Bo`yicha direktori o`rinbosari




Download 451,07 Kb.
Sana18.11.2023
Hajmi451,07 Kb.
#100890
Bog'liq
2-Mavzu raqamli


“Tasdiqlayman”
Ishlab chiqarish ta`limi bo`yicha direktori o`rinbosari
“ ” 20 yil
DARS REJASI №2



Guruhlar

Darso‘tiladigan sana










Mavzu(nomi): Sanoq sistemasi va uni o‘zgartirish usullari.
O‘quv mashg’ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli


Vaqt: 80 daqiqa

Ta’lim oluvchilar soni

O‘quv mashg’ulot shakli va turi

Nazariy



O‘quv mashg’ulot rejasi

  1. Sanoq sistemasi

  2. Sanoq sistemasi va uni o‘zgartirish usullari

O‘quv mashg’ulotining maqsadi: Sanoq sistemasi va uni o‘zgartirish usullari to`g`risida nazariy bilimlarni shakllantirish.



O‘qitish natijasi

Sanoq sistemasi va uni o‘zgartirish usullari mavzusini o‘zlashtirish natijasida o‘quvchida shakllanadigan asosiy bilim ko‘nikmaga ega bo‘ladi.

Pedagogik vazifalar.

  • O‘nlik sanoq tizimidan ikkiliksanoq sisitemasiga o‘tkazish bilan tanishtirish.

  • O‘nlik sanoq tizimidan to‘rtlik sanoq sisitemasiga o‘tkazish qanday ishlashini tasniflash;

  • O‘nlik sanoq tizimidan

O‘quv faoliyatini natijalari:



  • Ma’lumotlar model bilan tanishadilar;

  • Ma’lumotlar infologik modeli qanday ishlashini tasniflaydilar;

  • Ma’lumotlar modellashtirish texnologiyasi to`g`risida aytib beradilar;

  • Mavzu asosida hulosalar chiqaradilar;

sakkizlik sanoq sisitemasiga o‘tkazish tushuntirish;
- Mavzu savollari bo‘yicha izohlash va shakllantirish
jarayonini tashkil qilish.






O‘qitish metodlari

“Venna diagrammasi” metoddan foydalanish,axborotli kichik ma’ruza, tushuntirish, namoyish etish.



O‘qitish vositalari

O‘quv qo‘llanma, doska,ko‘rgazmali materiallar (slaydlar), elektron qo‘llanma,
kompyuter,proyektor;

O‘quv faoliyatini tashkil etish shakllari

Kichik guruhlarda ishlash.

O‘qitish shart-sharoiti

Maxsus texnik vositalardan foydalanishga mo‘ljallangan o‘quv xona.

Qaytar aloqaning usul va vositalari

Og’zaki nazorat: savol-javob, bajarilgan ishlarni baholash.

O‘quv mashg’ulotining texnologik xaritasi





Ish bosqichlari va
vaqti

Faoliyatning mazmuni

O‘qituvchi

Ta’lim oluvchi

I-O‘quv mashg’ulotiga kirish.
(5 daqiqa)

Tashkiliy qism:
O‘quvchilarning mashg’ulotga tayyorgarligi va davomati tekshiriladi

Mashg’ulotga tayyorlanadilar

II-bosqich.


Asosiy (65 daqiqa)

Tayanch bilimlarini faollashtirish

  1. Mavzuning nomi, maqsadi, rejasi va mavzu bo‘yicha tayanch iboralar ro‘yxati bilan tanishtiradi. (1-Ilova)

  2. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi.

  1. Mashg’ulotda baholash mezonlari bilan tanishtiradi. (2-Ilova)

Yangi o‘quv material bayoni

  1. Mashg’ulotning rejasi va tuzilishiga

Guruhlarda ishlaydilar, Taqdimot qiladilar; Muhokama qiladilar.


Eshitadilar, yozib oladilar;







muvofiq slaydlarni power point tartibida namoiyish va sharxlash bilan mavzu bo‘yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. (5-Ilova).Vizual didaktik materiallar .(4-Ilova)

  1. O‘quvchilarning o‘tilgan mavzu bo‘yicha egallagan bilimlarini Venna diagrammasi usuli yordamida tekshiradi. Usul qoidasi bilan tanishtiradi, guruhlar uchun (4ta kichik guruh) to‘shiriqlarni tarqatadi. (3-Ilova) Guruhlarning ishlashini nazorat qiladi va taqdimotni tashkillshtiradi;

Yangi o‘quv materiallarini mustahkamlash

  1. Yangi mavzuni mustahkamlash uchun savollari (6-Ilova)

Savollar beradilar;

Yozma ish savollariga javob yozadilar




Mashg’ulot yakuni

  1. Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini izohlab baholaydi va rag’batlantiradi.

Uyga vazifa berilishi:

  1. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi. Uyga vazifa: Mavzu bo‘yicha hisobot(7- Ilova) yozib keladilar. Kelgusi

mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo‘riqnoma beradi.

Baholari bilan tanishadilar.

III-bosqich. Yakuniy bosqich. (10 daqiqa)

Topshiriqni yozib oladilar.

O‘qituvchi: Bolikulov G’iyos




    1. ilova





Venna diagramasi



    1. ilova

1-slayd

      1. slayd





      1. slayd






      1. slayd


      1. slayd.





    1. ilova

Mavzu: Sanoq sistemasi va uni o‘zgartirish usullari Reja:

  1. Sanoq sistemasi

  2. Sanoq sistemasi va uni o‘zgartirish usullari

Sonlar tili ham mavjud bo‘lib, u ham o‘z alifbosiga ega. Mazkur alifbo hozir jahonda qo‘llanilayotgan 0 dan 9 gacha bo‘lgan o‘nta arab raqamlaridir, ya’ni: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. Bu tilda o‘nta belgi (raqam) bo‘lganligi uchun ham, bu til o‘nlik sanoq sistemasi deb ataladi.
Bizning kundalik hayotimizda qo‘llanilayotgan o‘nlik sanoq sistemasi hozirgidek yuqori ko‘rsatkichni tez egallamagan. Turli davrlarda turli xalqlar bir-biridan keskin farqlanuvchan sanoq sistemalaridan foydalanganlar.
Masalan, 12 lik sanoq
sistemasi juda keng qo‘llanilgan. Uning kelib chiqishida albatta tabiiy hisoblash vositasi - qo‘limizning ahamiyati katta. Bosh barmog‘imizdan farqli qolgan to‘rttala barmog‘imizning har biri 3 tadan, ya’ni hammasi bo‘lib 12 ta bo‘g‘indan iboratdir. Mazkur sanoq sistema izlari hanuzgacha saqlanib qolgan. Masalan, inglizlarda uzunlikni o‘lchash birligi:

  1. fut = 12 dyum=30 sm,pul birligi 1 shilling = 12 pens.

Qadimgi Bobilda ancha murakkab bo‘lgan sanoq sistemasi – 60lik sanoq sistemasi qo‘llanilgan. Bu sanoq sistemasining qoldiqlari hozir ham bor. Masalan:

  1. soat = 60 minut

  1. minut = 60 sekund

Sanoq sistemasi haqida tushuncha. Sanoq sistemasi — bu, sonlarni belgilangan miqdoriy qiymatga еga bo‘lgan belgilar asosida nomlash va tasvirlash usulidir. Sonlarni tasvirlash usuliga bog’liq ravishda sanoq sistema pozitsion va nopozitsion bo‘ladi.
Pozitsion sanoq sistemasida har bir raqamning miqdoriy qiymati uning sondagi joyiga (pozitsiyasiga) bog’liq bo‘ladi. Quyidagi jadvalda pozitsion sanoq sistemaga misollar keltirilgan( 1-rasm):
Asosi Sanoq sistemasi Foydalaniladigan belgilar

  1. Ikkili 0,1

  2. Uchli 0,1.2

  3. To‘rtli 0,1,2,3

  4. Beshli 0,1,2,3,4

8 Sakkizli 0,1,2,3,4,5,6,7
10 O‘nli 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9
12 O‘n ikkili 0,1,2,3,4,5,б,7,8,9,А,В
16 O‘n oltili 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F
Sonning pozitsion sanoq sistemasida tasvirlash uchun ishlatiladigan turli raqamlar miqdori (N) sanoq sistemasini asosi deyiladi. Raqamlar qiymati 0 dan N-1 gacha oraliqda yotadi. Umumiy holda ixtiyoriy sonni N asosli sanoq sistemasida yozish quyidagi yig’indi ko‘rinishiga еga:
AnAn-1An-2 … A1A0,A-1A-2 =
АnВn + An-1Bn-1 + ... + A1B1 + А0В0 + A-1B-1 + А-2В-2 + ... (1)
bu erda, pastki indekslar raqamning sondagi joylashgan joyini (razryadini) aniqlaydi:

  • B — sanoq sistemasi asosi;

  • n — raqamlarni pozitsiyasi(o‘rni);

  • An , An-1, An-2 … A1, A0, A-1, A-2 — berilgan sonni raqamlari;

  • indekslarning musbat qiymatlari — sonning butun qismi uchun;

  • manfiy qiymatlar — kasr qism uchun;

  • Misol: 23,4310=2*101+3*100+4*10-1+3*10-2

Nopozitsion sanoq sistemasida raqamlar o‘zining miqdoriy qiymatini, ularning sondagi joylashishi o‘zgarganda, o‘zgartirmaydi. Bu turda sanoq sistemasiga Rim raqamlarini misol qilish mumkin. Bu sanoq sistemasida 7 ta belgidan foydalaniladi: I, V, X, L, C, D, M.
Ularni o‘nli sanoq sistemasida mos keluvchi qiymatlari:
I(1) V(5) X(10) L(50) С (100) D(500) M(1000) Misol: III – 3 LIX – 59 DLV – 555
Rim raqamlarini ifodalash murakkabligi va ular ustida arifmetik amallarni bajarish qoidalari yo‘qligi ularni kamchiligi hisoblanadi. Shuning uchun, undan ayrim joylarda foydalaniladi. Biz, asosan, pozitsion sanoq sistemasidagi sonlar ustida ish olib boramiz.
2. Sonlarni bir sanoq sistemasidan ikkinchi sanoq sistemasiga o‘tkazish. Biz o‘rgangan o‘nli sanoq sistemasidagi sonlarni boshqa sanoq sistemasidagi son ko‘rinishiga o‘tkazish uchun, uni butun va kasr qismilariga alohida usul qo‘llaniladi. Sonni butun qismini boshqa sanoq sistemasi o‘tkazish uchun, berilgan son, o‘tkazilishi kerak bo‘lgan sanoq sistemasi asosiga bo‘linadi. Bo‘linma qoldig’i belgilab qo‘yiladi. Bo‘linma yana sanoq sistemasi asosiga bo‘linadi. Bu jarayon bo‘linma sanoq sistemasi asosidan kichik bo‘lguncha davom ettiriladi. Hosil bo‘lgan qoldiqlar oxiridan boshlab navbati bilan yozib chiqiladi.
Misol-1.1. a) 26710 →X2 b) 26710 →Y8 c) 26710 →X16

    1. ilova

MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR.

  1. O’nlik sanoq tizimidan ikkilik sanoq sisitemasiga o’tkazing?

  2. Sakkizlik sanoq sisitemasini o’nlik sanoq tizimiga o’tkazish ketmaketligini tushuntirib bering?

  3. O’n oltilik sanoq tizimlariga o’tish va hamda qaytish qoidalarini tushuntirib bering?

    1. ilova

UYGA VAZIFA.

  1. O’tilgan mavzu bo’yicha konspektni to’ldirish.

  2. O’tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga tayyorlanib kelish.

  3. Nazorat savollariga tayyorlanish.

Download 451,07 Kb.




Download 451,07 Kb.