Buxgalteriya hisobi va audit

2. 
   Ekspert ishlaridan va boshqa auditorlik tashkiloti ma’lumotlaridan foydalanish
   

Auditorlik tekshiruvi jarayonida auditorga ko’pincha nafaqat kompyuter texnologiyasi sohasidagi, balki mijozning biznesiga bevosita aloqador bo’lgan, buxgalteriyaga taalluqli bo’lmagan maxsus bilimlar ham zarur bo’ladi. Bunday hollarda auditorlik tekshiruvi o’tkazishda faqat auditorlik firmasining xodimlari emas, balki pudrat shartnomasi asosida chetdan maxsus ekspert mutaxassislar ham jalb qilinadi. Masalan, quruvchi tashkilotlar kabi, neftni qayta ishlash kompaniyalari, zargarlik buyumlari ishlab chiqaruvchi va tibbiy xizmat ko’rsatuvchi tashkilotlarni ham tekshirish zaruriyati paydo bo’lishi mumkin. Bunda mazkur muayyan soha ekspertlari yordamiga murojaat qilish zarur.

1. 
   mulklarning ayrim turlarini baholash (er, binolar, mashina va uskunalar, san’at asarlari, zargarlik buyumlari, qimmatbaxo toshlar va b.);
   
2. 
   mol-mulklar miqdori va sifatini aniqlash (konlardagi qazilma boyliklar zaxiralari, mashina va uskunalarning xizmat muddatlari va b.);
   
3. 
   maxsus usullar va amallar bilan hisob-kitoblarni amalga oshirish (aktuar baholash va b.)
   
4. 
   bajarilmagan shartnomalar bo’yicha bajarilishi lozim bo’lgan, bajarilgan ishlar va xizmatlarning hajmini o’lchash. Bu realizatsiya qilinganligini tan olish uchun zarur;
   
5. 
   ta’sis shartnomalari, me’yoriy hujjatlar va xo’jalik shartnomalarini yuridik baxolash va interpretatsiyalash (talqin qilish).
   

• 
  ekspert ishining maqsadi va hajmi;
  
• 
  auditorlik tashkiloti ekspert xulosasidan kutayotgan muayyan masalalarning bayoni;
  
• 
  ekspert tashkiloti va xo’jalik yurituvchi sub’ekt o’rtasida o’zaro munosabatlar bayoni, agar bu talab qilinsa;
  
• 
  xo’jalik yurituvchi sub’ekt axborotlarining maxfiyligi;
  
• 
  ekspert o’z ishida qo’llashni mo’ljallayotgan taxminlar va usullar, ularning olidingi davrlarda qo’llanilgan taxminlar va usullarga mos kelishi (agar auditorlik tashkiloti oldingi davrlarda ekspert xizmatlaridan foydalangan bo’lsa) to’g’risida ma’lumotlar.
  

• 
  xo’jalik yurituvchi sub’ektning nomi;
  
• 
  ish bajarilgan ob’ekti;
  
• 
  bajarilgan ish hajmi va ekspertning mas’uliyat chegarasi;
  
• 
  qo’llanilgan ish usullari, shu jumladan ularning oldingi davrlarda foydalanilgan usullarga mosligi (agar oldingi davrlarda auditorlik tashkiloti ekspert ishidan foydalangan bo’lsa);
  
• 
  ishni bajarish chog’ida ekspert tomonidan qabul qilingan taxminlar, shu jumladan ularni oldingi davrlarda qabul qilingan taxminlarga mosligi (agar oldingi davrlarda auditorlik tashkiloti ekspert ishidan frydalangan bo’lsa);
  
• 
  bajarilgan ish bilan bog’liq bo’lgan xal etilmay qolgan xar qanday jiddiy shubxalar;
  
• 
  bajarilgan ishlarning natijalari.
  

• 
  ekspert o’z ishini bajargan xo’jalik yurituvchi sub’ektning nomi;
  
• 
  ekspert tomonidan bajarilgan ishlar nomi va bu ishlarning bayoni
  
• 
  ekspert haqida ma’lumotlar: nasabi, ismi-sharifi; malakasi;
  
• 
  materiallarning o’rganish uchun qabul qilingan sanasi;
  
• 
  o’rganish uchun qabul qilingan materiallar nomi;
  
• 
  audit o’tkazilayotgan vaziyat va xulosa berish uchun axamiyatga ega bo’lgan birlamchi ma’lumotlar, ularning olinish manbalari ko’rsatilgan xolda;
  
• 
  ekspert oldiga qo’yilgan masalalar.
  

• 
  tekshirish usullari maxsus bilimga ega bo’lmagan shaxslar uchun tushunarli bayon etilgan va zarur bo’lganda ekspert xulosalarining to’g’riligini mazkur izlanishlarni takrorlab tekshirish mumkin bo’lgan darjada batafsil bo’li-shi zarur;
  
• 
  taxminlarni o’rganish chog’ida qabul qilingan tushuntirish va asoslashlar;
  
• 
  qo’yilgan masalalarni had etishda ekspert tomonidan qo’l-lanilagan me’yoriy hujjatlar, ularni nashr qilgan organ va sanasi ko’rsatilgan holda;
  
• 
  hal qiluvchi masalaga doir xulosani asoslaydigan, tekshirish natijalarining fikr muloxazalar batafsil bayon qilingan ekspert bahosi.
  

• 
  hujjatning nomi;
  
• 
  hujjatning sanasi;
  
• 
  ekspertning shaxsiy imzosi va uning rasshifirovka;
  
• 
  yuridik shaxs hisoblangan ekspert xulosasi uning muxri bilan tasdiqlanishi lozim;
  

• 
  ekspert xulosasi uchun asos bo’lgan ma’lumotlar;
  
• 
  xulosa tuzishda ekspert tomonidan foydalanilgan taxminlar va usullar, shu jumladan ularning oldingi davrlarda qo’llanilgan taxminlar va usullarga mosligi (agar oldingi davrlarda auditorlik tashkiloti ekspert xizmatidan foydalangan bo’lsa);
  
• 
  o’tkazilgan auditning umumiy natijalari.