Boshqarish sistemalarining elementlari va qurilmalari

168 
Teskari vazifa-ARO’ bit hajmini oshirish tez-tez uchraydi. Chiqish 
kodining sonini ko’paytirish uchun bir nechta ARO’ chiplarini birlashtirish 
uchun bir qator odatiy elektron echimlar mavjud, ammo bu echimlarning 
aksariyati analog tugunlarni konvertatsiya qilish va ulardan foydalanish 
xatolarining murakkab hisob-kitoblarini talab qiladi. Biz ularni bu erda ko’rib 
chiqmaymiz. Shuni ta’kidlash kerakki, agar bit hajmini oshirish vazifasi mavjud 
bo’lsa, birinchi navbatda chipni kerakli miqdordagi bitlar bilan topishga harakat 
qilinadi va faqat bir nechta ARO’ chiplarini birlashtirish imkoniyatlarini ko’rib 
chiqiladi. 
Analog va raqamli tizimlarda ishlatiladigan ARO’ni kiritish uchun bir 
nechta odatiy sxemalarni ko’rib chiqamiz. 
5.33-rasm. Belgilangan eshikning kirish signali bilan ortiqcha qulflash. 
Birinchi sxema (5.33-rasm) oldindan belgilangan P
ol 
kuchlanishining kirish 
analog signalidan oshib ketish momentini aniqlash uchun mo’ljallangan. Kirish 
analog signali belgilangan darajadan oshib ketganda, elektron chiqish signalini 
(ijobiy old) ishlab chiqaradi va bu daraja komparatorning raqamli kodi bilan 
belgilanadi. Komparator kodi kodlarni taqqoslash chipi yordamida ARO’ 
chiqish kodlari bilan taqqoslanadi. Kod taqqoslagichining chiqish signali ARO’ 
bilan Rdy signalining tirajida saqlanadi, bu esa kirish kodlarini o’zgartirish 
vaqtida komparator chiqishida yuzaga keladigan qisqa impulslarning ta’sirini 

169 
bartaraf etish imkonini beradi. Ushbu tetikni qo’llash bir soat davomida chiqish 
signalini kechiktiradi. 
Bu holatda ARO’dan foydalanish oqilona emas, ortiqcha bo’lishi mumkin.
Odatda, analog va raqamli tizimlarida, kodlari ketma - ketlikdagi kirishini
o’zgartiradi, shuning uchun qo’shimcha ARO’ talab qilinmaydi, faqat taqqoslash 
kodlari va triggerlar etarli ekanligini yodda tutishimiz kerak. 
ARO’ shuningdek, kirish analog signalining amplitudasini hisoblash davrlarida 
ham qo’llaniladi. Bunday hisoblash uchun allaqachon hisoblash sxemasidan 
kirish kodining exstremal qiymatidan foydalanishinmiz mumkin. ( 5.34-
rasm). 
5.34-rasm.
Analog signalning amplitudasi hisoblagichi. 
Ro’yxatga olish ruxsatnomasiga ega bo’lgan kodning joriy qiymati registrda 
qayd etilgan kod qiymatidan kattaroq bo’lsa, RDY signalida ARO’ chiqishi 
bilan kod yoziladi. Natijada, registrda kirish signalining bir davridan keyin 
kirish signalining amplitudasi kodi bo’ladi. Transformatsiya davrida ARO’ 
kodlarni taqqoslash va ro’yxatga olish uchun vaqt topishi kerak. 
Agar bunday kirish signali amplitudasi hisoblagichi allaqachon mavjud 
bo’lgan murakkab analog-raqamli tizimda ishlatilsa ARO’, kirish signalini 
kodlarga doimiy ravishda o’zgartiradi, bundan tashqari, faqat raqamli 
mikrosxemalar talab qilinadi: kodlarni taqqoslash va ro’yxatga olish. 

170 
ARO’ning eng keng tarqalgan ishlatilishi kirish signalini kod oqimiga 
aylantirishdir va bu kodlar odatda bufer xotirasiga yoziladi. Bunday holda, eng 
mos keladigan davriy rejim bilan bir tomonlama bufer. Ya’ni, birinchi navbatda, 
kirish signalining namuna kodlari qatori bufer xotirasiga kiritiladi va 
keyinchalik bu qator qayta ishlash uchun o’qiladi. Masalan, ekranda analog 
signallarni kuzatish uchun mo’ljallangan raqamli osilograf qurilgan. 
5.35-rasm.
ARO’ chiqishi bilan kodlarni eslab qolish uchun bufer
xotirasi 

Download 4,61 Mb.