|
Elektronikaning
|
| bet | 2/4 | | Sana | 03.07.2024 | | Hajmi | 168,96 Kb. | | #266506 |
Bog'liq elektronika sxemalar 2n – MDYA p – MDYA " "
n-p-n
p-n-p
" "
p-n- n
n-p-n
" "
n – BT p – BT "
KMDYA tranzistorli elektron kalit nechta tranzistordan iborat ikkita
bitta uchta to`rta
Bipolayar tranzistorli elektron kalit invertor
qo`shish ko`paytirish ayrish
ko’p emitterli tranzistor asosidagi sxema tranzistor – tranzistorli mantiq
integral –injektsion mantiq emitterlari bog’langan mantiq ko’p emitterli mantiq
ko’p kollektorli tranzistor asosidagi sxema integral –injektsion mantiq
tranzistor – tranzistorli mantiq emitterlari bog’langan mantiq ko’p kollektorli mantiq
…………… sxemasi: 1 ta manba, ko`p emitterli transistor, bipolyar transistor, 2 ta resistor, chiqish elektrodi dan tashkil topgan. sodda invertorli tranzistor – tranzistorli mantiq ME
integral –injektsion mantiq KMDYA
emitterlari bog’langan mantiq
ME tezkorligini oshirish muammosi Philips va IBM firmalari tomonidan BT asosida negiz elementi yaratilishiga sabab bo’ldi.
integral –injektsion mantiq tranzistor – tranzistorli mantiq emitterlari bog’langan mantiq
murakkab tranzistor – tranzistorli mantiq
Statik holatda KMDYA-tranzistorlarda bajarilgan elementlar quvvat iste’mol …… qilmaydi
qiladi
juda ko`p talab qiladi ko`p talab qiladi
… axborotlarni qabul qilish, uzatish va qayta ishlashda yorug‘lik signallarni elektr signallarga va aksincha o‘zgartirish bilan bajariladigan elektron qurilmalar ishlab chiqish, yaratish va amaliy qo‘llash bilan
shug‘ullanadi. optoelektronika akustikelektronika nanoelektronika mikroelektronika
Yarimo‘tkazgichli elementlarning elektr qarshiligi larda qo‘llaniladi.
fototrezistor fotodiod fototranzistor fotovarikap
Bitta p-n o‘tishga ega bo‘lgan fotoelektrik asbob deb ataladi.
fotodiod fotorezistor fototranzistor fototiristor
…………….– bitta p-n o‘tishga ega bo‘lgan, elyektr energiyani nokogerent yorug‘lik nuriga o‘zgartuvchi yarimo‘tkazgich nurlanuvchi elektron asbobdir nurlanuvchi diodlar
fotorezistor fototranzistor fotovarikap
… ….- qattiq jismli yarimo‘tkazgichli fotoelektron asbob bo‘lib, uchta qatlamga ega
fototranzistor nurlanuvchi diodlar fotodiod fotorezistor
Fotoranzistor- qattiq jismli yarimo‘tkazgichli fotoelektron asbob bo‘lib, …… qatlamga ega uchta
ikkita beshta to`rta
Fotorezistorlar turga bo‘linadi
ikkita uchta to`rtta beshta
Fotorezistorlar… asoslangan bo`ladi
ichki va tashqi fotoeffektga ichki va gibridli fotoeffektga gibridli va tashqi fotoeffektga
gibridli va kombinasion fotoeffektga
Nurlanuvchi diodlarning energetik xarakteristikasi sifatida dan foydalaniladi.
kvant chiqishi kvant kirishi energetik zona nurdan
Yapon Syudzi Nakamure 1993 yili ko‘k yorug‘lik diodini yaratdi. Bu kashfiyot qizil (Red), yashil (Green) va ko‘k (Blue) yorug‘lik diodlari yordamida olish imkonini yaratdi.
ixtiyoriy rang (RGB) qizil rang
yashil rang sariq rang
…….– soatlar, o‘lchov asboblari, maishiy texnika indikatorlarida 0 dan 9 gacha bo‘lgan sonlarni va ba’zi harflarni ko‘rsatib berish uchun mo‘ljallangan element. yettisegmentli yorug‘lik diodili indikator
segmentli yorug‘lik diodili indikator yorug‘lik diodili indikator
diodili indikator
………… fotodiod kabi yorug‘lik nuridan foydali va sifatli kuchlanish hosil qilishda ishlatiladi. fototranzistor
nurlanuvchi diodlar fotoqarshilik fotorezistor
… larning asosiy vazifasi – raqamli hamda analog signal uzatuvchi va qabul qiluvchilarni samarali galvanik ajratishdir.
optron fototranzistor nurlanuvchi diodlar fotorezistor
… raqamli va impuls qurilmalarda, analog signallarni uzatuvchi qurilmalarda, avtomatika tizimlarida yuqori voltli ta’minlash manbalarida kontaktsiz boshqarish va boshqalar uchun qo‘llaniladi.
optojuftliklar fototranzistor nurlanuvchi diodlar fotorezistor
fotorezistor - yarimo‘tkazgichli asbob (datchik) bo‘lib, yorug‘lik nuri ta’sirida o‘zgartiradi
o‘z ichki qarshiligini tok kuchini kuchlanishni quvvatini
… optik aloqa liniyalarida, indikasiya qurilmalarida, optoelektron juftliklarda va yaqin kelajakda elektr yoritgich asboblarni almashtirishda qo‘llaniladi.
nurlanuvchi diodlar fotodiodlar fototranzistor optron
…………. deb, analog signallar ustidan turli amallarni bajarishga mo’ljallangan, differensial kuchaytirish prinsipiga asoslangan, kuchlanish bo’yicha katta kuchaytirish koeffisientiga ega bo’lgan integral o’zgarmas tok kuchaytirgichiga aytiladi.
operatsion kuchaytirgich barqaror tok generatori differensial kuchaytirgich chiqish kaskadi
… qo’shish, ayirish, ko’paytirish, bo’lish, integrallash, differensiallash, masshtablash kabi matematik amallarni bajarishga mo’ljallangan
operatsion kuchaytirgich barqaror tok generatori differensial kuchaytirgich chiqish kaskadi
… analog va raqamli qurilmalarda kuchaytirish, cheklash, ko’paytirish, chastotani filtrlash, generatsiyalash, signallarni barqarorlashda qo’llaniladi
operatsion kuchaytirgich barqaror tok generatori differensial kuchaytirgich chiqish kaskadi
operatsion kuchaytirgichlarga teskari aloqa zanjirlari kiritiladi.
musbat va manfiy n va p
sinxron va nosinxron sinfaz va nosinfaz
Agar signal operatsion kuchaytirgichning inverslaydigan kirishiga berilsa, u holda chiqishdagi signal ……ga siljidi 1800
900
3600
00
Agar signal operatsion kuchaytirgichning inverslamaydigan kirishiga berilsa, u holda chiqishdagi signal …… fazada bo’ladi. bir xil
har hil musbat manfiy
Agar signal operatsion kuchaytirgichning inverslamaydigan kirishiga berilsa, u holda chiqishdagi signal …… fazada bo’ladi. bir xil
har hil musbat manfiy
operatsion kuchaytirgichda qutbli kuchlanish manbai qo’llaniladi.
ikki to‘rt uch besh
operatsion kuchaytirgichda qutbli kuchlanish manbai qo’llaniladi.
ikki to‘rt uch besh
operatsion kuchaytirgichda qutbli kuchlanish manbai qo’llaniladi.
ikki to‘rt uch besh
Inversiya amali …………. y =x|
y =x
y = x1+ x2 y = x1··x
Diz’yunksiya amali ………….
y = x1+ x2 y = x|
y = x
y = x1··x
Kon’yunksiya amali ………….
y = x1··x y = x|
y = x
y = x1+ x2
“2HAM-EMAS” amalini bajaruvchi ME funksiyasi
y =( x1·x2)| у = х1+ х2 у = х
у = х|
“2YOKI-EMAS” amalini bajaruvchi ME funksiyasi
у = (х1+ х2)| у = х1+ х2
у = (х1·х2)| у = х1|+ х| 2
De-Morgan teoremasi
(х0+ х1)|=x0|·x1| (х0+ х1)|=x0·x1 (x0·x1)|= х0+ х1 х0| +х1=x0·x1|
De-Morgan teoremasi
(x0·x1)|=х0|+ х1| (х0+ х1)|=x0·x1 (x0·x1)|=х0+ х1
х0|+ х1=x0·x1| Pirs elementi 2YOKI-EMAS
2HAM-EMAS
2EMAS
2ISTISNO
Sheffer elementi 2HAM-EMAS
2YOKI-EMAS
2 EMAS
2 istisnoli “YOKI” Fotodiod o‘zgartiradi
optik signalni elektr signalga elektr signalni optik signalga elektr signalni elektr signalga issiqlik signalni elektr signalga Fotodiod ......
fotoelektrik asbob termoelektrik asbob
elektr o‘zgartiruvchi asbob elektr yoritgich asbob Nurlanuvchi diod ...... elektr yoritgich asbob fotoelektrik asbob termoelektrik asbob
elektr o‘zgartiruvchi asbob
Qaysi oddiy IS kichik deb ataladi K<=1
1
2 K>3
Qaysi IC o‘rtacha deb ataladi 1
2 K<=1 K>3
Qaysi IC katta deb ataladi 2
1 K<=1 K>3
Qaysi IC o‘ta katta deb ataladi K>3
2
1 K<=1
… deganda MEning xalaqitlarga ta’sirchan emasligi tushuniladi.
xalaqitbardoshlik kvantlash
signalni shakllantirish kodlash
MEning asosiy statik xarakteristikasi chiqish kuchlanishining kirish kuchlanishiga boliqligi xarakteristikasi deb ataladi.
amplituda uzatish amplituda chastota amplituda faza amplituda
… boliqligi amplituda uzatish xarakteristikasi deb ataladi.
chiqish kuchlanishining kirish kuchlanishiga amplitudaning chastotaga
amplitudaning fazaga
chiqish kuchlanishining kirish tokiga
… qurilmalar deb, chiqish signallari kirish o’zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, ikkita vaqt momentiga ega bo’lgan, xotirasiz mantiqiy qurilmalarga aytiladi.
kombinatsion
ketma – ketli (tadrijiy) sinxron
nosinxron
Kombinatsion qurilmalar - ikkita vaqt momentiga ega bo’lgan, mantiqiy qurilmalar
xotirasiz xotirali sinxron nosinxron
… qurilmalar deb, chiqish signallari kirish o’zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, hozirgi va oldingi vaqt momentlari uchun, ya’ni kirish o’zgaruvchilarining kelish tartibi bilan belgilanadigan, xotirali
mantiqiy qurilmalarga aytiladi. ketma – ketli (tadrijiy) kombinatsion
sinxron nosinxron
Ketma – ketli (tadrijiy) qurilmalar - kirish o’zgaruvchilarining kelish tartibi bilan belgilanadigan mantiqiy qurilmalar
xotirali xotirasiz sinxron nosinxron
… qo’llash yordamida tranzistor – tranzistorli mantiq elementining tezkorligi oshirilgan
Shottki diodli tranzistorlarini Fotodiodli tranzistorlarini Darlington tranzistorlarini Shiklay tranzistorlarini
… sxemasi asosida 2YOKI-EMAS funksiyasini amalga oshirish mumkin
integral –injektsion mantiq tranzistor – tranzistorli mantiq
Murakkab tranzistor – tranzistorli mantiq BTli kalit
… sxemasi asosida 2HAM-EMAS funksiyasini amalga oshirish mumkin
tranzistor – tranzistorli mantiq MTli kalit
Shottki barerli kalit BTli kalit
MEning amplituda uzatish xarakteristikasining funksiyasi Uchiq=f(Ukir)
Ikir=f(Uchiq) Ukir=f(Ichiq) Uchiq=f(Ikir)
Kuchlanish bo’yicha kuchaytirish koeffitsienti
Ku=Uchiq/Ukir Ki=Ichiq/Ikir Ki=Uchiq/Ikir Ku=Ichiq/Ukir
Tok bo’yicha kuchaytirish koeffitsienti
Ki=Ichiq/Ikir Ku=Uchiq/Ukir Ki=Uchiq/Ikir Ku=Ichiq/Ukir
“2HAM” amalini bajaruvchi ME funksiyasi
|
| |
