Chiziqli algoritmlar
Faqat ketma-ket bajariladigan amallardan tashkil topgan algoritmlarga - chiziqli algoritmlar deyiladi. Bunday algoritmni ifodalash uchun ketma-ketlik strukturasi ishlatiladi. Strukturada bajariladigan amal mos keluvchi shakl bilan ko‘rsatiladi. Chiziqli algoritmlar blok-sxemasining umumiy tuzilishi 1.4-rasmda keltirilgan.
1-misol. Uchburchak tomonlarining uzunligi bilan berilgan. Uchburchakka ichki r va tashqi R chizilgan aylanalar radiuslarini hisoblang.
Ichki chizilgan aylana radiusi r = (a+b+c)/2S, tashqi chizilgan aylana radiusi R= 4S formulalar orqali hisoblanadi. Bu yerda S - uchburchakning yuzi, a,
abc
b, c – uchburchak tomonlarining uzunliklari. Masala echimining blok-sxemasi
Tarmoqlanuvchi algoritmlar
Agar hisoblash jarayoni biror-bir berilgan shartning bajarilishiga qarab turli tarmoqlar bo‘yicha davom ettirilsa va hisoblash jarayonida har bir tarmoq faqat bir marta bajarilsa, bunday hisoblash jarayonlari tarmoqlanuvchi algoritmlar deyiladi. Tarmoqlanuvchi algoritmlarni tasvirlash uchun “ayri” tuzilmasi ishlatiladi. Tarmoqlanuvchi tuzilmasi berilgan shartning bajarilishiga qarab ko‘rsatilgan tarmoqdan faqat bittasining bajarilishi ta’minlanadi (1.7-rasm).
Berilgan R-shart romb figurasi ichida tasvirlanadi. Agar shart bajarilsa, "ha" tarmoq bo‘yicha A-amal, aks holda (shart bajarilmasa) "yo‘q" tarmoq bo‘yicha V-amal bajariladi.
1-misol. Tarmoqlanuvchi algoritmga misol sifatida quyidagi sodda masala keltiriladi:
x2, agar x≥0 у=2x, aks holda.
Natijaviy qiymat y berilgan x ning qiytmatiga bog‘liq holda bo‘ladi: agar x≥0 shart rost bo‘lsa, tarmoq bo‘yicha y = x2 munosabatning qiymati, aks holda, y = 2*x munosabatning qiymati hisoblanadi. Bu masala bajarilishining so‘z bilan ifodalangan algoritmi quyidagicha:
agar ( x ≥ 0 ) shart bajarilsa, u holda u=x2, aks holda u=2*x. Masala echimining blok-sxemasi
Interval ko‘rinishidagi funksiya qiymatini hisoblash blok-sxemasi
Ko‘pgina masalalarni yechishda, shart asosida tarmoqlanuvchi algoritmning ikki tarmog‘idan biri, ya’ni «rost» yoki «yolg‘on»ning bajarilishi etarli bo‘ladi. Bu holat tarmoqlanuvchi algoritmning xususiy holi sifatida qisqartirilgan strukturasi deb atash mumkin. Qisqartirilgan struktura blok-sxemasi quyidagi ko‘rinishga ega (1.9-rasm).
1 – Amaliy ish topshiriqlari
1 – Topshiriq
Uchta sinf xonasi bor va har bir sinf xonasidagi o’quvchilar soni berilgan. Har bir partada 2 kishi o`tirishi mumkin. Hammaga parta yetishi uchun eng kamida nechta parta kerak ekanligini aniqlang. Har bir sinf o`z xonasida o`tiradi.
Yechim:
Har bir sinf o’quvchilari sonini bitta partada o’tirishi mumkin bo’lgan odanlar soniga bo’lamiz va butun qismini olamiz agar qoldiq qismi 0 ga teng bo’lmasa butun qismga 1 ni qo’shamiz va har bir sinf uchun shu amallarni balargan holda qiymatlarni olamiz
2 – Topshiriq
Butun sonlardan iborat NxM o’lchamli matritsa berilgan. Bu matritsani vertikalga nisbatan ko’chirilgan holatda chiqaring
Yechim:
Berilgan matritsani dart dasturlash tili qoidalari bo’yicha kiritib olamiz keyin uni kerakli tartibda chiqarish uchun indexlardan foydalanamiz
2 – Amaliy ish topshiriqlari
1 – Topshiriq
19.Butun sonlardan iborat 2 o’lchovli matritsa berilgan. Matritsaning eng katta va eng kichik elementlarini aniqlash dasturini tuzing.Agar matritsada eng katta yoki eng kichik elementlar bir nechta bo’lsa, ularning barchasini indeksini toping.
Yechim:
Berilgan matritsani har bir elemtlari bo’yicha sikl yodamida “yurib chiqamiz” va eng kichik elemtni hozirge elemant bilan solishtiramiz agar element katta bo’lsa keyingi elementga o’tamiz agar kichik bo’lsa indexlar listini bo’shatib hozirgi indexni yozamiz agar teng bo’lsa indexlar listiga hozirgi listni qo’shib qo’yamiz
Eng katta elemtni ham usha siklni uzida yana bitta if operatorini ishlatish orqali topamiz
2 – Topshiriq
Yechim:
3 – Amaliy ish topshiriqlari
1 – Topshiriq
Quyidagi masalalar uchun algoritm va dastur kodini yozing. Har bir talaba o’zining jurnaldagi raqami bo’yicha bittadan masalani yechadi. Masalalar kam bo’lganda sanoq tartib boshidan boshlanadi. Masalan, 20 masala bo’lsa, 21-o’rindagi talaba 1-masalani, 22-o’rindagi talaba 2-masalani yechadi.
Quyidagi transsendent tenglamani oraliqni teng ikkiga bo’lish va oddiy iteratsiya usuli yordamida yechimini aniqlovchi dastur tuzing:
19 . 2x3+2x-4=0
2 – Topshiriq
Quyidagi masalalar uchun algoritm va dastur kodini yozing. Har bir talaba o’zining jurnaldagi raqami bo’yicha bittadan masalani yechadi. Masalalar kam bo’lganda sanoq tartib boshidan boshlanadi. Masalan, 20 masala bo’lsa, 21-o’rindagi talaba 1-masalani, 22-o’rindagi talaba 2-masalani yechadi.
Quyidagi transsendent tenglamani Nyuton va Vatarlar usuli yordamida yechimini aniqlovchi dastur tuzing:
19. 3-2x=lnx
| 