Baslawısh klass oqıwshılarin oqıwǵa bolǵan qızıǵıwshılıǵın arttırıw máseleleri Annotaciya: Maqalada baslawısh klass oqıwshılarin oqıwǵa bolǵan qızıǵıwshılıǵın arttırıw máseleleri haqqında sóz etilgen

Download 19,41 Kb.
Sana	25.05.2024
Hajmi	19,41 Kb.
	#253335

Bog'liq
Мно тезис 2023 лингво

Paydalanılǵan ádebiyatlar

Baslawısh klass oqıwshılarin oqıwǵa bolǵan qızıǵıwshılıǵın arttırıw máseleleri
Annotaciya: Maqalada baslawısh klass oqıwshılarin oqıwǵa bolǵan qızıǵıwshılıǵın arttırıw máseleleri haqqında sóz etilgen.
Аннотация: В статье рассматриваются вопросы повышения интереса учащихся к чтению.
Annotation: The article deals with the issues of increasing students' interest in reading.
Mámleketimiz innovciyalıq rawajlanıw jolında júdá tez pát penen rawajlanıp baratırǵan bir dáwirde keleshegimiz dawamshıları bolǵan jaslardıń dóretiwshilik ideyaları hám dóretiwshiligin hár tárepleme qollab- quwatlaw, usı jolda xalıq aralıq tájiriybelerdi úyreniw zárúrli áhmiyetke iye bolıp esaplanadı. [1]
Oqıw xızmeti kishi mektep jasındaǵı balalar psixikası rawajlanıwındaǵı ózgerislerdi belgilep beredi. Mektepke birinshi kelgen bala óz xızmetiniń túp mazmunı hám wazıypasın tolıq túsinip jetpeydi, al hámme mektepke barıwı kerek dep biledi. Úlkenlerdiń kórsetpelerine ámel qılıp, tırısqaqlıq penen shınıǵıwlarǵa kirisip ketedi. Aradan belgili bir waqıt ótkennen keyin, quwanıshlı sezimlerdiń kemeyiwi menen mekteptiń sırtqı belgiline óz áhmiyetin joq etip baradı hám bala oqıwın kúndelik aqılıy miynet ekenligin túsinip jetedi. Sonıń ushın balanıń aqılıy kónlikpesine iye bolmasa, onıń oqıwdan kewli suwıydı, onda úmitsizlik sezimi júzege keledi. Oqıtıwshınıń wazıypası bolsa, bunday jaǵdaydıń aldın alıw ushın balaǵa tálimniń oyınnan ayırmashılıǵı, qızıqlılıǵı haqqında maǵlıwmatlar beriwi hám onı usı xızmetke tayarlaw kerek.
Tálim procesiniń tabısı kóp tárepten oqıtıwshınıń pedagogikalıq qábiletine hám qızıǵıwshılıqına baylanıslı. F. N. Gonobolinning atap ótiwinshe, oqıwshınıń geypara psixikalıq processleri hám qásiyetleri ol jaǵdayda oqıtıwshı shaxsına tán sapalardıń sonday kompleksin quraydı, bunı pedagogikalıq qábilet desek asıra aytqan bolmaymız [2].
Kishi mektep jasındaǵı bala oqıtıwshısı menen jaqsı emotsional múnásebette boladı. Usı dáwirge shekem tuwrıdan-tuwrı úlkenler basshılıǵında anaw yamasa mınaw xabarlardı ózlestirip kelgen bolsa, endi óz qálewi erki menen zárúr maǵlıwmatlar toplawǵa, óz aldına anıq maqset hám wazıypa qoyıwǵa háreket etedi. Balanıń mine usı aktivligi este saqlawınıń belgili bir dárejede rawajlanǵanlıǵın bildiredi. Aqılıy jol menen shólkemlestirilgen tálim protsessi bul jastaǵı balalardıń oylawın jedel rawajlandıradı. Bul jastaǵı bala basqa dáwirlerge salıstırǵanda kóbirek nárseni ózlestiredi. Mektep tálimi oqıwshınıń turmıs tárzin, sotsial dárejesin, klass jámaati, hám shańaraq ortalıǵındaǵı ornın ózgertedi.
Onıń wazıypası oqıwdan, bilim alıw, kónlikpe hám sheberliklerdi iyelew, ózlestiriwden ibarat bolıp qaladı. Kishi mektep jasındaǵı oqıwshılardıń oqıw xızmetleri quramalı bolǵan kóp dárejeli motivler sisteması menen basqarıladı.
Oqıw xızmeti motivleri oqıwshılar ne ushın oqıp atırǵanlıǵın kórsetip beredi. Mekteptiń birinshi klasına kelgen balalarda sotsial motivler ústinlik etedi. Bul motivler átiraptaǵılar arasında jańa ornın iyelew, sotsial áhmiyetke iye bolǵan hám bahalanatuǵın xızmet penen baylanıslı bolǵan motivler esaplanadı. Biraq birinshi klastıń aqırına kelip, kópshilik oqıwshılar óz mektep májbúriyatlarına juwapkersizlik penen qarap baslaydı. Bul bir qansha sebepler menen baylanıslı:
1) Bala endi oqıwshı boldı, oqıwshı bolıw tilegi qanaatlandırıldı. Bul ataqtı uslap turıw ushın hesh nárse qılmasa da boladı.
2) oqıwshınıń sotsial ornı mektepte olarǵa beriletuǵın oqıw xızmeti mazmunı menen belgilenbeydi.
Jańa dástúrler tálim mazmunı hám onı shólkemlestiriwge jańasha jantasıw tiykarında dúzilgen bolıp, kishi mektep jasındaǵı oqıwshılardıń jas imkaniyatların júzege shıǵarıp, balalarda turaqlı oqıw motivlerin rawajlandırıwǵa xızmet etedi. Tálimniń mazmunı oqıwshınıń bilimlerdi iyelewge qızıǵıwshılıǵı, óz aqılıy miyneti nátiyjesinen qanaatlanıw sezimi menen úzliksiz baylanıslı. Bul sezim oqıtıwshınıń marapatlawı menen júzege keledi. Sonıń menen birge oqıwshınıń qálewin, tileklerin qáliplestiredi. Balada payda bolǵan maqtanısh sezimi, óz kúshine isenim sezimleri bilimlerdi ózlestiriw hám sheberliklerin rawajlandırıwǵa xızmet etedi. Kishi mektep jasındaǵı balalardı oqıtıw protsessii, oqıw xızmetiniń tiykarǵı komponentleri: oqıw máseleleri, oqıw jaǵdayları, oqıw háreketleri, baqlaw hám bahalaw menen tanıstırıwdan baslanadı. (V.V.Davıdov boyınsha).
Baslawısh klass oqıwshılarında oqıw xızmetiniń barlıq elementleriniń qáliplestirilgenligi hám erkin orınlay alınıwın jetekshi xızmet sıpatındaǵı oqıw óz wazıypasın orınlaǵanlıǵın ańlatadı.
Kishi mektep jasındaǵı oqıwshılardıń oqıw xızmeti óz quramına tómendegiler kiredi:
- máseleler sheshimleriniń ulıwma jolların erkin ráwishte tabıw kónlikpeleri;
- oqıw wazıypaların ajırata alıw hám baqlay ala alıw;
- ózin hám óz xızmetin adekvat bahalay alıw hám baqlay alıw;
- xızmette ózin-ózi basqara alıw;
- logikalıq pikirlew qaǵıydalarınan paydalana alıw;
- ulıwmalastırıwdıń túrli formaların iyelew hám olardan paydalana alıw;
- jámáátlik xızmetlerde qatnasa alıw;
- joqarı dárejede erkin dóretiwshilik xızmetke iye bolıw.
Biraq kóp jaǵdaylarda kishi mektep jaǵdaylarda kishi mektep jaǵdaylarda oqıw xızmeti mektep ámeliyatında birinshi orınǵa balalardı ámeliy kónlikpelerge, oqıw, jazıw, sanaw sıyaqlı sheberliklerge úyretiw mashqalası turadı. Baslawısh klass oqıw xızmetiniń tiykarǵı wazıypası- bul oqıwshılardı «oqıw» ǵa, bilim alıwǵa úyretiw esaplanadı. Kishi mektep jasındaǵı balalardı psixikalıq jaqtan rawajlanıwında tálimniń tásirinde keskin ózgerisler júz beredi. Bul ózgerisler olardı turmıstıń juwapkershilikli dáwiri bolgan ósmirlik dáwirine ótiw ushın tayarlaydı.
Paydalanılǵan ádebiyatlar:
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 29-apreldagi «O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to’g’risida»gi PF-5712-sonli farmoni
2. M.F.Qurbonova, S.B.Qoraev, Uzluksiz ta’limda o’quvchilarning o’quv bilish kompetentsiyasini shakllantirish yo’llari // Uzluksiz ta’lim, 2020. Maxsus son. 57-62 bet
3. . Pedagogika /A.Q.Munavvarovning umum. tah. ostida. – T.: O’qituvchi, 1996. – 200 b.

Download 19,41 Kb.