|
Elektronika va radiotexnika kafedrasi assistenti A.X. Abdullayev
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Elektronika va radiotexnika kafedrasi Sxemalar va elektronika 1 fanidan
MUSTAQIL ISH
Guruh : 043-22
Bajardi:Aliakbarova Zulxumor
Tekshirdi:
Toshkent-2023
“Elektronika va sxemalar 1” fanidan 1- mustaqil ish Mustaqil ishni bajarish davomida:
Kontur toklar usuli(KTU);
Tugun potensiallari usuli(TPU);
boʻyicha tenglamalar tuzilib, zanjir parametrlari hisoblansin.
Bundan tashqari parametrlar to‘g‘ri hisoblanganligini aniqlash asnosida:
Kirxgof qonunlari;
Quvvatlar balansi;
yordamida tenglamalar tuzilib tekshirib ko‘rilsin.
Zanjirni hosoblashda quyidagi jadvalda keltirilgan formulalar orqali talaba o‘z qiymatlarini hisoblab oladi.
Mustaqil manbali elektr tok zanjirini hisoblash
27-Variant
KONTUR TOKLAR USULI (KTU)
Kontur toklar usuli (KTU) yordamida zanjir holatini hisoblaymiz.
KTU bo‘yicha tuziladigan tenglamalar sonini aniqlaymiz:
𝐾 = 𝑁𝑠ℎ − 𝑁𝑟 + 1 − 𝑁𝐽 = 5 − 3 + 1 − 1 = 2
Tanlab olingan ikkita mustaqil tenglamani tuzish uchun keltirilgan sxemada birinchi kontur (Ik2) va ikkinchi kontur (Ik2) larning yo‘nalishlarini ixtiyoriy ravishda tanlaymiz (chizamiz). Tok manbaining tokini (J) kontur toki sifatida ham tasvirlaymiz. Shahobchalar orqali o‘tayotgan toklarni chizmada ham ixtiyoriy belgilaymiz.
KTU bo‘yicha tenglamalar tizimini tuzamiz (Kirxgofning 2-qonuni bo‘yicha):
Hisoblangan zanjirni NI Multisim dasturiy muhitida zanjirni yig‘ib toklarini tekshirish:
Berilgan elektr zanjiring Multisim dasturida yig‘ilgan holati va toklarni taqqoslash uchun natija olish
Mustaqil manbali elektr tok zanjirini hisoblash
TUGUN POTENSIALLARI (KUCHLANISHLARI) USULI(TPU)
Ma’lumki, agar zanjirdagi berilgan EYUK (tok) manbalari va qarshiliklari bo‘yicha zanjirning tarmoqlaridagi toklar va barcha tugunlari orasidagi kuchlanishlar pasayishini aniqlash mumkin bo‘lsa, bunday zanjirni tahlil qilish mumkin, deb hisoblanadi.
Agar ixtiyoriy elektr zanjirdagi (m+1) tugunlardan bittasini [masalan, (m+1) tugunni] ajratib olib, uning potentsiali nolga tenglashtirilsa (𝜑𝑚+1 = 𝜑0 = 0), u holda qolgan barcha tugunlarning potentsiali ana shu tugunga nisbatan aniqlanadi:
𝜑10 = 𝜑1 − 𝜑0 = 𝜑1;
𝜑20 = 𝜑2 − 𝜑0 = 𝜑2; boshqa m ta tugun uchun
𝜑𝑚0 = 𝜑𝑚 − 𝜑0 = 𝜑𝑚
Eslatma! Agar manbalar zanjirga ajratayotgan quvvat iste’molchilarda sarflanayotgan quvvatdan 2% dan ko‘pga farq qilmasa, quvvatlarining tenglik sharti bajarilgan hisoblanadi.
Berilgan elektr zanjirining Multisim dasturida yig‘ilgan holati va
Adabiyotlar ro‘yxati
A.A. Tulyaganov, S.S. Parsiev, V.A. Tulyaganova, U.M. Abdullayev. Elektr zanjirlar nazariyasi. (o‘quv qo‘llanma). T.: Aloqachi, 2018, 144 bet.
А.С. Каримов, М.М. Мирҳайдаров, Б.А. Абдуллаев. “Электротехника ва Электроника асослари”. (дарслик). T.:Ўқитувчи, 1995, 468 бет.
Thomas F. Schubert, Jr., Ernest M. Kim. Fundamentals of Electronics Book 1: Electronic Devices and Circuit Applications, 2014,
В.Т. Еременко, А.А. Рабочий, А.П. Фисун, И.И. Невров, А.В. Тютякин, А.Е. Георгиевский. Oсновы электротехники и электроники. Учебник. Орел, 2012
John Bird. Electrical Circuit Theory and Technology, Fifth edition, Simultaneously published in the USA and Canada, 2014
|
