYlYrinin emal© vY faktiki itkilYrin tYhlili yksYk gYrginlikli Atafa elektrik コYbYkYlYri vY ェYmkir regional enerji tYchizat idarYsi nmunYsindY yerinY yetirilmiコdir.

Hal-haz©rda hesabatlarda elektrik enerjisinin 錮lmYsinin xYtalar© ilY コYrtlYnYn itkilYr kommersiya itkilYrinin tYrkibinY daxil edilir ki, bu da mcud hesabat sisteminin 軋t©コmazl©d©r, belY ki, itkilYrin stukturu vY onlar©n azald©lmas© tYdbirlYrinin istiqamYti haqq©nda ayd©n tYsYvvrtYmin etmir.

TYコkilati tYdbirlYrin tYrkibindY Yn bk effekt elektrik enerjisinin qeydiyyat© sisteminin tYkmillYコdirilmYsindYn yaran©r. Elektrik コYbYkYlYrinin qeyri-optimal rejimlYri, elektrik enerjisinin 錮lmYsi sisteminin xYtalar©, enerji sat©コ fYaliyyYtindY 軋t©コmazl©qlarla YlaqYdar itkilYr enerji tYchizat idarYlYrinin birbaコa itkilYri olub, コbhYsiz azald©lmal©d©r.

Praktikada aktual mYlumatlar©n y©lmas©, emal© vY daxil edilmYsi kifayYt qYdYr bk vaxt tYlYb edir ki, bu da elektrik enerjisi itkilYrinin hesablanmas©n©n nYticYlYrinY mYnfi tYsir edir.

鄭zYrenerjiASC-dY elektrik enerjisi itkilYrinin azald©lmas© mYqsYdi ilY tYコkilati-texniki tYdbirlYr, o cmlYdYn EE qeydiyyat© sisteminin tYkmillYコdirilmYsi iコlYri yerinY yetirilir. EES-nin idarYetmYyY verilmiコ REェ vY 35-110 kV vY 6-10 kV gYrginlikli REェ ilY sYrhYd ntYlYrindY EE-nin qeydiyyat© zrY tYdbirlYr yerinY yetirilir. EES-nin REェ ilY sYrhYd ntYlYrindY elektron sayclar quraコd©r©lm©コd©r.

ェlyumberje コirkYtinin 鈍ndigoelektron sayclar©n©n dYqiqlik sinfi 0.5 olub yaddaコdak© mYlumatlar© Excel format©na 軻virmYk imkan©na malikdir.

摘nergomeraコirkYtinin elektron sayclar©n©n dYqiqlik sinfi 0.2 olub verilYnlYrin emal© vY rlmYsi çn xsusi proqram tYminat©na malikdir. VerilYnlYr cYdvYl vY qrafik formada Yks oluna bilYr.

鈍ndigovY 摘nergomerasayclar© ilY elektrik enerjisinin 錮lmYsinin nYticYlYrinin emal© vY mumi daxil olan vY burax©lan EE fYrqi kimi tYyin edilYn faktiki itkilYrin tYhlilini yksYk gYrginlikli Atafa elektrik コYbYkYlYri vY ェYmkir regional enerji tYchizat idarYsi nmunYsindY nYzYrdYn ke輅rYk. Bunun çn 32 YdYd 鈍ndigovY 40 YdYd 摘nergomerasayc©ndan al©nan verilYnlYrdYn istifadY edilmiコdir. 摘nergomerasayc©n©n sutkal©q yk qrafiklYri hYr yar©m saatdan, 鈍ndigo sayc©n©n sutka©q yk qrafiklYri isY hYr 1 saatdan qeyd olunmuコdur. ェYk. -dY elektron sayclar©n yeri gtYrilmYklY GYdYbYy Eェ-nin elektrik sxemi verilmiコdir.

ェYk. . GYdYbYy Eェ-nin elektrik sxemi.


Paylay©c© elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYrini hesablayanda yk qrafiklYrinin xarakteristikalar©ndan istifadY edilir.

ェYk. -da 07.06.2007 tarixdY ンndigo sayclar©na gY baコ hissYnin sutkal©q yk qrafiklYri tYsvir edilmiコdir.


ェYk. . Indigo sayclar©na gY baコ hissYnin sutkal©q yk qrafiklYri


ェYkil -dY vY -dY ォEnergomeraサ sayc©n©n sutkal©q (kd=0.484) vY ayl©q (kd=0.4613) gtYriコlYrinY YsasYn 02, 03, 19 -05. 2007 tarixlYrdY emal olunmuコ GYdYbYy Eェ-nin 10 kV-luq GYdYbYy fiderinin sutkal©q yk qrafiklYri (kd=0.484) tYsvir edilmiコdir.

ェYk. . DavamiyyYt mddYtinY gY yk qrafiki


鄭zYrenerjiASC-dY struktur dYyiコikliklYri ilY YlaqYdar olaraq EE balanslar©, faktiki vY texniki itkilYrin hesabatlar© 敵YncYelektrikコYbYkYSC-dYn YGEェ balans©na verilmiコ 35-110 kV gYrginlikli elektrik コYbYkYlYri çn yerinY yetirilmiコdir.

35 kV gYrginlikli HX 90 km-dYn bk uzunlu malik olmas© texniki tYlYblYrY cavab vermir.

ェYk. . DavamiyyYtY gY ayl©q yk qrafik.
GYdYbYy yar©mstansiyas©n©n vY ェYmkir EェR gc transformatorlar©n©n 10 kV x©コlar©nda sayclar©n gtYricilYri mvafiq olaraq cYdvYl 4 vY 5-dY verilir.
CYdvYl 4. GYdYbYy yar©mstansiyas©n©n gc transformatorlar©n©n 10 kV x©コlar©nda sayclar©n gtYricilYri
ケQoyulma yeriGtYriコlY-

rin fYrqiTransforma-

siya Ymsal©Ayl©q sYrfiyyat, kVt*saat1Dz RYsullu48,3080003864172Saratovka11060006574803GYr-gYr205,4740004109554GYdYbYy198,821200011929185Slavyanka63,040005045606ヌYnlibel メ147,134000945207ヌYnlibel メ255,884000111761

CYdvYl 5. ェYmkir EェR zrY sayclar©n gtYricilYri

Qoyulma yeriGYrginlik,



kVSayc©n nrYsiTransfor

masiya Ymsal©EE ayl©q sYrfiyyat©, kVt*saat125 MVA tr-r ケ-1 10 kV1002015430000802140210 MVA tr-r ケ-2 10 kV 10020119200001969746325 MVA tr-r ケ-1 35 kV35020141210002416751.4410 MVA tr-r ケ-2 35 kV GYdYbYy HX350201172800037912005110\10 ェampan zavodu10020106300001988472ェiコtYpY110688198526000941640ェiコtYpY 210688382284000694493.48Tatar1068845169200054800

Baコ hissYnin aktiv vY reaktiv yk qrafiklYri gtYrir ki, 35 kV gYrginlikli HX-dY aktiv gc 2500-9000 kVt hYdlYrindY dYyiコir. Orta sutkal©q yklYnmY 5299 kVt-d©r. Orta tgÚ=0.7 (0.4-1.35) vY kf2=1.136.

10-35 kV gYrginlikli real コYbYkYlYr çn aktiv vY reaktiv elektrik enerjisinin 錮lYrinin nYticYlYri vY sayclar©n gtYriコlYrinin tYhlili gtYrir ki, 10 kV (35-110/10 kV) コinlYrdY gc Ymsal©n©n qiymYtlYri istismar prosesindY dYyiコir vY 0,6-1,2 qiymYtlYrini al©r. BelYliklY, reaktiv gcn rlmYsi zaman© elektrik enerjisinin itkilYri YhYmiyyYtli dYrYcYdY dYyiコir.

ェYbYkYyY daxil olan vY tYlYbatlara rlYn elektrik enerjisinin fYrqi kimi tYyin edilYn faktiki itkilYr Wf=W35-Wε10=3791.2-3358.612§=432.588 kVt*saat vY ya Wf%=432.588*100/3791.2=11.41% tYコkil etmiコdir. EE texniki itkilYrinin AzET vY LA Eン proqram© ilY hesablanm©コ qiymYti 416.61§ kVt*saat vY ya 10.97% tYコkil etmiコdir. EE faktiki vY texniki itkilYrinin fYrqi コYbYkYyY daxil olan mumi enerjinin 0.44%-nY bYrabYr olmuコdur. ンtkilYrin hesabat qiymYti 3.7% az olmuコdur.

EE faktiki vY texniki itkilYri aras©ndak© fYrq hYm輅nin aコadak© sYbYblYrlY コYrtlYnir: yar©mstansiyalar©n xsusi sYrfiyyat©n©n nYzYrY al©nmamas©; elektrik enerjisinin 錮lmYsi komplekslYrinin instrumental xYtalar© ilY (metroloji itkilYr); gYrginliyin verilmYsinin qeyri-dYqiqliyi ilY YlaqYdar metroloji itkilYr (elektron sayclar gYrginliyi qeyd etmir). Burax©la bilYn qeyri-balans (metroloji itkilYr) 0.75% tYコkil edir. BelYliklY, GYdYbYy Eェ-dY EE itkilYrinin monitorinqinin nYticYlYri ay YrzindY elektron sayclardan al©nan mYlumatlara YsasYn tYyin edilmYsi ilY hesabat nYticYsindY tYyin edilmiコ qiymYtlYrin praktiki olaraq yax©n oldunu gtYrir.

CYdvYl 6-dY Atafa YGEェ verilmiコ 35-110 kV gYrginlikli elektrik コYbYkYlYrindY EE texnoloji sYrfinin hesablanmas©n©n nYticYlYri verilmiコdir.
CYdvYl 6. 35-110 kV gYrginlikli Atafa elektrik コYbYkYlYrindY EE texnoloji sYrfinin hesablanmas©n©n nYticYlYri
ケEェ CYmi istehlak,

min kVt.saatEE texniki itkilYri, min kVt.saat HXTRCYmi%-lY1ェYmkir27 571.47012.48121.32133.8§0.482GYdYbYy3791. 200379.7436.87416.61§10.973Tovuz9 289. 32035.51203.24238.75§2.574Atafa6 756. 500 11.13150.11161.24§2.385Qazax6 488. 170 18.83134.40153.23§2.36CYmi53648.660457.69§645.94§1103.63§2.06

ェYk. -da Energomera sayclar©n©n yk qrafiklYrinin profillYri verilmiコdir.

ェYk. . Energomera sayc©n©n yk qrafikinin profili


CYdvYl 7-dY 35 kV gYrginlikli GYdYbYy HX-nin baコ hissYsindY 鈍ndigosayc©n©n gtYricilYrinY YsasYn mYlumatlar©n formas© verilir.
CYdvYl 7 GYdYbYy HX-nin baコ hissYsindY 鈍ndigosayc©n©n gtYricilYrinY YsasYn mYlumatlar©n format©
GENERAL INFORMATION - FULL READ

Customer ref :def_ird

Meter Serial No. :S05ZA020117

VT/CT Ratio :100V / 100 V , 5Amp / 5(10) Amp

Integration Period :60 mins

Energy Measurement :Active/Reactive - Imp/Exp energy

Current time :18:07:51

Current date :19/06/2007

Data start date :19/04/2007

Date end date :19/06/2007

Register stored :1 kWh Import

Register stored :2 kWh Export

Register stored :3 kvarh Import

Register stored :4 kvarh Export

Register stored :5 Status flags

Register stored :6 EDAM Flags


INTERVAL BLOCK - 2: (18/06/2007)

Integration Period :60 mins

VT/CT Ratio :100V / 100 V , 5Amp / 5(10) Amp

Time kWh Import kWh Export kvarh Import kvarh Export Status flags EDAM Flags

1:00 0.1033 0 0.1399 0_______________________________

2:00 0.0649 0 0.1175 0_________________3______________

3:00 0.0559 0 0.1126 0_________________3______________

4:00 0.0554 0 0.1131 0_________________3______________

5:00 0.0817 0 0.1228 0_________________3______________

6:00 0.1695 0 0.1267 0________________________________

7:00 0.2342 0 0.1266 0_________________3______________

8:00 0.2413 0 0.1278 0_________________3______________

9:00 0.2187 0 0.1249 0_________________3______________

10:00 0.1924 0 0.1258 0________________________________

11:00 0.169 0 0.1196 0________________________________

12:00 0.1479 0 0.1113 0________________________________

13:00 0.1424 0 0.1107 0________________________________

14:00 0.1485 0 0.1225 0________________________________

15:00 0.0965 0 0.1007 0________________________________

16:00 0.11 0 0.1089 0________________________________

17:00 0.14 0 0.1215 0________________________________

18:00 0.1397 0 0.1111 0________________________________

19:000.2064 0 0.1195 0_________________3______________

20:00 0.2832 0 0.1315 0________________________________

21:00 0.3406 0 0.1384 0________________________________

22:00 0.3387 0 0.1398 0________________________________

23:00 0.2257 0 0.1338 0_________________3______________

24:00 0.1345 0 0.1396 0________________________________

Total 404 040 0 294 660 0________________________________
CYdvYl 8-dY 35\6 kV Aコa quコ輹 transformatorunun girimindY 69803055 ケli 摘nergomerasayc©n©n gtYricilYrinY YsasYn mYlumatlar©n format© verilmiコdir.
CYdvYl 8 35\6 kV Aコa quコ輹 transformatorunun girimindY 摘nergomerasayc©n©n gtYricilYrinY YsasYn mYlumatlar©n format©

ム韭: CE6850M ネ蒟炅頡韭瑣ⅱ: 7.77778E+19

ホè湜

ト瑣褪à: ラ褪粢 21.06.07 ツ 褪à: 20:52:19 マå湜



ケ ト瑣(蒿:ì) ツ (:ì) フ¬濵Â マå湜å

1 1.05 00:00 - 00:30 0.03848 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

2 1.05 00:30 - 01:00 0.03158 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

3 1.05 01:00 - 01:30 0.027 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

4 1.05 01:30 - 02:00 0.02446 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

5 1.05 02:00 - 02:30 0.02296 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

6 1.05 02:30 - 03:00 0.02098 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

7 1.05 03:00 - 03:30 0.02086 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

8 1.05 03:30 - 04:00 0.02076 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

9 1.05 04:00 - 04:30 0.02064 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜å

10 1.05 04:30 - 05:00 0.0206 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

11 1.05 05:00 - 05:30 0.0209 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

12 1.05 05:30 - 06:00 0.02172 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

13 1.05 06:00 - 06:30 0.02548 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

14 1.05 06:30 - 07:00 0.03182 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

15 1.05 07:00 - 07:30 0.04032 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

16 1.05 07:30 - 08:00 0.0431 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

17 1.05 08:00 - 08:30 0.03774 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

18 1.05 08:30 - 09:00 0.03514 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

19 1.05 09:00 - 09:30 0.03576 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

20 1.05 09:30 - 10:00 0.03404 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

21 1.05 10:00 - 10:30 0.03132 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

22 1.05 10:30 - 11:00 0.02988 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

23 1.05 11:00 - 11:30 0.03066 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

24 1.05 11:30 - 12:00 0.03516 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

25 1.05 12:00 - 12:30 0.03678 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

26 1.05 12:30 - 13:00 0.03478 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

27 1.05 13:00 - 13:30 0.03696 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

28 1.05 13:30 - 14:00 0.03584 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

29 1.05 14:00 - 14:30 0.03342 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

30 1.05 14:30 - 15:00 0.0314 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

31 1.05 15:00 - 15:30 0.02678 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

32 1.05 15:30 - 16:00 0.02748 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

33 1.05 16:00 - 16:30 0.02866 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

34 1.05 16:30 - 17:00 0.02754 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

35 1.05 17:00 - 17:30 0.02666 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

36 1.05 17:30 - 18:00 0.02922 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

37 1.05 18:00 - 18:30 0.02846 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

38 1.05 18:30 - 19:00 0.03014 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

39 1.05 19:00 - 19:30 0.034 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

40 1.05 19:30 - 20:00 0.03886 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

41 1.05 20:00 - 20:30 0.04258 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

42 1.05 20:30 - 21:00 0.0596 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

43 1.05 21:00 - 21:30 0.08884 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

44 1.05 21:30 - 22:00 0.1014 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

45 1.05 22:00 - 22:30 0.10414 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

46 1.05 22:30 - 23:00 0.0878 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

47 1.05 23:00 - 23:30 0.0696 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

48 1.05 23:30 - 24:00 0.0502 タò鞣浯… (1-浯ð珞å湜

ネ胛 1.8126


Elektron sayclardan al©nan mYlumatlar Ysas©nda elektrik enerjisi itkilYrinin monitorinqi EE qeydiyyat© sistemini tYkmillYコdirmYyY, EE balanslar©n©n dYqiqliyini art©rma, itkilYrin mYnbyini lokallaコd©rma vY elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisi itkilYri ilY mvYffYqiyyYtlY mbarizY aparma vY Eェ istismar©n©n faydal©l©n© art©rma imkan verir.

粛avY 10. Saray-3 vY Saray-8 fiderlYrindY intellektual sayc©n faktiki gtYricilYrinY YsasYn enerji itkilYrinin hesablanmas©


鉄umqay©t REェMMC-nin 鉄umqay©t Elektrik ェYbYkYsi "Sumqay©t-2" 110/10 kV-luq Y/ェ-dan qidalanan 10 kV-luq 鉄aray-3vY 鉄aray-8fiderlYrinin baコ hissYsindY (iコ vY istirahYt gnlYrindY) sutkal©q yk qrafiklYrinin vY keyfiyyYt gtYricilYrinin araコd©r©lmas© mYqsYdilY 03.06.2013 baコlayaraq fYrdi elektron hesablay©c© maコ©n© vY ォSimeas Qサ tipli cihaz komplekslYri quraコd©r©laraq rejim parametrlYrinin operativ qeydiyyat© iコlYrinY baコland© vY 10.06.2013 -cil tarixdY saat 1200-da baコa 軋td©r©ld©.

Saray-3 fider­inin ekvivalent bir xYtli YvYz sxe­mi コYkil 0 -da verilmiコdir


Enerjisistemin 6-10 kV-luq Saray-3 vY Saray-8 fider­lYri zrY mYlumatlar al©naraq proqram tYminat©n©n bazas©na daxil edilmiコ vY hYmin fiderlYrin ekvivalent mqavimYtlYri hesablanm©コd©r.

ンyul ay© YrzindY Saray-3 fiderinin baコ hissYsindY amper*kvadrat*saatlar©n miqdar© aコadak© cYdvYl 9-da verilmiコdir.


CYdvYl 9. Saray-3 fiderinin baコ hissYsindY amper*kvadrat*saatlar©n miqdar©

ェYkil 0. Saray-3 10 kV-luq fiderin bir xYtli YvYz sxemi

"Sumqay©t REェ" MMC-nin Saray-3 vY Saray-8 fiderlYri zrY 2013-ci ilin yanvar-may aylar©nda elekrik enerji sYrfiyyat©n©n kVt*saatla balans© vY hesabat itkilYrinin faizlY qiymYtlYri cYdvYl 8-dY verilmiコdir.
CYdvYl 0. Elekrik enerji sYrfiyyat©n©n balans©
ケ2013-cil

aylar© zrY10 kV Saray-310 kV Saray-8Aktiv

ssrfiyyatTexniki

itki %Aktiv

SYrfiyyatTexniki

itki %1Yanvar2040 60010.36 1300 40010.362Fevral1731 00010.311168 00010.313Mart1695 00010.36 1160 80010.36 4Aprel 1335 60010.28924 40010.285May943 20010.10656 80010.106ンyun880.38010.01640.70910.017ンyul1102 98010.01730 76010.018Avqust1087 4409.93721 3609.939Sentyabr9969.946669.9910Oktyabr13039.998749.9911Noyabr12DekabrCYmi

Saray-3 vY Saray-8 fider­lYrindY elektrik enerjisi itkilYri

nin nYticYlYri:

Saray-3

RekvHX =1.1926 RekvTR = 0.1822

RekvcYm= 1.3748
Saray-8

RekvHX =1.0377 RekvTR = 0.1124

RekvcYm = 1.1501
Saray-3 vY Saray-8 fider­lYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin normativ xarakteristikalar© al©nm©コd©r.

Saray-3 fider­lYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin normativ xarakteristikalar© fiderin baコ hissYsindYn buraxlan EE miqdar© µ § milyon kVt*saat-la verildikdY aコaak© kimidir:


µ § min*kVt*saat
EENX faizlY aコadak© kimi ifadY oluna bilYr:

µ § %


MYsYlYn, µ §=1.965*106 kVt*saat olduqda

µ § min*kVt*saat

vY ya faizlY:

µ § %


olar.

Saray-8 fider­lYrindY elektrik enerjisi itkilYrinin normativ xarakteristikalar© fiderin baコ hissYsindYn buraxlan EE miqdar© µ § milyon kVt*saat-la verildikdY aコaak© kimidir:

µ § min*kVt*saat

Saray-8 fideri çn EENX faizlY aコadak© kimi ifadY oluna bilYr:

µ § %

MYsYlYn, µ §=1.1608*106 kVt*saat olduqda


µ § min*kVt*saat

vY ya faizlY:


µ § %

olar.

粛avY 11. Tac itkilYrinin monitorinqi sistemi
T瀋 hadisYsindYn yaranan aktiv gc itkilYrini HX gYrginliyinin sYviyyYsindYn as©l© olaraq aコadak© dsturla hesablamaq olar:

µ §


burada µ § ィC Unom gYrginliyindY tac hadisYsindYn yaranan xsusi itkilYr; â - qvvYtin st L ィC xYttin uzunludur.

220 kV vY daha yksYk gYrginlikli hava xYtlYrindY tac itkilYrini nominal gYrginlikdYn vY hava コYraitindYn as©l© olaraq xsusi itkilYrY (µ §, kVt/km) YsasYn tYyin edirlYr (cYdvYl 1):

µ §

burada i- hava コYraitinin indeksisir, belY ki, i=1 s©rs©raya, i=2 qarl© havaya, i=3 yaコl© havaya, i=4 yaxコ© havaya uyn gYlir; ti ィC i-ci hava コYraitinin il YrzindY davametmY mddYtidir.



Daha dYqiq mYlumatlar olmad©qda xsusi itkilYrin aコada verilYn cYdvYlindYn istifadY etmYk tsiyY olunur. Enerjisistemin gYrginlik rejimlYrinin operativ idarY edilmYsindY, sat©lan EE maya dYyYrinin, HX f.i.Y. tYyin edilmYsindY bu xYtlYrdYki gc vY enerji itkilYri haqq©nda obyektiv mYlumatlar olmal©d©r.

CYdvYl 1. Tac hadisYinin xsusi gc itkilYri


XYttin

gYrginliyi, kV

Naqilin

markasiXsusi gc itkilYri, µ §, kVt/km yaxコi hava

qaryaコq©rov220ASO-3001,16,115,932,03302xASO-3001,24,816,938,25003xASO-5001,24,315,647,27504xASO-6005,818,464,0138,911508xASO-30010,244,4122,1320,6

YksYk gYrginlikli elektrik veriliコ xYttindY faktiki istismar コYraitinin vY sistematik vY tYsadfi xYtalar©n dYyiコYn qiymYtinin nYzYrY al©nmas© ilY xYttin sonlar©nda aktiv gclYrin fYrqinY gY mumi enerji itkilYrini vY onun tYコkiledicilYrinin 錮lmYsinin dYqiqliyini art©rmaq mmkndr.

HX-dY aktiv gcn mumi itkilYri mYftillYrin q©zmas©na sYrf olunan itkilYrdYn vY tac hadisYsindYn yaranan itkilYrdYn ibarYtdir:

HX-dY aktiv gcn mumi itkilYrini xYttin uclar©nda aktiv gclYrin (P1, P2) fYrqinY gY tapmaq olar:


ΧP┷ = ΧPq + ΧPtac + ΧP錮 = P1 - P2 +Psist.

HX-dY aktiv gcn mumi itkilYrinin 錮lmYsindYki mumi xYta 錮 cYrYyan transformatorlar©ndak© xYtalardan - χt, 錮 GT -χG, 錮 transformatorlar©n©n ikinci tYrYf drYlYrinin birlYコdirici mYftillYrinin xYtalar©ndan - χmYf, HX uclar©nda aktiv gc 軻viricilYrinin xYtalar©ndan - χP, analoq rYqYmsal 軻viricilYrin xYtalar©ndan - χa, rabitY kanallar©n©n xYtalar©ndan - χr ibarYtdir.

AzYrbaycan Elmi-TYdqiqat vY LayihY-Axtar©コ Energetika ンnstitutunda ォSiemensサ firmas©n©n ォSIMEAS Qサ 錮-hesabat komplekslYrindYn istifadY etmYklY 500 kV-luq -ci AbコeronHX-dY HX-nin parametrlYrinin, aktiv gcn mumi itkilYrinin vY bu itkilYrdYn tac itkilYrinin ayr©lmas© çn tYcrbi iコlYr yerinY yetirilmiコdir. Qeyd etmYk laz©md©r ki, ォSIMEAS Qサ 錮-hesabat kompleksinin dYqiqliyi gYrginlik vY cYrYyana gY 0.1%-dYn az, gcY gY isY 0.2%-dYn azd©r.

ェYkil 11-dY 500 kV gYrginlikli 2-ci Abコeron hava xYttinin YvvYlindYki 500\330 kV gYrginlikli 鄭zYrbaycan ンESyar©mstansiyas©nda vY xYttin sonunda 500\330\220 kV gYrginlikli ォAbコeronサ 500\330\220 yar©mstansiyas©nda yerlYコdirilmiコ 錮 hesablama komplekslYrindYn ibarYt olan kompleks 錮 sistemi tYsvir olunmuコdur.

Rejim parametrlYrinin 錮lmYsi sistemlYri HX-nin uclar©nda bir-birindYn 250 km mYsafYdY quraコd©r©lm©コd©.

U, I, P, Q, Ugarm, Igarm, Unesim, Inesim, Fliksort, Fliklong, Wa, Wr, cosfi, Knes 錮lmYsi çn cihazlar 錮 gYrginlik vY cYrYyan transformatorlar©n©n ikinci tYrYf drYlYrinY iki elementli sistem zrY birlYコdirilmiコdi.

-ci AbコeronHX-nin parametrlYri: fazan©n konstruksiyas© 3*タム-330/40; xsusi mqavimYtlYr: aktiv 0.029 ホm/km vY reaktiv 0.299 ホm/km; tutum ke輅riciliyi 3.74*10-6 Sm/km; dal mqavimYti 283 ホm/km; xYttin natural gc900 MVA-dir; xYttin uzunlu 250.54 km.

HX trassas© boyunca hava コYraitlYrinin davametmY mddYtlYri aコadak© kimi qYbul olunmuコdu: yaxコ© hava 7960 saat; quru qar 150 saat; yaコ 600 saat; s©rs©ra 500 saat. Sallanma ilY ba© HX-nin uzunlu 252 km qYbul olunmuコdu. HX mqavimYti mYftilin temperaturu (錮 gnlYrindY -3i100S) ilY YlaqYdar t=100S-dY Rt =0.96 R0 tYコkil edir.

ェYk. 1. 500 kV gYrginlikli HX tac itkilYrinin 錮lmYsi sistemi
17-21.02.2008 tarixdY alt© seriya apar©lm©コ tYcrbYlYr haqq©nda mYlumatlar cYdvYl 22-dY verilmiコdir

CYdvYl 2. 500 kV gYrginlikli xYttin trassas©nda hava コYraiti


ケ Orta

laコd©rma mddYti, sanTYcrbYlY

rin davam etmY mddYtiHX trassas©nda meteoroloji コYraitHavan©n nüYant©lar©n intensivliyi, mm/saatTempe

ratur, 0S13001 sutkaDuman-2i8215 dYqDuman-2i83101 saatDuman-2i84605 saatDuman-1i753001 sutkaYaコ2-1i666002 sutkaYaコ-qar, yaxコ© hava1-5-5i8

500 kV gYrginlikli hava xYttindY 20.02.2008 tarixindY sutka YrzindY 5 dYqiqY ortalama mddYtindY 錮lmº aktiv, reaktiv gclYr vY gYrginliklYrin qrafiklYri コYkil 2-dY verilmiコdir.

-ci AbコeronHX-nin YvvYlindY gYrginlik rlYn gcdYn as©l© olaraq 498-508 kV, sonunda isY 435-460 kV tYコkil etmiコdir. GYrginlik dºks45-65 kV idi ki, bu da burax©la bilYn qiymYtdYn 輟xdur.

ワmumi enerji itkilYrinin 錮lmYsi prosesindY nYinki xYttin rejiminin parametrlYrinin, hYm輅nin mYftilin temperaturunun, havan©n temperaturu vY tYzyiqinin, yant©n©n intensivliyinin fasilYsiz izlYnmYsi yerinY yetirilmiコ vY elektrik veriliコ xYttinin (EVX) btn trassas© boyunca yaxコ© havan©n baコlanmas© an© mYyyYn etmiコdir.

MYlum oldu kimi xYtdY tac hadisYsindYn yaranan gc itkilYri Yn ki輅k qiymYtini yaxコ© havada al©r. XYttin sonlar©nda rejim parametrlYrinin 錮lmº mYlum qiymYtlYrindY vY yaxコ© havada tac hadisYsi itkilYrinin mYlum qiymYtinY gY aコadak© ifadYdYn 錮 sisteminin sistematik xYtas©n© al©r©q:

µ §

ォYaxコ© havaサ-n©n baコland© an©n tYyin edilmYsi metodunun Ysas©na belY bir fakt qoyula bilYr ki, ォyaxコ© havaサn©n ideal コYrtlYrindY tac hadisYsi itkilYrinin qiymYti minimald©r, yaln©z HX-nin rejim parametrlYrindYn as©l©d©r vY xYttin riyazi modelinY vY 錮lmº rejim parametrlYrinY gY hesabat yolu ilY al©na bilYr. HX btn yolu boyu yaxコ© havan©n baコland© anlar©n qeydiyyat©n© xYttin sonlar©nda rejim parametrlYrinin izlYnmYsi ilY aコadak© alqoritmY YsasYn yerinY yetirmYk olar:



µ §
XYttin YvvYlindY vY sonunda maksimal vY minimal itkilYrY mvafiq aktiv gclYr mvafiq olaraq cYdvYl 23-dY vY cYdvYl 4-dY verilmiコdir.

CYdvYl 3. XYttin YvvYlindY maksimal itkilYrY mvafiq aktiv gclYr

Device 1 Active Power

Date Time Sum Sum Min Sum Max

18.2.2008 00:00:00 559631680 557218112 561921920

18.2.2008 00:05:00 560814336 558032704 564079872

18.2.2008 00:10:00 546500352 541237248 562979520

18.2.2008 00:15:00 543192320 540847104 545626880

18.2.2008 00:20:00 543539648 541715968 545887488

18.2.2008 00:25:00 539302144 532625696 544981120

------------------------------------------------------------------------------------------------

18.2.2008 01:00:00 506390720 495372064 523078560

18.2.2008 01:05:00 506063264 497341664 510239872

18.2.2008 01:10:00 509869920 505802592 515902880

18.2.2008 01:15:00 513141024 507728736 517732640

18.2.2008 01:20:00 510740000 506901344 514146272


ェYkil 2. 500 kV HX 錮lmº rejim parametrlYrinin qrafiklYri

CYdvYl 24. XYttin sonunda maksimal itkilYrY mvafiq aktiv gclYr

Device 1 Active Power

Date Time Sum Sum Min Sum Max

18.2.2008 00:00:00 543748672 541262528 545935104

18.2.2008 00:05:00 544876288 541940224 547948672

18.2.2008 00:10:00 531153216 526151712 545965184

18.2.2008 00:15:00 528148352 526214592 530737856

18.2.2008 00:20:00 528665632 526890400 530677984

18.2.2008 00:25:00 524654304 518132096 530179328

------------------------------------------------------------------------------------------------

18.2.2008 00:55:00 506876448 503506112 508707360

18.2.2008 01:00:00 493214112 482801664 509480768

18.2.2008 01:05:00 493113056 484701216 496951072

18.2.2008 01:10:00 496822464 492875840 502504224

18.2.2008 01:15:00 499856128 494930848 504314048

18.2.2008 01:20:00 497594912 494037696 500812096
ェYkil 3-dY 5 dYq, コYkil 4-dY isY 10 dYq ortalaコd©rma mddYtindY aktiv gc itkilYrinin dYyiコmYsi qrafiklYri verilmiコdir.

ェYkil 3. 500 kV-luq HX-dY aktiv gc itkilYrinin ayr©lmas©n©n nYticYlYri

MYftillYrin q©zmas©na sYrf olunan itkilYr riyazi modellYコdirilmY ilY hesablanm©コd©r. Aktiv gcn mumi itkilYrinin 錮lYrinin sistematik xYtas© rejim parametrlYrindYn as©l© olaraq dYyiコir. Statistik analiz metodlar©ndan istifadY etmYklY µ §コYklindY reqressiya as©l©l©qlar©n© tapmaq olar.

Bu halda tac hadisYsi itkilYrinin al©nm©コ qiymYtlYrindY sYhv olacaq ki, onun sYpYlYnmYsi

µ §

dsturundan tYyin edilYn orta kvadratik meyllY mYyyYn olunur.



Statistik emal©n nYticYlYrindYn al©n©r ki, 錮-hesabat kompleksinin aktiv gc1 san ortalama mddYtindY vY 60-80 qiymYtini hamarlaコd©rd©qda xYtan©n tYsadfi tYコkiledicisini YhYmiyyYtli dYrYcYdY azaltmaq olar.

DYqiqlik sinfi 0.2 vY ortalaコd©rma mddYti 1 san olan masir 錮-hesabat komplekslYrinin istifadYsi aktiv gcn cari itkilYrini mYyyYn etmYyY vY bu itkilYrdYn tac itkilYrini ay©rma imkan verir.

ェYkil 4. 500 kV-luq HX-dY aktiv gc itkilYrinin ayr©lmas©n©n nYticYlYri

CYdvYl 5-dY 500 kV gYrginlikli xYttin xarakterik rejimlYrinin 輓YlYrinin nYticYlYri verilmiコdir.


CYdvYl 5. 500 kV gYrginlikli xYttin xarakterik rejimlYri
ケP1,

MVtP2,


MVtU1,

kVU2,


kVQ1, MVArQ2, MVArΧP韈 MVtVaxt1461.50450.80502.67455.42162.76291.8810.7020.02-03:30:002562.71546.72502.90445.21237.08315.4815.9920.02-00:00:003615.76596.55497.94431.74296.08332.7419.2120.02-19:50:004651.57630.10497.94428.87327.24333.7421.4719.02-20:50:00ヨl錮-hesabat kompleksinin sistematik xYtas© 0.1 %-Y yax©n, mtlYq qiymYtlYri isY 0.1-0.8 MVt tYコkil etmiコdir.

CYdvYl 4-dY 500 kV gYrginlikli xYttin 輓YlYrinY YsasYn tYyin edilmiコ minimal vY maksimal itkilYr, nominal gYrginliyY gYtirilmiコ xsusi tac itkilYri verilmiコdir.


CYdvYl 6. 500 kV gYrginlikli xYttin 輓YlYrinY YsasYn tac itkilYri
ケ Ay©n tarixiVaxt,

saat-dYq-sanミ韈è

MVtミ韈à

MVtOrtalaコd©rma



mddYtiミ,

kVt/km118.02.200810.08.15 - 10.13.152.355.401san35.10218.02.200810.40.10 - 11.33.202.694.0910 san26.58318.02.200810.41.00 - 16.12.003.313.781 dYq24.57418.02.200816.30.00 - 23.55.003.434.075 dYq26.58519.02.200800.00.00 - 14.05.002.434.795 dYq31.14619.02.200814.50.00 - 23.50.003.084.0710 dYq26.58720.02.200800.00.00 - 23.50.002.273.3410 dYq21.71821.02.200800.00.00 - 11.10.001.693.1410 dYq20.41

ンstifadY olunan YdYbiyyat siyah©s©
ネ瀨… î 韆褊 鸙魲顆褥î胛 鮏©åò鵫 ©淲韋 浯 å萵 î ©åò韲 ©淲ⅲ頌©淲î磅裝竟褊韜: ン 34-70-029-24, - フ: ムマホ ム銓襄©淲 1987.

ネ瀨… î 褪©åò©淲韋 ©淲ⅲ頌à ン 34-34-006-83. -フ: ムマホ ムⅷ銓襄©淲 1983.

ミ魵鮏…珸瑙 î 褪î 浯 î炫 îåⅳ î燾 ð糺碚 ð魵鮏魵 粽鈕燾è湜©åòå萵 åå澵魲à 330-750 Â î澵魲à 800-1500 Â. - フ.: ムワヘメン ホミテミンム, 1975.

ネ瀨… î 濵頏魵瑙 鮏©åò©淲韋 浯 碵褊燾炫趾î蓴煜韜 35-500 Â. フ.: ムマホ ム銓襄©淲 1981.

マⅳ褞 ©åò©淲韋 ©åò頷 ©淲ⅲ頌 ツ.ン.ツⅱⅳ湜韜, ゙.ム.ニ褄裼î, ツ.ヘ.ハ珸瑙蓿. フ.: ン淲髙è鈕瑣, 1983. - 368

ニ褄裼î ゙.ム., タ褌åタ.ツ., ム珞渼ホ.ツ. ミ瑰 瑙琿韈 濵頏魵瑙韃 î ©åò©淲韋 ©åò頷  ミî­粽蓴蓁… ð瑕頷 褪魵. - フ.: ネ鈕-粽 ヘヨ ンヘタム, 2003. -280 齏.

ニ褄裼î ゙. ム. マⅳ褞©åò©淲韋. ミ裄ò鞣浯… îⅲ. ハ璞褥©åò©淲韋: ミ魵鮏粽 蓁… ð瑕頷 褪魵 /゙. ム. ニ褄裼î. - フ.: ンヘタム, 2009. - 456

タ.チ.チ琿瑟褪魵. フ褪鮏褪î îⅲ ©淲韋 ©åò頷 ©淲ⅲ頌 - チ瑕 ナì, 2006, - 337 

タ.チ.チ琿瑟褪魵, フ瑾瑙魵テ.ム., ユ琿齏魵 ン.ト. フ褪鮏瑙琿è­鈞 濵粨糲頷 跖î©åò©淲褪顆褥è褌. ネ鈕-粽 ユ瑕瑰魲テⅲ瑩粢澵魲モ湜粢頸褪韲. ヘ.ヤ. ハ瑣瑙魵 タ矜à 2009, - 340

チ琿瑟褪魵 タ.チ. ハⅱí頏魵瑙韃 ð魵鮏魵 ツヒ ムツヘ. フ鮏褄頏魵瑙韃 濵粨糲頷 跖à フí魲…. LAP Lambert Academic Publishing. 2013, 310 

チ琿瑟褪魵 タ.チ., チ琿瑟褪魵 ン.タ., ネ裘メ.フ. ミ裄è鈞… 渼ⅷ褊è î 褪à©åò©淲韋. マ硴褌©淲褪韭2012 ケ 3. チ琿瑟褪魵 タ.チ., ユ琿齏魵 ン.ト. ホ ð魲ì褪î ©åò©淲韋 蒻琿í顥 ©åò頷  苫胙瑟í鐱 ð鮏 褌荢 フ褂蔘浯蓖隆 跿琿. ケ 2(102), 2013, c. 220-224.

B.Balametov, E.D. XYlilov. Enerjisistemin gYrginliyi 6-10 kV olan elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin nYqlinY sYrf olunan texnoloji sYrfin hesablanmas© proqram tYminat© 摘ETS 6-10 AzYrbaycan Respublikas© MYllif Hquqlar© Agentliyi. 峻Yrin qeydiyyat© haqq©nda ェYhadatnamY ケ 7202, qeydiyyat nrYsi 01/C-6137-12, qeydiyyat tarixi 14.06.2012.

B.Balametov, E.D. XYlilov. Enerjisistemin gYrginliyi 110-500 kV olan elektrik コYbYkYlYrindY elektrik enerjisinin nYqlinY sYrf olunan texnoloji sYrfin hesablanmas© proqram tYminat© 摘ETS 110-500 AzYrbaycan Respublikas© MYllif Hquqlar© Agentliyi. 峻Yrin qeydiyyat© haqq©nda ェYhadatnamY ケ 7347, qeydiyyat nrYsi 01/C-6601-12, qeydiyyat tarixi 01.11.2012.

添ksYk gYrginlikli elektrik コYbYkYlYrinin aktiv gc itkilYrinin normativ xarakteristikalar©n©n hesablanmas©proqram© 摘ETS -NX AzYrbaycan Respublikas© MYllif Hquqlar© Agentliyi. 2013.

B.Balametov, E.D. XYlilov., Bayramov M.P. 滴ava xYtti mYftilinin temperaturunun meteoroloji tYsirlYrdYn vY ykndYn as©l© olaraq tYyin edilmYsiproqram© 摘ETSィCHX-TEMP AzYrbaycan Respublikas© MYllif Hquqlar© Agentliyi. 峻Yrin qeydiyyat© haqq©nda ェYhadatnamY ケ 7806, qeydiyyat nrYsi 01/C-7290-14, qeydiyyat tarixi 05.02.2014, 3 sYh.

ムð珞ⅸ湜î ð鮱ò頏魵瑙 ©åò©淲褪顆褥è 褌. マ鮏 萵ö韃ム. ム. ミ鶴ⅳ…浯 ネ.フ. リ瑜頏 フ.: ォン淲髙è鈕瑣サ, 1985.




Download 3.65 Mb.




Download 3.65 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



“Azərbaycan Elmi-Tədqiqat və Layihə-Axtarış Energetika İnstitutu” mmc

Download 3.65 Mb.