• Tojidinov Azizbek Ilhomjon o‘g‘li, Isoqjonova Sarvinoz Ilhomjon qizi Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi TATU Farg‘ona filiali talabasi
  • Kalit so‘zlar: Elektron hukumat, G2C, G2B va G2G, G2C, Fuqarolar-Hukumat, QQS tolash.
  • Elektron xukumat modellari




    Download 0,62 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet1/2
    Sana25.06.2024
    Hajmi0,62 Mb.
    #265574
      1   2
    Bog'liq
    283-286-elektron-xukumat-modellari



    International Conference on "Research Integration on World of Semantics" (Canada) 
    https://papers.online-conferences.com/index.php/titfl/issue/view/22 
    283 
     
    ELEKTRON XUKUMAT MODELLARI
    (G2G, G2B, G2C, G2E, V2V, V2S). INTERAKTIV XIZMATLAR 
     
    Orifjonova Mohidilxon Aqiljon qizi 
    Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi TATU Farg‘ona filiali magistr talabasi 
    Tojidinov Azizbek Ilhomjon o‘g‘li, Isoqjonova Sarvinoz Ilhomjon qizi 
    Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi TATU Farg‘ona filiali talabasi 
     
     
    Annotatsiya:
    "Elektron hukumat" (Elektron hukumat) tushunchasining bir nechta ta'riflari mavjud. 
    Iqtisodiy Hamkorlik va Rivojlanish Tashkiloti "elektron hukumat"ni "Axborot va kommunikatsiya 
    texnologiyalaridan, xususan, Internetdan foydalanib hukumatni takomillashtirish vositasi sifatida" tarif 
    berilgan vas hu kabi ma’lumotlar keltirib o‘tilgan. 
    Kalit so‘zlar: 
    Elektron hukumat, G2C, G2B va G2G, G2C, Fuqarolar-Hukumat, QQS to'lash.
     
     
    Gartner Guruhining ta'rifiga ko'ra, "elektron hukumat" bu texnik vositalar, Internet va zamonaviy ommaviy 
    axborot vositalaridan foydalangan holda xizmatlarni ko'rsatish, fuqarolarning siyosiy ishtiroki va 
    boshqaruv jarayonini doimiy optimallashtirish tushunchasidir.
    "Elektron hukumat to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasining qonuni loyihasida "elektron hukumat" 
    tushunchasi berilgan: "elektron hukumat" - bu davlat funktsiyalarini avtomatlashtirishga asoslangan davlat 
    organlari faoliyatini tashkil etish shakli, shu jumladan jismoniy va yuridik shaxslarga elektron davlat 
    xizmatlari 
    ko'rsatish, 
    davlat 
    organlarining 
    o'zaro 
    munosabatlari. 
    Axborotkommunikatsiya 
    texnologiyalaridan foydalanish ".
    "Elektron hukumat" atamasi birinchi marta 1993 yil sentyabr oyida AQShda Klinton ma'muriyatining 
    hukumat islohotlari to'g'risidagi hisobotning rasmiy sahifalarida paydo bo'lgan ("Yaxshi ishlaydigan va 
    kam xarajat qiladigan hukumatni yaratish: shiorlardan natijagacha").
    "Elektron hukumat" tushunchasi va atamasi yaqin davrda - XX asrning oxirida, ko'pgina davlatlar yuqori 
    xarajatlar, qarorlarni qabul qilishdagi kechikishlar, yomon boshqaruv, korrupsiya va hokazolar bilan 
    namoyon bo'lgan boshqaruvning past samaradorligi muammosiga duch kelganlarida paydo bo'ldi. 90-
    yillarda ba'zi mamlakatlarda elektron hukumatni joriy etish orqali davlat boshqaruvi samaradorligini 
    oshirish kontseptsiyasi taklif qilindi. Ushbu kontseptsiya tarafdorlari tijorat korporatsiyalari va davlat 
    o'rtasida o'xshashliklar juda ko'p ekanligini ta'kidladilar. Samarali korporatsiyalar pullari bilan ularning 
    mavjudligini ta'minlaydigan foydalanuvchilarning ehtiyojlariga yo'naltirilgan. Korporativ vazifalarga 
    o'xshab, davlatning asosiy vazifasi soliq to'lovchining pulidan foydalangan holda aholiga ma'lum 
    xizmatlarni optimallashtirishdir.
    «Elektron hukumat» ni yaratish strategiyasi quyidagi qoidalarga asoslandi:

    markazlashtirmaslik - qarorlarni qabul qilish vakolatini markazlashtirilgan qarorlarni qabul qilish 
    narxini pasaytirish maqsadida mintaqaviy va mahalliy boshqaruv darajasiga o'tkazish;

    qabul qilinayotgan qarorlar uchun davlat sektorining javobgarligini oshirish (korruptsiyaga qarshi 
    kurashni rag'batlantirish mexanizmini yaratish); 


    International Conference on "Research Integration on World of Semantics" (Canada) 
    https://papers.online-conferences.com/index.php/titfl/issue/view/22 
    284 

    resurslarni boshqarish tizimini takomillashtirish, inson, moliyaviy va boshqa manbalardan foydalanish 
    samaradorligini oshirish; 

    xarajatlarni kamaytiradigan va qarorlar qabul qilishni yaxshilaydigan bozor munosabatlari 
    elementlarini joriy etish; 

    davlat sektorida axborotning barcha turlarini boshqarish uchun AKTdan foydalanish. "Elektron 
    hukumat" G2C, G2B va G2G darajalarida o'zaro hamkorlikni avtomatlashtirishni ta'minlaydi. 
    Hukumat –Fuqarolarga(G2C) - Hukumat tomonidan davlat xizmat va axborotlarini bir tomonlama taqdim 
    etish. 
    Fuqarolar-Hukumatga(G2C) - Fuqarolar va hukumat o‘rtasida axborot ayirboshlash imkoniyati. 
    Hukumat-Biznesga(G2B) - Biznesga hukumat bilan tranzaksiyalar uchun zarur bo‘lgan aniq axborotlarni 
    taqdim etishdagi elektron tranzaksiyalardan tashkil topadi. Elektron xaridlar tizimini misol sifatida keltirish 
    mumkin. 
    Biznes-Hukumatga(G2B) - Yanada samarali bo‘lishida, masalan, biznes-jarayonlarni boshqarish va 
    elektron hisobga olish tizimlarini yaxshilash, yordam berish uchun hukumatga mahsulot va xizmatlarga 
    taalluqli. Elektron xaridlar tizimi G2B bo‘lgani kabi B2Gda ham o‘zaro hamkorlikni ta’minlovchi ilova 
    hisoblanadi. 
    Hukumat-Xodimlarga(G2E) - Davlat xizmatlarini boshqarishni yengillatish va davlat xizmatchilari bilan 
    ichki aloqani ta’minlovchi tashabbuslardan tashkil topadi. Masalan, inson resurslarini onlayn-boshqarish 
    tizimi. 
    Hukumat- Hukumatga(G2G) - Ma’lumotlar bazasi majmuasi doirasida davlat muassasa va tashkilotlari 
    o‘rtasida onlayn axborot almashish va kommunikatsiyalar imkoniyatini beradi. 
    G2B / B2G darajasida «elektron hukumat» ning joriy etilishi tashqi manbalarni jalb qilish 
    texnologiyalaridan maqbul foydalanish orqali davlat organlarining xarajatlarini kamaytiradi va davlat 
    xaridlarining yanada shaffof tizimini (elektron xaridlar) yaratadi. Elektron davlat xaridlarining yagona 
    tizimi davlat organlari kim oshdi savdolarini va ularni o'tkazish shartlarini e'lon qilishi kerak bo'lgan 
    portalni yaratishni o'z ichiga oladi. Bu davlat xaridlari sohasida erkin raqobat muammosini hal qiladi va 
    ayrim ishlab chiqaruvchilarga imtiyoz berish natijasida yuzaga keladigan bozor buzilishlaridan qochadi. 
    Nazorat qiluvchi davlat organlariga hisobot berish uchun nomaqbul uzoq vaqt sarflaydigan tijorat 
    tashkilotlari uchun «elektron hukumat» quyidagi operatsiyalarni onlayn rejimida o'tkazishga imkon beradi: 
    Employees ishchilar uchun ijtimoiy sug'urta fondlariga to'lovlar;


    International Conference on "Research Integration on World of Semantics" (Canada) 
    https://papers.online-conferences.com/index.php/titfl/issue/view/22 
    285 

    QQS to'lash (deklaratsiya, deklaratsiyani tekshirish natijalari to'g'risida xabar berish); 

    yangi kompaniyalarni ro'yxatdan o'tkazish;

    statistika organlariga ma'lumot taqdim etish; 

    bojxona deklaratsiyasini topshirish va boshqalar.
    Davlat - Davlatga (G2G) 

    «elektron hukumat» davlat organlari o'rtasida ichki va tashqi aloqalarni o'rnatish uchun axborot-
    kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishga imkon beradi, shuningdek: 

    davlat idoralari bilan hamkorligini takomillashtirish;

    axborot almashish samaradorligini oshirish; 

    mahalliy rejalashtirish va boshqaruvni takomillashtirish;

    jamoatchilik fikri to'g'risida xolis ma'lumot berish;

    hukumatga ma'qul bo'lgan jamoatchilik fikrini shakllantirish.
    G2G darajasidagi o'zaro aloqa nafaqat bitta, balki turli davlatlar bo'limlari o'rtasida ham elektron shaklda 
    amalga oshiriladi. Hozirda bir qator xalqaro tashkilotlar davlatlararo hamkorlik uchun hujjatlar formatlarini 
    standartlashtirmoqda. Xususan, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Yevropa Iqtisodiy Komissiyasi xalqaro 
    savdo uchun hujjatlar uchun standart - XMLga asoslangan UNeDocsni ishlab chiqdi.
    Davlat-fuqarolarga (G2C / C2G). Endi fuqarolarga axborotni etkazish asosan ommaviy axborot vositalari 
    orqali amalga oshiriladi va tartibsizdir. Odamlar kerak bo'lganda kerakli hujjatlar bilan tanishish imkoniga 
    ega emaslar. Elektron hukumat tizimi fuqarolarga quyidagi imkoniyatlarni taqdim etadi:

    chet elda yashovchi odamlar o'z vatanlari ishlarida qatnasha oladilar. Elektron hukumatning joriy 
    etilishi mavjud onlayn fuqarolar forumlari va elektron murojaatlarni rivojlantirishga yordam beradi. 
    Saylovlarni tashkil qilish uchun Internet (saylovchilarni onlayn ro'yxatdan o'tkazish, natijalarni e'lon 
    qilish, ovoz berish jarayonini soddalashtirish uchun Internet tarmog'idan foydalanish) yanada kengroq 
    qo'llaniladi. Onlayn saylovlar odamlar uchun qulay bo'lgan moslamadan foydalangan holda deyarli har 
    qanday joyda ovoz berish imkoniyatini beradi. 

    Download 0,62 Mb.
      1   2




    Download 0,62 Mb.
    Pdf ko'rish