| II - tur elektrodlari
Metal o’zining qiyin eriydigan tuzi eritmasiga tushurilsa va eritmadi yana yaxshi eriydigan tuz bo’lsada, uning anioni, yomon eridigan tuz anioniga monand bo’lsa, hosil bo’lgan elektrod II-tur elektrodi deyiladi. Masalan, Ag||AgCl, KCl; Hg||Hg2Cl2, KCl.
II-tur elektrodlarining potentsiali yaxshi eriydigan tuz kontsentratsiyasiga bog’liq va anionga nisbatan qaytar bo’ladi:
 
Kalomel elektrodi laboratoriyalarda ko’p qo’llaniladi. Uch xil kalomel elektrodi bo’ladi: 1) normal 1N [KCl]
0,1N [KCl]
bo’yingan KCl eritmasi
platina
mis simi
shisha trubkasi
KCl eritmasi
pasta
simob
II-tur elektrodlarining potentsiali turg’un. Temperatura o’zgarishi bilan xam kam o’zgaradi:
Temperatura, K
|
kal, V
|
286
|
0,2538
|
291
|
0,2503
|
293
|
0,2488
|
297
|
0,2463
|
Ularning potentsiallari yillar tursa xam o’zgarmaydi. SHuning uchun kalomel elektrodi vodorod elektrodi o’rnida taqqoslash elektrodi sifatida ishlatiladi.
YAna Hg|HgO,KOH mavjud (simob oksidi)
Odatda to’yingan KCl eritmasini saqlovchi kalomel elektrodi ko’proq qo’llaniladi. Agar aniq o’lchashlar lozim bo’lsa, 1N KCl eritmasi xam ishlatiladi.
Biror bir elektrod potentsiali aniqlanadigan bo’lsa, masalan mis elektrodniki, kalomel elektrodi bilan zanjir tuziladi:
Hg Hg2Cl2 CuSO4 Cu
kal Cu
E = Cu - kal
E kompensatsion usulda topiladi, kal spravochniklardan olinadi
Cu = T + kal tenglamasi orqali mis elektrodining potentsiali topiladi.
Xuddi shu kabi rux elektrodining potentsialini topish mumkin:
Zn ZnSO4 Hg2Cl2, KCl Hg
Zn kal
E= kal - Zn ; Zn = kal -E
III-Oksidlanish-qaytarilish (redoks) elektrodlari va zanjirlar.
Inert metall (Ag, Pt) biror bir oksidlangan-qaytarilgan shakldagi ionlar saqlovchi eritmaga tushirilishi natijasida hosil bo’lgan potentsial oksidlanish-qaytarilish yoki redoksi potentsial deyiladi.
Inert metall (Ag, Pt) biror bir ionning oksidlangan va qaytarilgan shakllarini saqlovchi eritmaga tushirilgan bo’lsa, hosil bo’lgan elektrod oksidlanish-qaytarilish yoki redoksi elektrodi deyiladi.
Redoksi elektrodlardagi inert metall eritma bilan na kation va na anion almashmaydi, faqat eritmada erigan moddalar orasida sodir bo’ladigan oksidlanish-qaytarilish reaktsiyasi uchun elektron olish yoki berish ta’minlab beradi. Masalan:
Pt | Fe+++, Fe++, Pt | Cr+++, Cr++
Platinani oksidlangan-qaytarilgan shakllarni saqlovchi eritmalarga tushirilsa, oksidlanish-qaytarilish potentsiali vujudga keladi. U qanday vujudga keladi? Fe++++ 1e Fe++ (Fe++ Fe++++ 1e). Demak, sabab, yuqoridaki tenglamaga binoan, sistemaga elektron berilsa, reaktsiya o’nga, agarda elektron sistemadan olinsa, muvozanatni chapga siljitadi: Fe++++ 1e Fe++ - 1e, inert metall redoks o’z elektronini berishi yoki aksincha qabul qilib olishi mumkin.
|
