|
Elektr energetika yo’nalishi 520-22 -guruh talabasi Karimov Muhammadyahyo Abdug’appor o’g’li
|
| Sana | 25.07.2024 | | Hajmi | 128,69 Kb. | | #268557 |
Elektr energetika yo’nalishi 520-22 -guruh talabasi
Karimov Muhammadyahyo Abdug’appor o’g’li
KOMPYUTER TASHKIL ETILISHI FANIDAN
2-TOPSHIRIQ
MAVZU: ZAMONAVIY PROTSESSORLAR VA ULARNING ISHLASH PRINSIPLARI.
Ishdan maqsad: Kompyuter protsessori va uning turlari haqida nazariy ma’lumolarga ega bo‘lish, protsessorning umumiy tarkibini o‘rganib chiqish, shaxsiy kompyuterda mavjud bo’lgan protsessorlar xarakteristikalari haqida ma’lumotga ega bo‘lish.
NAZARIY QISM.
Protsessor (lot. processus — surilish) — elektron mashinaning dastur (programma) da koʻzda tutilgan amallar; informatsiyani oʻzgartirish, barcha hisoblash jarayonlarini, xisoblash mashinasidagi boshqa qurilmalarning ishini boshqarib turish uchun moʻljallangan markaziy qurilmasi. Asosiy qismlari: arifmetik mantiqiy qurilma va boshqarish qurilmasi. Arifmetik mantiqiy qurilmada axborot arifmetik va mantiq jihatidan qayta ishlanadi. Boshqarish qurilmasi xotiradagi axborotlarni chiqarish tartibini belgilaydi, boshqaruvchi signallarni ishlab chiqadi, mashinadagi qurilmalarning ishini uygʻunlashtiradi, dasturni uzish signallarini qayta ishlaydi, xotiradagi axborotlarni muhofazalaydi, protsessor ishini nazorat qiladi. Protsessorda bulardan tashqari, oʻta tezkor xotira qurilmasi va tashkiliy bloklar ham bor. Protsessorning tezligi uning eng asosiy jihatidir. Odatda, bu ma’lumot protsessorning ustida yozilgan bo’ladi (“2,8 GHz” yoli “2,6 GHz” degan yozuvlar). Protsessorning tezligi qancha yuqori bo’lsa, shuncha yaxshi, lekin, zamonaviy protsessorlarda ko’p yadrolilik ( dual core, quad core) degan tushuncha ham bor. Bitta protsessorning o’zida ikkita, to’rtta va eng zamonaviy protsessorlarda 8 ta gacha yadro bor. Protsessorda yadro qanchalik ko’p bo’lsa, u ham shunchalik yaxshi, ammo, ko’p yadroli protsessorlar bir yadroli protsessorlardan ancha qimmat turadi. Protsessorning yana bir asosiy xususiyatlaridan biri uning brendi, ya’ni qaysi kompaniya tomonidan ishlab chiqilganidir. Protsessor ishlab chiqaruvchi ikkita gigant mavjud – Intel va AMD. Bu kompaniyalar va ularning qay birining mahsuloti yaxshiroq ekanligi haqida azaliy munozara bor, Protsessorlarning kesh xotirasi ham asosiy xususiyatlardan biridir. Kesh xotira ham qanchalik katta bo’lsa, shuncha yaxshidir. Zamonaviy protsessorlarda 1mb, 2mb va undan ortiq kesh xotira mavjud. Protsessor yadrolari milliardlab mikroskopik tranzistorlardan iborat bo'lgan yo'llardir. Ushbu korpuslar protsessor ichida joylashgan va ma'lumotlarni qayta ishlashga yordam beradi. Oddiy qilib aytganda, biz CPU yadrolari protsessorni amalga oshirishga yordam beradigan narsa deb aytishimiz mumkin. Agar CPU bir nechta yadroga ega bo'lsa, kompyuter har bir yadroni bir vaqtning o'zida bir nechta vazifalarni bajarishga yordam beradigan alohida protsessor sifatida qaraydi. Avvalgi kompyuterlar bir vaqtning o'zida faqat bitta vazifani bajarishga muvaffaq bo'lgan. Buning sababi shundaki, ular bitta yadroli CPU-ni o'z ichiga olgan. Ammo texnologiya rivojlanishi bilan ishlab chiqaruvchilar bizga bir nechta korpusli CPUlarni olib kelishdi va bugungi kunda deyarli barcha kompyuterlar ko'p yadroli CPUlar bilan birga keladi.
GPU (Graphics Processing Unit) - bu xususiy xotira va grafik qurilmalarini ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan. Bu qurilma, katta ma'lumotlarni tezroq ishlovchi va barcha turdagi kompyuter o'yinlarining grafikasini yaxshi ko'rsatuvchi xususiyatlarga ega. GPUlar har doim kompyuterlarda mavjud bo'lgan edi, ammo 2000-yillarning boshidan boshlab ularning roli va ahamiyati kattalashdi. Hozirgi kunda GPUlar, masofaviy ta'lim, tizimlar tahlili, blockchain va boshqa sohalarda ham foydalanilmoqda.1980-yillarning oxiri va 1990-yillarning boshida grafikani yaxshi ko'rsatish uchun mo'ljallangan qurilmalar bilan bog'liq. Bu qurilmalar, ayni paytda kompyuterlarning CPUlariga qaraganda juda kam kuch iste'mol qilishadi. 1999-yilda NVIDIA tomonidan ishlab chiqarilgan GeForce 256, ilk marta o'yinlar uchun GPU deb nomlanadi. Bu qurilma, barcha o'yinlar grafikasini yaxshi ko'rsatishda muvaffaqiyatli bo'ldi va hozirgi kunda ham NVIDIA GPUlari kompyuterlar va o'yin konsolelarida juda keng tarqalgan. GPUning ishlaydigan prinsipi, parallel ishlovchi jadvallar (parallel processing) asosida ishlab chiqilgan. Bu prinsip, bir necha amalni bir vaqtning o'zida bajarganida, ishni tezroq bajarishga imkon beradi. GPUlar, ko'pgina narsalarni bir vaqtning o'zida bajara oladigan parallel ishlovchi jadvallarga ega. Bu, masofaviy ta'lim, tizimlar tahlili, blockchain va boshqa sohalarda ishlashda foydalangan bo'lib, ularning ishlab chiqarish kuchini oshiradi. GPUlar, o'yinlar uchun ko'p xil grafikali effektlarni ko'rsatishda foydalaniladi. Bu effektli grafikalar, o'yinlarga ko'proq tajriba va tasavvur keltirishga imkon beradi. Hozirgi kunda, o'yinlar uchun GPUlar juda katta ahamiyat kasb etgan. O'yin kompaniyalari, yangi o'yinlarini ishlab chiqarishda yuqori sifatli grafikani ta'minlash uchun eng so'nggi NVIDIA va AMD GPUlaridan foydalanishadi. GPUlar, masofaviy ta'limning yuqori sifatli ishlashiga imkon beradi. Bu qurilmalar, katta ma'lumotlar bazalarini tezroq ishlab chiqishda va ulardan ma'lumotlarni tez va aniqroq olishda foydalaniladi. Masofaviy ta'lim sohasida foydalaniladigan GPUlar, o'quvchilarning tajribasi va bilim darajasini oshirishda ham muhim ahamiyat kasb etgan. Bu qurilmalar, yuqori sifatli virtual texnologiyalarni ham ishlab chiqishga imkon beradi.GPUlar va blockchain. GPUlar, blockchain sohasida ham muhim ahamiyat kasb etgan. Bu qurilmalar, bloklarni tezroq ishlab chiqishda va ulardan ma'lumotlarni aniqroq olishda foydalaniladi.Blockchain sohasidagi katta kompaniyalar, yangi bloklarni tezroq ishlab chiqish va ulardan ma'lumotlarni aniqroq olish uchun NVIDIA va AMD GPUlaridan foydalanishadi. GPUlar, bloklarni tezroq ishlab chiqishda CPUlarga nisbatan ko'p xil darajada tezlik va ishlab chiqarish kuchini oshiradi.
AMALIY QISM
1-usul: Kompyuterimizda mavjud protsessorlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish. Amallar ketma-ketligi quyidagicha:
1. Biz dispetcherni tez ishga tushirish satrida sichqonchaning o‘ng tomonini bosish bilan boshlaymiz, odatda pastki qismida joylashgan.
2. Oyna ochiladi, unda "Task Manager - Vazifa menejerini ishga tushirish" bandini qidiramiz.
3. Windows-ning vazifalar menejerining yuqori qismida "Ishlash" yorlig‘i mavjud, bu erda markaziy xotiraning xronologik yukidan foydalanib, yadro sonini ko‘rishingiz mumkin. Axir, har bir oyna, shuningdek, uning yuklanishini ko‘rsatib, yadroni ham belgilaydi (1-rasm).
1-rasm. Shaxsiy kompyuterdagi CPU haqida ma’lumotlar.
2-rasm. Shaxsiy kompyuterdagi GPU haqida ma’lumotlar.
1-jadval.
Shaxsiy kompyuter protsessorlari:
Qurilma nomi:
|
|
Xarakteristikasi:
|
|
|
Yadrolari soni
(cores)
|
Chastotasi
(GHz)
|
Xotirasi
(GB)
|
CPU
|
4
|
1.90GhZ
|
|
GPU
|
|
|
1.9Gb
|
|
Xulosa: CPU, GPU, RAM muhim komponentalardir. Har qanday qurilmaning asosiy vazifasi ko'rsatmalarni bajarish va tizimning ishlashi uchun operatsiyalarni bajarishdir. Uning ahamiyatini bilish va uning qanday ishlashini tushunish bizga yaxshiroq qurilma tanlashga yordam beradi. Bu esa o’z navbatida, bizga kerak bo’lgan natija sifatini oshirishni kafolatlaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Musayev M.M., Kaxharov A.A., Karimov M.M. Sborka uzlov kompyuternыx setey. Uchebnoye posobiye.- T, ITPD im. Chulpana, 2007.-152s.
2. Qahhorov A.A., Karimov M.M. Kompyuter tarmoqlarini yigish. Akademik litsey va kollejlari uchun oquv qollanma. T.:”ILM ZIYO”, 2006.-160 b.
3. Maksimov N.V., Partыka T.L., Popov I.I. Arxitektura EVM i vыchislitelnыx sistem. Uchebnik. –M.:FORUM, 2008.-512s.
|
| |
