Электродинамика к. P. Abduraxmanov

Absolyut nol (T = 0 K) temperaturada valent soha elektronlar bilan to‘lgan, valent sohadan yuqorida, Eg energetik masofada joylashgan o‘tkazuvchanlik sohasidagi energetik sathlar bo‘shdir. Bu temperaturada elektronlarning issiqlik harakati energiyasi Eg– taqiqlangan soha kengligini yengib o‘tishga yetarli emas, shu sababli, xususiy yarim o‘tkazgich xuddi dielektrik moddasidek

o‘tkazuvchanlikka ega bo‘ladi.

Temperatura ortishi bilan, uning ta’sirida valent sohadagi elektronlarning bir qismi termik qo‘zg‘alib, taqiqlangan sohadan o‘tkazuvchanlik sohasiga o‘ta oladigan energiyaga ega bo‘ladi.

Bu holda, o‘tkazuvchanlik sohasida erkin elektronlar, valent sohada esa, shu sohani tashlab ketgan elektronlarning bo‘sh energetik holatlari hosil bo‘ladi.

Qisqacha xulosa

Yuqoridagilardan quyidagi ikkita muhim xulosa kelib chiqadi:

1. Xususiy yarim o‘tkazgichlarning o‘tkazuvchanligi valent sohadagi elektronlarni o‘tkazuvchanlik sohasiga o‘tishi uchun yetarli bo‘lgan energiyani berish orqali xosil qilinadi. Shuning uchun xususiy yarim o‘tkazgichlar o‘tkazuvchanligi qo‘zg‘atilgan o‘tkazuvchanlik deb ataladi;

2. Qattiq jismlarning yarim o‘tkazgichlar va dielektriklarga bo‘linishi ma’lum bir hisobda shartli tabiatga ega. Uy haroratida dielektrik xususiyatga ega bo‘lgan olmos, yuqori temperaturalarda sezilarli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lib, yarim o‘tkazgich xususiyatini oladi.

Xususiy va kam aralashmali yarim o‘tkazgichlarda elektron yoki kovak gazlari aynimagan gazlardir

va ularning holatlar bo‘yicha taqsimlanishi Maksvell - Boltsman klassik statistikasi bilan ifodalanadi. Bundan yarim o‘tkazgichlarda erkin zaryad tashuvchilar konsentratsiyasi Fermi sathi va temperaturaga bog‘liqdir