Asosiy qisim
Biznes, jamiyatdagi muommolarni hal qilish orqali foyda topish imkoniyatini ifodalaydi.
Biznes, o’z ustida doimiy ravishda ishlash va rivojlanishni talab etadi. Bu tushuncha,
biznesning asosiy xususiyatlari quyidagilardir: Muommo bor: Biznesni hal qilish uchun
muommo kerak. Tadbirkor, bu muommoni foyda evaziga (qonun doirasida) hal qila oladigan
shaxsdir. Talab bor: Biznesni qondirish uchun talab kerak. Bu talab, biznesni yuritish uchun
kerakli resurslarni ta’minlashga yordam beradi. Tadbirkorlik: Biznes, o’z ustida ishlash va
o’zini rivojlantirishni talab etadi. Bu o’ylash, tafakkur qilish va yon-atrofdagi imkoniyatlarni
ko’ra olish demakdir. Resurslar: Biznesni yuritish uchun kerakli resurslar, jumladan
Loyihaning tashkiliy huquqiy shakllarini belgilaydigan yuridik reja; loyiha boʻyicha barcha
maʼlumotlarni umumlashtiradigan hamda ularning qiymat ifodalari koʻrsatilgan moliya
rejasi; loyihani moliyalash strategiyasi (vositalarni qayerdan va qanday shaklda olish, jami
qancha pul kerakligi, uning qayerdan olinishi va harajatlarning qoplanishi, investorlarning
daromad olish vaqgi va boshqalar) oʻz ifodasini topadi. Biznes reja ni ishlab chiqishda
tadbirkorning oʻzi („birinchi rahbar“), firma (xoʻjalik)larning mutaxassislari ishtirok etadi,
tashqaridan maslahat va tavsiyalar olinadi. Biznes reja ekspertlar koʻrigidan oʻtkaziladi va
olingan xulosalarga tayanib Biznes reja yanada mukammallashtiriladi. Biznes reja kredit
berish uchun asos boʻlib xizmat qiladi. Yer: Tabiiy resurslar, yani yer osti va osti boyliklar.
Ishchi kuchi: Tadbirkorlik uchun tayyor shaxslar. Kapital: Pul mablag’lari. Tadbirkorlik:
Ishlab chiqarish bilan shug’ullanish. Tashkiliy tuzilma: Biznesni yuritish uchun kerakli
joylashuvlar va tashkil etish. Mahsulotlar turlari: Biznes uchun ishlab chiqariladigan
mahsulotlar yoki xizmatlar. Biznes, insonning yashash tarzi, aql, kreativlik va maqsadga
intiluvchanlikni talab etadi. Shu bilan birga, biznesning asosiy formula: FOYDA =
DAROMADLAR - XARAJATLAR. Biznesni muvaffaqiyatli bo’lishi uchun ichki va tashqi
omillar muhim rol o’ynayd Tadbirkorlik xoʻjalik yuritish koʻlamiga qarab, yirik, oʻrta va
kichik turlarga boʻlinadi. Yirik tadbirkorlik ishlab chiqarishda 500 dan ortiq kishi band
boʻlgan, oʻrta tadbirkorlik esa 20– 500 kishi band boʻlgan korxona (firma) lar, kichik
tadbirkorlik 10–20 va undan kam kishi ishlaydigan korxonalarni qamraydi. Yirik va oʻrta
tadbirkorlikka, asosan, yirik ishlab chiqarish, koʻp sonli tovarlar chiqaradigan,
mexanizatsiyalashgan hamda avtomatlashgan sohalar kiradi. Kichik tadbirkorlik qishloq
xoʻjaligi, aholiga xizmat koʻrsatish sohalarida keng tarqalgan. Kichik tadbirkorlik sharoitga
tez moslasha olishi bilan boshqalaridan farqlanadi va shu bois u keng tarqalgan. Biznes reja
— aniq tanlangan tadbirkorlik ishining barcha bosqichlari tavsiflangan va taxminan
hisobkitob qilingan loyiha. Unda aniq tanlangan tadbirkorlik ishining hamma tomonlari oʻz
aksini topadi. Biznes reja oʻz tarkibi jihatidan loyihaning afzalliklari va uni amalga
oshirishdan kutiladigan moliyaviy natijalar bayon etilgan yakuniy xulosa hamda asosan 10
boʻlimdan iborat asosiy qismga boʻlinadi. Biznes rejada loyiha boʻyicha ishlab
chiqariladigan
tovar
(xizmat)larning
tavsifi
hamda
uning
xaridorgirligi
va
raqobatbardoshligini taʼminlaydigan omillar; bozor hajmini baholash asosida sotish bozori,
tadbirkor bozorning qaysi segmentida ish yuritishi, savdo hajmi, tovar (xizmat)lar narxi
prognozlari; ehtimoli boʻlgan raqobatchilar (ularning mahsulotlari sifati va xaridorgirligi,
narxi toʻgʻrisida axborot beriladi); marketing xizmatining asosiy unsurlari (tovarning qanday
yoʻl bilan sotilishi, tovar narxining shakkllanishi, sotishni ragʻbatlantirish, reklamaning
qaysi usullarini tanlash va boshqalar); mahsulot ishlab chiqarish rejasi (ishlab chiqarish
aloqalari, mahsulot sifatini nazorat qilish, ishlab chiqarish harajatlari va boshqalar); umuman
ishni, xodimlar ishini tashkil etish. . Biznes reja — aniq tanlangan tadbirkorlik ishining
barcha bosqichlari tavsiflangan va taxminan hisobkitob qilingan loyiha. Unda aniq tanlangan
tadbirkorlik ishining hamma tomonlari oʻz aksini topadi. Biznes reja oʻz tarkibi jihatidan
loyihaning afzalliklari va uni amalga oshirishdan kutiladigan moliyaviy natijalar bayon
etilgan yakuniy xulosa hamda asosan 10 boʻlimdan iborat asosiy qismga boʻlinadi. Biznes
rejada loyiha boʻyicha ishlab chiqariladigan tovar (xizmat)larning tavsifi hamda uning
xaridorgirligi va raqobatbardoshligini taʼminlaydigan omillar; bozor hajmini baholash
asosida sotish bozori, tadbirkor bozorning qaysi segmentida ish yuritishi, savdo hajmi, tovar
(xizmat)lar narxi prognozlari; ehtimoli boʻlgan raqobatchilar (ularning mahsulotlari sifati va
xaridorgirligi, narxi toʻgʻrisida axborot beriladi); marketing xizmatining asosiy unsurlari
(tovarning qanday yoʻl bilan sotilishi, tovar narxining shakkllanishi, sotishni
ragʻbatlantirish, reklamaning qaysi usullarini tanlash va boshqalar); mahsulot ishlab
chiqarish rejasi (ishlab chiqarish aloqalari, mahsulot sifatini nazorat qilish, ishlab chiqarish
harajatlari
va
boshqalar);
umuman
ishni,
xodimlar
bajaradi.
|
