|
Elektr ishlab chiqarish
|
| bet | 1/2 | | Sana | 26.04.2023 | | Hajmi | 1.14 Mb. | | #53823 |
Bog'liq Eshboyeva D Kiberhavfsizlik mustaqil ish, D.H yilish 6, rezume, Dalolatnoma 98, ҚУЁШ ФОТОЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАРИ ТЎҒРИСИДА МАЪЛУМОТ, ПРИНЦИПЫ КВАНТОВОЙ МЕХАНИКИ autosave, Курилишни ташкил этиш ва режалаштириш фанидан мисол, 10-sinf Informatika @talimiy hujjatlar, ReadMe UzTransLit, Jumaboyeva Mardona Kur sishi, 2-Mavzu Organik bog‘lovchi materiallar haqida umumiy tushunchal-fayllar.org, 1-2-sinflar olimpiada matematika, korxonalarda personalni boshqarish tizimini va rahbarlik uslubini, Informatika va axborot texnologiyalari (2)
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI TOSHKENT KIMYO-TEXNOLOGIYA INSTITUTI YANGIYER FILIALI “Elektr ishlab chiqarish” FANIDAN TAYORLANGAN TAQDIMOTI 801-22 GURUH TALABASI ESHBOYEVA DURDONA.
Issiqlik Elektr stansiyalari
Reja - Bugungi kundagi ko’rsatkichlar
“Elektr energetikasi iqtisodiyotning motori bo‘lib, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotni bu sohasiz tasavvur qilib bo‘lmaydi”
Shavkat Mirziyoyev
Issiklik elektr stansiyalari (IES) — qattiq, suyuq va gaz holatdagi organik yoqilgʻilarning issiqlik energiyasini elektr energiyasiga aylantiradigan qurilmalar majmui. Asosiy energetik agregatlar qatoriga suv yuradigan quvurlar (trubalar) batareyasidan iborat qozon tizimi, bugʻ turbina (bugʻ dvigatel) lari va turbogeneratorlar kiradi.
Qozon tizimiga yuborilgan suv yuqori bosimli bugʻga aylantirilib turbina parraklariga beriladi. Natijada turbina bilan mexanik bogʻlangan generator tegishli tezlikda aylantirilib, mexanik energiya elektromagnit induksiya qonuniga binoan generatorda elektr energiyasiga aylanadi. IESda ishlatiladigan yoqilgʻi issiqlik energiyasining faqat 30% gina foydali elektr energiyasiga aylantiriladi, yaʼni IES ning foydali ish koeffitsiyenti 30% ga tengdir. Foydali ish koeffitsiyenti qiymatini oshirish maqsadida qozondagi bugʻ bosimi iloji boricha yuqori qilinadi va turbina parraklaridan oʻtib, ish bajarib boʻlgan bugʻning hammasi sovitkichlar vositasida sovitilib, qayta suvga aylantiriladi (kondensatlanadi) va qozon tizimiga yuboriladi. Bunday IESni kondensatsiyey elektr stansiyalari (KES) deyiladi va ularda foydali ish koeffitsiyenti qiymati h=30—35% gacha koʻtcariladi hamda suv berk tizimda aylanishi sababli kuvurlar batareyalaridan iborat qozonni taʼmirlash ishlari keskin qisqaradi. IESlar, odatda, qattiq, suyuq yoki gaz holatdagi arzon yoqilgʻi koni yaqinida quriladi. Stansiya generatorlaridan olingan elektr energiyasining asosiy qismi bir necha 100 km masofadagi isteʼmolchilarga kuchaytiruvchi transformator va yuqori voltli elektr uzatish liniyalari vositasida yetkaziladi, qolgan qismi esa stansiyaning oʻz generator kuchlanishida yoki pasaytiruvchi transformator orqali beriladi
Elektr energiyasi insoniyat sivilizasiyasining noyob ne’mati bo‘lib, bugungi kunda hayotimiz farovonligini ta’minlab beruvchi muhim vositalardan biri hisoblanadi. Jahon energetikasi tarixi, xususan, O‘zbekiston elektr energetikasining tarixiy yo‘li ulkan tarixiy jarayondir - hayotimiz evolyusiyasi muhim bosqichlari hamda uning taraqqiyoti tendensiyalarini o‘rganish zamonaviy energetika istiqbollarini aniqlash uchun muhim ahamiyat kasb etadi.
O‘zbekistonda energetika sohasining rivojlanish tarixi bir asrdan ko‘p davrni qamrab oladi. O‘tgan asrning boshlarida, ya’ni 1909 yilda Toshkent shahrida Belgiya kompaniyasi tomonidan elektr tramvayni boshqarish uchun beshta dvigatelli 1,40 50 kVt quvvatga ega dizel dvigatelli 1450 kVt quvvatga teng bo‘lgan elektr stansiyasi qurildi. Ayni o‘sha davrda Toshkent shahrida dastlabki elektr tarmoqlari paydo bo‘la boshladi. 1911 yilda Toshkent shahrini yoritish uchun 125 kVt kuchlanishli elektr stansiyasi o‘rnatildi. 1913 yilga kelib, O‘zbekiston hududida elektr stasiyalarining quvvati 3000 kVtga yetib, elektr energiyasini ishlab chiqarish esa 3,3 mln kVt soatni tashkil etdi. Elektr tarmoqlari esa past kuchlanishli havo liniyalari bor-yo‘g‘i bir necha kilometrni tashkil qilar edi.
1923 yilda Toshkent shahri yaqinida Bo‘zsuv irrigasiya kanalida 4000 kVtga ega shu nomdagi gidroelektrstansiyasi qurilishi boshlandi. Bu O‘zbekistonning ilk elektr stansiyasi bo‘lib, iste’molchilarga elektr energiyasini yetkazib berish uchun elektr tarmoqlari va elektr podstansiyalari qurilishi bilan birga olib borildi. 30 kVt kuchlanishga ega 6 kVt kabel kuchlanishli gidroelektrstansiyasi Toshkent shahridagi tramvay stansiyasiga ulandi.
1933 yilda quvvati 1300 kVt bo‘lgan Toshkent yaqinida Qodiriya gidroelektrstansiyasi qurilishi yakunlandi. 1934 yil 25 sentyabrda O‘zbekiston energetikasi tizimi boshqaruv organiga asos solindi. Elektr energiyasi ishlab chiqarish hajmi 1909 yil 3 mln kVt soatdan 1934 yilda 180 mln kVt soatga yoki sutkasiga 60 kVt soatga yetdi.
Urushdan avvalgi yillarda yirik sanoat korxonalarini elektr energiyasi ta’minotiga ulash ishlari amalga oshirildi. Jumladan, Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodiga elektr energiyasi va issiqlik energiyasini yetkazib berish uchun 2000 kVt quvvatga ega birinchi bug‘ turbinali elektr stansiyasi foydalanishga topshirildi. 1935 yilgacha uning quvvati 8,300 kVt soatga oshirildi. Farg‘ona to‘qimachilik kombinati, Quvasoy syement zavodi va boshqa iste’molchilar undan elektr quvvati ola boshladi. 1939 yilda Toshkent to‘qimachilik fabrikasida quvvati 6 MVt bo‘lgan 2 ta teplofikasion turbinalar ishga tushirildi.
|
| |
