Bolg‘alash shtamplari Bolg’ani ishgs tushirish uchun richag Foydalanilgan adabiyotlar Bolg‘alash shtamplari, asosiy va yordamchi uskunalar

Download 396,85 Kb.
Sana	14.12.2023
Hajmi	396,85 Kb.
	#118540

Bog'liq
Bolg‘alash shtamplari, asosiy va yordamchi uskunalar

Mavzu: Bolg‘alash shtamplari, asosiy va yordamchi uskunalar
Reja:
1 Bolg‘alash shtamplari
2 Bolg’ani ishgs tushirish uchun richag
Foydalanilgan adabiyotlar

Bolg‘alash shtamplari, asosiy va yordamchi uskunalar

Metallarni erkin bol g’alash ishlari zagotovka massasiga k o’ra
bol g’alarda dinamik zarb bilan kattaroq tezlikda (6-7 m/s) olib borilsa,
presslarda esa statik zarb bilan kichikroq tezlikda (0,1-0,3 m/s) olib
boriladi.
Bol g’a va presslarning konstruksiyasi oddiy, ixcham va oson
rostlanadigan b o’lishi bilan boshqarish qulay b o’lmo g’i kerak. Sanoatda
k o’proq tarqalgan bol g’alarga bu g’-havo, pnevmatik, shabotsiz
shtamplash bol g’asi va boshqa kirsa, presslarga bu g’-havo, krivoship,
friksion va boshqa presslar kiradi, ularning qaysi biridan foydalanish
olinuvchi buyum xarakteriga, zagotovka materialiga, massasiga va
boshqa k o’rsatkichlarga bo g’liq. Masalan, p o’latlardan mayda buyumlar
olishda pnevmatik bol g’alaridan, o’rtacha vazndagi buyumlarni olishda
bu g’-havo bol g’alaridan, yirik buyumlar olishda gidravlik presslardan
foydalaniladi. Bol g’alar k o’pincha pastga harakatlanuvchi qismlar
massasiga k o’ra ajratiladi.
Agar zagotovka pastga tushuvchi qismlar massasi bilan zarb berilsa, bunday bol g’alar “oddiy bol g’alar” deyiladi. Agar pastga tushuvchi
massasiga q o’shimcha bosim q o’shilsa, bunday bol g’alar “murakkab
bol g’alar” deyiladi. Har ikkala xil bol g’alarni zarb berish momentida
pastga tushuvchi qismlarida yi g’ilgan kinetik energiya (Ek) quyidagi
qiymatga ega b o’ladi:
Bu bol g’alarning tushuvchi qismlarining massasi 50-1000 kg gacha
b o’lib, minutiga 95-250 marta zarb bera oladi.
Erkin bol g’alash bilan buyumlar olishda zagotovkalar bol g’a yoki
press yordamida universal asboblar bilan k o’plab, uzluksiz zarblab yoki
presslab ishlanadi. Bunda texnologik jarayon qator asosiy va yordamchi
operatsiyalarni, jumladan, ch o’ktirish, ch o’zish, teshish, bukish, kesish
va boshqalarni o’z ichiga oladi
Bu texnologik operatsiyalarni bajarishda bol g’alash asboblaridan
foydalaniladi. Bol g’alash asboblari q o’llanilishiga k o’ra asosiy va
yordamchi asboblarga ajratiladi.
Asosiy asboblarda metall deformatsiyalanadi, kesiladi, yordamchi
asboblar esa zagotovkani tutib turish, surib berish, burish kabi ishlarni
bajaradi. Agar buyum qirqilsa, u holda uning o’lchamlari matritsaning
o’lchamlari bilan belgilanadi (13.1-rasm).
Matritsaning diametri buyumning diametriga teng b o’lishi lozim,
puansonning diametri esa matritsaning diametriga nisbatan oraliqning
kattaligi kichikroq b o’lishi lozim. Matritsa, puanson va buyum b o’yicha
olingan o’lchamlar - hisob-kitob o’lchamlari yoki nominal o’lchamlar
deb ataladi. Bunda ishchi uskuna o’rtasidagi oraliq nominal oraliq yoki
hisob-kitob orali g’i b o’lib hisoblanadi. Biroq puanson yoki matritsani
chizma b o’yicha aniq bajarishning iloji y o’q, ularning o’lchamlari
chizmadagi o’lchamlardan tayyorlashda y o’l q o’yilish kattaligi bilan
farq qiladi. Matritsa yoki puansonning bevosita o’lchashdan oldin
olingan o’lchamlari - amaldagi o’lchamlardir. Amaldagi o’lchamlarga
bo g’liq ravishda amaldagi oraliq o’zgaradi, u har doim hisob-kitob
52
orali g’idan katta b o’ladi, chunki matritsa va puansonni tayyorlashda y o’l
q o’yilish har doim jismga belgilanadi. Shu sababli yaroqsiz mahsulotlarni ishlab chiqarishdan qochish
uchun uskunaning - amaldagi o’lcham ularning orasida b o’lishi lozim
b o’lgan eng chekka o’lchamlari (eng katta va eng kichik) - tayyorlashga
ma‟lum bir y o’l q o’yilish bilan chegaralanishi lozim. Bu amaldagi
oraliqning eng katta va eng kichik y o’l q o’yiladigan kattaligini o’zida
taqdim qiladigan normal eng chekka oraliqni beradi. Uskunani
tayyorlashning noaniqligidan tashqari uning yedirilishini ham hisobga
olish zarur b o’ladi. Y o’l q o’yilishni belgilashda, ayniqsa aniq o’lchamlar
talab qilinganda, buyumning prujinalanish kattaligini ham hisobga olish
kerak b o’ladi. U uskunaning o’lchamlarini belgilashda hisobga olinadi.
Qirqishda avval matritsaning o’lchamlari aniqlanadi, puanson esa
matritsaning amaldagi o’lchami b o’yicha, oraliqni hisobga olish bilan
aniqlanadi bunda - buyumning nominal (chizmadagi) o’lchami; ∆- buyumni
tayyorlashning noaniqligiga y o’l q o’yilish; - matritsa va puansonning tayyorlanishiga y o’l q o’yilish.

Teshiklarni o’yish uchun (rasm) avval puansonning o’lchami
aniqlanadi.

Download 396,85 Kb.