Buyumlar internetining asosiy tamoyillari, standartlari, arxitekturasi
Internet standartlari, protokollari va arxitekturasi, global tarmoqlarga ulanishni aniqlashda keng qo'llaniladi. Quyidagi asosiy tamoyillar va standartlar mavjud:
1. IP (Internet Protocol): IP, internetda ma'lumotlarni almashtirish uchun foydalaniladigan standart protokol. IP manbaiy adreslar bilan amalga oshiriladi va tarmoqda ma'lumotlar paketlar halida yuboriladi.
2. TCP (Transmission Control Protocol): TCP, internet protokollari to'plamida eng ko'p foydalaniladigan protokol. Bu protokol uchun muhim xususiyatlar ma'lumotlar uzatilish va tejimini ta'minlash, paketlar uzatilmasi va paketlar bo'shatishni hisobga oladi.
3. HTTP (Hypertext Transfer Protocol): HTTP, brauzer va veb serverlar orasidagi ma'lumot almashish uchun foydalaniladigan protokol. Ma'lumotlarni talqinlash, fayllarni yuklash, shartnoma bilan foydalanuvchilar bilan almashishni amalga oshiradi.
4. HTML (Hypertext Markup Language): HTML, veb sahifalarni tuzishda ishlatiladigan standart tili. Matn, rasmlar, linklar va boshqa elementlarni ko'rsatish uchun foydalaniladi.
5. DNS (Domain Name System): DNS, domen nomlarni IP manbaiy adreslarga aylantirish uchun foydalaniladigan protokol. Internetga dasturchilar, brauzerlar va foydalanuvchilar va esa dasturchilar IP manbaiy adresini ishlatmay olishlari mumkin.
Internet arxitekturasi esa serverlar, ruterlar va mijozlar (foydalanuvchilar) siklini asoslaydi. Mijozlar internetga ISP (Internet xizmat ko'rsatuvchisi) orqali ulanishni o'rganadi va so'rovlarini serverlarga yuboradi. Serverlar, so'rovni jarayonlantirish, ma'lumotlarni saqlash, qaytarish va obmen huquqini bajargan holatda murojaat qiladigan tizimlardir. Ruterlar esa ma'lumotlar paketlarini yolg'izga qozongan joydan boshqa joyga yo'llab berishda ishlatiladi. Bu arxitektura o'zicha jarayonlar foydalanuvchi va serverlar orasida ma'lumot almashishni ta'minlashda ishlatiladi.
Internet buyumlari (IoT) da milliardlab qurilmalar simsiz texnologiyalar orqali ulanadigan IoT ilovalarida 2G/3G/4G, WiFi, Bluetooth va boshqalar kabi bir qator simsiz texnologiyalar qoʻllanilgan. 2G tarmoqlari (hozirda dunyo aholisining 90% ni qamrab oladi) ovoz uchun, 3G (hozirda dunyo aholisining 65% ni qamrab oladi) ovoz va maʼlumotlar uchun va 4G (2012 yildan) keng polosali internetga kirish uchun moʻljallangan. 3G va 4G IoT uchun keng qoʻllaniladi, lekin IoT ilovalari uchun toʻliq optimallashtirilmagan. 4G uyali aloqa tarmoqlarining imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytirdi, bu esa IoT qurilmalari uchun qulay internetga kirishni ta’minlay oladi. 2012 yildan beri Long Term Evolution (LTE) dan 4Gga ulanish imkoniyati WiMax, ZigBee, SigFox kabi raqobatdosh texnologiyalarga nisbatan 4G ning eng tez va barqaror variantiga aylandi. Keyingi avlod tarmoqlari sifatida 5G tarmoqlari va standarti 4G tarmoqlari duch keladigan muammolarni, masalan, yanada murakkab aloqa, qurilma hisoblash quvvati, tekshirish va aqlli muhitlar, sanoat va boshqalar boshqalarga bo’lgan ehtiyojni qondirish uchun hal qilishi kutilmoqda.
resurslarni boshqarish uchun internet of things(IoT) arxitekturasi.
Buyumlar interneti, foydalanuvchilarga internet orqali xizmatlar taqdim etishning eng muhim usullardan biridir. Buyumlar interneti standartlari va tamoyillari kelajakdagi tarmoqlar va xizmatlarni almashtirish uchun belgilangan. Buyumlar internetining asosiy tamoyillari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1. Internet protokollari: Buyumlar interneti uchun xususiy protokollar mavjud. Bunday protokollar, foydalanuvchilar va xizmatlar o'rtasidagi ma'lumot almashtirishni boshqarishga yordam beradi.
2. Arxitektura: Buyumlar interneti arxitekturasi, buyumlar internetiga xizmat ko'rsatuvchi va qabul qiluvchi tomondagi tartibning tuzilishi bilan bog'liq. Bu muhimdir, chunki bu arxitektura buyumlarning samarasini ta'minlayadi.
3. Xususiyliklar va to'lov tizimlari: Buyumlar internetining muayyan xususiyliklar va to'lov tizimlari bo'lishi mumkin. Mijozlar, boshqaruvchilar va xizmat ko'rsatuvchilar o'rtasida to'lovlar, xaridorlik va shaxsiylik sifatida o'tkazilishi mumkin.
Aloqa vositalari
Mumkin boʻlgan maʼlumotlarni uzatish texnologiyalari spektri simsiz va simli tarmoqlarning barcha mumkin boʻlgan vositalarini qamrab oladi. Simsiz maʼlumotlarni uzatish uchun past tezlikda samaradorlik, nosozliklarga chidamlilik, moslashuvchanlik va oʻzini oʻzi tashkil qilish imkoniyati kabi fazilatlar “buyumlar interneti”ni yaratishda ayniqsa muhim rol oʻynaydi. Ushbu quvvatga asosiy qiziqish IEEE 802.15.4 standarti boʻlib, u energiya tejaydigan shaxsiy tarmoqlarni tashkil qilish uchun jismoniy qatlam va kirishni boshqarishni belgilaydi va ZigBee, WirelessHart, MiWi, 6LoWPAN, LPWAN kabi protokollar uchun asos hisoblanadi.Isteʼmolchi ilovalari IoT qurilmalari soni ortib bormoqda, jumladan, ulangan transport vositalari, uy avtomatizatsiyasi, aqlli kiyim-kechak, ulangan sogʻliqni saqlash va masofadan nazorat qilish imkoniyatiga ega jihozlar.
Aqlli uy
IoT qurilmalari uyni avtomatlashtirishning keng konsepsiyasining bir qismi boʻlib, yoritish, isitish va konditsioner, media tizimlari va xavfsizlik tizimlari va video kuzatuv tizimlarini oʻz ichiga olishi mumkin. Uzoq muddatli imtiyozlar yorugʻlik va elektronikani avtomatik ravishda oʻchirish yoki uy aholisini foydalanish toʻgʻrisida xabardor qilish orqali energiya tejashni oʻz ichiga olishi mumkin.
Aqlli uy yoki avtomatlashtirilgan uy aqlli qurilmalar va jihozlarni boshqaradigan platforma yoki markazlarga asoslangan boʻlishi mumkin. Masalan, Apple HomeKitʼdan foydalanib, ishlab chiqaruvchilar iPhone va Apple Watch kabi iOS qurilmalaridagi ilova yordamida uy mahsulotlari va aksessuarlarini boshqarishi mumkin. Bu maxsus dastur yoki Siri kabi mahalliy iOS ilovalari boʻlishi mumkin. Buni Lenovo Smart Home Essentials misolida koʻrsatish mumkin. Shuningdek, Amazon Echo, Google Home, Apple HomePod va Samsung SmartThings Hub kabi turli xil aqlli uy mahsulotlarini ulash uchun mustaqil platformalar sifatida taqdim etiladigan maxsus aqlli uy markazlari mavjud. Tijorat tizimlaridan tashqari, koʻplab nodavlat ochiq manba ekotizimlari mavjud, jumladan, Home Assistant, OpenHAB va Domoticz.
Buyumlar interneti, ya'ni IoT (Internet of Things) shuhratlari ham paydo bo'lishi bilan, bizning hayotimizning ko'rsatkichlarini o'zgartirayotgani haqida nazar ayoq. Ushbu texnologiya yana ham rivojlangan.
|
