1. Biznes va tadbirkorlik faoliyatida marketingning ahamiyati
Biznes va tadbirkorlik faoliyatida qaror qabul qilish
va uni ishlab chiqishda
biznes va tadbirkorlikning samarali vositasi hamda asosi bo4ib marketing hisoblanadi
hamda biznes va tadbirkorlik faoliyatini boshqarish tizimida,
uni tashkil etishda,
rejalashtirish va nazorat qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. «Ay-si-ay» konserni
boshqaruvi raisi Djon harvi Djons biznes va tadbirkorlikda marketingni o'rnini
tavsiflab
shunday deydi, ya’ni «Marketing biznes va tadbirkorlikning tayanch
omilidir. Bu nafaqat yoqilg'i, balki kema komandasidir»17.
Marketing elementlarining paydo XVII asrning o'rtalariga borib taqaladi. Bu
davrgacha tovarlami natural ayirboshlashning turli shakllari paydo bo'ladi,
keyinchalik marketing faoliyatining birinchi elementlari, ya’ni reklama, narx, sotish
kabilarning rivojlanishi kuzatildi.
Marketing tushunchasi bozor sohasini har qanday
faoliyati bilan bog liqdir,
shu bois marketing so'zini tarjimasi va kelib chiqishi keltiriladi (ing. Market bozor,
ing faol, faoliyat, harakat ma’nosini anglatadi).
Marketing nafaqat falsafa, fikrlash tarzi va iqtisodiy tafakkur yo'nalishi, ammo
ayrim firma, kompaniya, tarmoq va butun iqtisodiyot bo'yichaamaliyot
faoliyati
hamdir.
Talab bilan taklifning o'zaro ta’siri alohida shaxslar yoki guruhning xohish-
ehtiyojlarini uzluksiz qondirish jarayoni hisoblanadi. Bu jarayon o'z
navbatida
shunday ijtirnoiy-i qtisodiy kategoriyalaming o'zaro ta’siriga asoslanadi, ya’ni
ularga
muhtojlik, ehtiyoj (xohish), talab, xarid qilish (ayirboshlash, bitim) va aniq
tovar va xizmatlarning iste’moli (ishlatilishi) kiradi.
Bu tushunchalar marketing tushunchasi, mohiyatini aniqlashga imkonberadi.
Quyida marketingning asosiy kategoriyalari berilgan (1.1-rasm).
Muhtojlik kishining biror-bir narsa etishmasligini his etishidir.
Ehtiyoj individ shaxsning madaniy darajasiga
asosan maxsus shaklga
muhtojlikdir.
Talab xarid quvvatiga ega ehtiyoj.
