“RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN – TA’LIM – ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI T AKOM ILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI ”
MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA
2023-yil, 22 – noyabr
178
INKLYUZIV MADANIYAT – INKLYUZIV TA’LIM MUVAFFAQIYATINING ASOSIY
OMILI
Fayzullaeva N.S.
Toshkent davlat
iqtisodiyot universiteti, p.f.n., prof.v.b.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10157171
Annotatsiya. Maqolada ta'lim muassasalarida talabalar va pedagoglar o'rtasida inklyuziv
madaniyatni shakllantirish muammosiga bag'ishlangan umumiy va maxsus psixologik-pedagogik
adabiyotlarning nazariy tahlili va sintezi keltirilgan. Ilmiy va uslubiy adabiyotlarni nazariy tahlil
qilish asosida “inklyuziv madaniyat” tushunchasining asosiy mohiyati ochib berilgan. Zamonaviy
jamiyatda inklyuziv madaniyatni shakllantirishning ahamiyati tahlil qilinadi.
Kalit so'zlar: inklyuziya, inklyuziv madaniyat, imkoniyati cheklangan o‘quvchilar,
ijtimoiylashuv
Аннотaция. В статье представлен теоретический анализ и синтез общей и
специальной психолого-педагогической литературы, посвященной проблеме формирования
инклюзивной культуры у студентов и педагогов в образовательных учреждениях. На
основе теоретического анализа научно-методической литературы раскрывается
основная сущность понятия «инклюзивная культура». Анализируется важность
формирования инклюзивной культуры в современном обществе.
Ключевые слова: инклюзия, инклюзивная культура, учащиеся с ограниченными
возможностями, социализaция
Psixofizik rivojlanishning alohida ehtiyojlari (imkoniyati cheklangan) bo'lgan
bolalarni
birgalikda o'qitishni o'z ichiga olgan kompleks ta'lim va tarbiya ob'ektiv pedagogik haqiqatga
aylandi. 1948-yil 10-dekabrda qabul qilingan Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasida har bir
inson bilim olish huquqiga ega ekanligi qayd etilgan. Taqdim etilayotgan ta'lim har bir shaxsning
qobiliyatidan kelib chiqqan holda hamma uchun ochiq va bepul bo'lishi kerak.
Ta’lim jarayoni
turli diniy qarashlarga va individual xususiyatlarga ega bo‘lgan turli millat vakillari o‘rtasida
o‘zaro
tushunish,
bag‘rikenglik
va
do‘stlikni
mustahkamlashi
kerak.
Individual xususiyatlarga ega bo'lgan shaxslarga alohida ta'limga muhtoj odamlar ham kiradi.
Inklyuzivlik uzoq muddatli siyosat bo‘lib, umuman barcha sohalarda ta’lim
tizimi
faoliyatini tashkil etishda fanlararo yondashuvni ifodalaydi.
Inklyuzivlik alohida ta'limga muhtoj
odamlar uchun ta'limni tashkil etish varianti sifatida jahon jamiyati tomonidan eng insonparvar
deb tan olingan, shuning uchun ham ushbu ta'lim shakli global va ichki ta'lim siyosatining etakchi
strategiyalaridan biriga aylandi.
Inklyuziv ta’lim tizimi o‘rta, professional va oliy ta’lim muassasalarini o‘z ichiga oladi.
Uning maqsadi imkoniyati cheklangan shaxslarni ta'lim va tarbiyalashda to'siqsiz muhit
yaratishdir. Ushbu chora-tadbirlar majmuasi ta'lim muassasalarini texnik jihozlash, shuningdek,
o'qituvchilar va boshqa talabalar uchun nogironlar bilan o'zaro munosabatlarni
rivojlantirishga
qaratilgan maxsus o'quv kurslarini ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.
Bundan tashqari,
umumiy
ta'lim muassasasida nogiron bolalarni moslashtirish jarayonini engillashtirishga qaratilgan maxsus
dasturlar kerak.
Biroq, inklyuziv ta'lim jamiyatdagi o'z rolini bajarishi uchun inklyuziv ta'lim ishtirokchilari
o'rtasida inklyuziv madaniyat qadriyatlari va me'yorlari asosida maxsus munosabatlarni o'rnatish
