|
Relyatsion ma`lumotlar modeli
|
| bet | 3/3 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 22,24 Kb. | | #124363 |
Bog'liq BBB
Relyatsion ma`lumotlar modeli. Ma‟lumotlarni relyatsion modeli
asosida munosabat tushunchasi yotadi. Munosabatni ikki o„lchamli
jadvallar yordamida tavsiflash qulay. Jadval tushunarli ko„rimli va inson
uchun oddiy. Munosabatlar to„plami ma‟lumotlarni saqlash uchun
ishlatilishi mumkin. Shu bilan birga ular orasidagi bog„lanishlarni
modellashtirish imkonini beradi. Yuqorida ko`rib chiqilgan ierarxik,
tarmoqli va boshqa ma‟lumotlarni tasvirlash usullarini shunday ikki
o`lchamli jadvalga keltirish mumkin. Bunday jadvallar quyidagi
xususiyatlarga ega bo`ladi.
Qarama-qarshiliklar birligi va o‘zaro tasiri qonuni. Qarama-qarshilik
– narsalar va hodisalardagi bir-birini taqozo qiluvchi va bir-birini istisno etuvchi
tomonlar, xossalar, tendensiyalar, jarayonlarni aks ettiruvchi falsafiy kategoriya
(assimilyasiya – dissimilyasiya, o‘zgaruvchanlik – tug‘malik, ishlab chiqarish –
iste’mol qilish, yaxshilik – yomonlik va sh.k.). Qarama-qarshiliklar – o‘zaro
bog‘lanishli bo‘lgan tushunchalar. Turli jihatlardan olingan taqdirda, ular o‘zaro
birlikni tashkil etmaydi va bir-biriga zid bo‘lmasligi mumkin.
Qarama-qarshiliklar o‘rtasida ikki xil munosabat mavjud: yagonalik
munosabati va qarshi harakatga doir munosabat. (qonunning klassik ta’rifida
«kurash» atamasi ishlatiladiki, u qonunning mohiyatini soddalashtiradi, chunki
mazkur atama ko‘proq jamiyatga tegishlidir.)
Lokal va global o‘zgaruvchilar. :: amali
O‘zgaruvchilar funksiya tanasida yoki undan tashqarida e’lon qilinishi mumkin.
Funksiya ichida e’lon qilingan o‘zgaruvchilarga lokal o‘zgaruvchilar deyiladi.
Bunday o‘zgaruvchilar xotiradagi dastur stekida joylashadi va faqat o‘zi e’lon
qilingan funksiya tanasida amal qiladi. Boshqaruv asosiy funksiyaga qaytishi bilan
lokal o‘zgaruvchilar uchun ajratilgan xotira bo‘shatiladi (o‘chiriladi).
Har bir o‘zgaruvchi o‘zining amal qilish sohasi va yashash vaqti xususiyatlari bilan
xarakterlanadi.
O‘zgaruvchi amal qilish sohasi deganda o‘zgaruvchini ishlatish mumkin bo‘lgan
dastur sohasi (qismi) tushuniladi. Bu tushuncha bilan o‘zgaruvchining ko‘rinish
sohasi uzviy bog‘langan. O‘zgaruvchi amal qilish sohasidan chiqqanda ko‘rinmay
qoladi. Ikkinchi tomondan, o‘zgaruvchi amal qilish sohasida bo‘lishi, lekin
ko‘rinmasligi mumkin. Bunda ko‘rinish sohasiga ruxsat berish amali «::»
yordamida ko‘rinmas o‘zgaruvchiga murojat qilish mumkin bo‘ladi.
O‘zgaruvchining yashash vaqti deb, u mavjud bo‘lgan dastur bo‘lagining
bajarilishiga ketgan vaqt intervaliga aytiladi.
Lokal o‘zgaruvchilar o‘zlari e’lon qilingan funksiya yoki blok chegarasida
ko‘rinish sohasiga ega. Blokdagi ichki bloklarda xuddi shu nomdagi o‘zgaruvchi
e’lon qilingan bo‘lsa, ichki bloklarda bu lokal o‘zgaruvchi ham amal qilmay
qoladi. Lokal o‘zgaruvchi yashash vaqti - blok yoki funksiyani bajarish vaqti bilan
aniqlanadi. Bu hol shuni anglatadiki, turli funksiyalarda bir-biriga umuman bog‘liq
bo‘lma-gan bir xil nomdagi lokal o‘zgaruvchilarni ishlatish mumkin.
Quyidagi dasturda main() va sum() funksiyalarida bir xil nomdagi o‘zgaruvchilarni
ishlatish ko‘rsatilgan. Dasturda ikkita sonning yig‘indisi hisoblanadi va chop
etiladi:
|
| |
