|
Volume: 02 Issue: 07 | Jul-2022Bog'liq 631454e00d452 3846
Volume: 02 Issue: 07 | Jul-2022
ISSN: 2181-2624
www.sciencebox.uz
Analytical Journal of
Education and Development
138
o'tkazuvchanligiga ega. Natijada, termostatni olib tashlash issiqlik almashinuvchanglikni
yomonlashiga va GTM qismlarining harorati ko'tariladi (piston 10...20° C). Antifriz va boshqa
suyuqliklardan foydalanilganda, ularning nasos tezligini oshirish kerak, buning uchun
qo'shimcha energiya sarflanadi.
Issiq iqlim sharoitida, yonilg'i pompasining harorati atrof-muhit haroratidan 20...30 daraja yuqori
bo'lib, bug' qulflari (benzinli dvigatel) shakllanishi tufayli ishonchlilikni pasaytiradi.
Issiq havoda dvigatel bo'linmasidan emas, balki tashqaridan havo olish - avtomobil dvigatelining
yoqilg'i samaradorligini 8% ga oshiradi. YaMZ dvigatellari uchun yuqori bosimli nasosning
boshidagi yoqilg'ining harorati 10 darajaga ko'tarilishi bilan quvvat kamayadi va soatlik yoqilg'i
sarfi 2% ga kamayadi.
O'rta bo'lakda ishlaganda avtomobilning ichki yonish dvigateli silindrlarining umumiy aylanishi
taxminan 10% va Uzoq Shimolda 20% ularning past haroratlarda ishga tushirilishi bilan bog'liq
(eski dvigatellar uchun ma'lumotlar 50...75% past temperatura xususiyatlariga bog'liq).
Minus 30 daraja haroratda bir ishga tushirish uchun eskirishni normal sharoitda ichki yonish
dvigatelining sakkiz soatlik ishlashiga tenglashtiring. Sovuq ishga tushirish paytida SPG ning
ortib borayotgan aylanması, ishqalanish yuzalariga moy oqimining kechikishi tufayli yuzaga
keladi.
Sovuq ichki yonish dvigatellarini ishga tushirishda eskirishni kamaytirish usullariga bir tekis
yopishqoqlik va haroratga bog'liq bo'lgan moylardan foydalanish, dvigatelni ishga tushirishdan
oldin isitish, moyni yoqilg'i bilan suyultirish, ishga tushirilgandan so'ng tezda qizdirish, ish
faoliyatini tezlashtirish uchun moylash tizimini takomillashtirish kiradi, ishqalanish yuzalariga
moy yetkazib berish va boshqa usullar kiradi [27,28,29,30,31,32,33-43].
Dvigatellarning ish rejimlaridagi tebranishlar mashinalarning o'z ish sharoitlari bilan bog'liq.
Avtotransport vositalariga yo'l sharoitlari ham ta'sir qiladi: yo'l qoplamalari, sirtlarning holati,
yo„l qoplamasining yo'nalishdagi profili, harakat intensivligi, to'xtash chastotasi va boshqa
omillar. Transport vositalari uchun ish rejimida tebranish omillari ish turi, ishlov berilayotgan
materialning beqarorligi, relef va boshqalar hisoblanadi.
Beqaror ish sharoitlari krank milidagi moment va tezlikning o'zgarishiga, yoqilg'i sarfining
oshishiga, ishqalanish yuzalarining aylanishi va resursning pasayishiga olib keladi.
Dvigatelning avtomobil va boshqa mashinalarning ish sharoitida ishlashi ylanish momenti va
tezligining deyarli uzluksiz o'zgarishi bilan tavsiflanadi. Dvigatelning ishlash rejimlarining
tabiati va o'zgaruvchanligi mashinaning ish maqsadi, iqlim sharoitlari bilan bog'liq operatsiya,
operatorning individual xususiyatlari, dvigatelning operatsion sozlamalari va boshqa omillar
orqali belgilanadi [10-14, 19-29, 37-43].
Avtomobil uchun dvigatelning ishlash rejimi bo'sh turish, tezlashtirish, doimiy tezlikda
harakatlanish va tormozlash rejimlari bilan hosil qilingan termal, yuk va tezlik rejimlari
majmuasi bilan belgilanadi. Bunday holda, dvigatelning beqaror ishlashi shahar transportida
97% gacha, tuproq yo'llarida harakatlanayotganda 90...95% va avtomobil yo'llarida haydash
vaqtining 30...35% ni tashkil qiladi [16-21,29-33,40-43].
Ishlatilgan dvigatel quvvati ko'p hollarda nominalning 13...78% ni tashkil qiladi.
Avtomobilning ish sharoitlariga qarab har 1000 km yugurish uchun dvigatelning 30 dan 500
tagacha ishga tushishi va to'xtashi mavjud. Dvigatellarning barqaror bo'lmagan yuk va yuqori
tezlikda ishlash rejimlarida, barqaror rejimlar bilan solishtirganda, yoqilg'i sarfi 5...7% ga oshadi.
|
| |
