|
Elektr maydanınıń superpoziciya prinsipi
|
| bet | 2/3 | | Sana | 29.11.2023 | | Hajmi | 47,57 Kb. | | #107658 |
Bog'liq fizika 10 kl keyingi3. Elektr maydanınıń superpoziciya prinsipi
Elektr maydanın noqatlıq zaryadta payda qıla aladı, biraq kóp jaǵdaylarda elektr maydanın tiykarınan zaryadlar sisteması payda etedi. Eger q , q2, ..., qn zaryadlar sisteması payda qılǵan maydannıń qandayda bir noqatına qs sınaw zaryadın kiritsek, oǵan hár bir zaryad tárepinen, —, —2..... —, kúshler tásir etedi. Sınaw zaryadına tásir etip atırǵan barlıq kúshlerdiń teń tásir etiwshisi tómendegige teń boladı:
F _ — + —2 +... + Fn
Bul jaǵdayda zaryad kiritilgen noqatdaǵı maydannıń kernewliligi tómendegishe boladı:
^ F F + F ,— • + F F F F ^ ^ ^
F _ — _ — 2 n _ — F +••• + —n _ El + F2 +••• + F
4s 4s 4s 4s 4s
bul formula elektr maydannıń superpoziciya prinsipi delinedi hám ol tómendegishe táriyplenedi:
Zaryadlar sistemasınıń belgili bir noqatında payda etilgen elektr maydanı kernewliligi, sistemaǵa kiriwshi hár bir zaryadtıń sol noqatdaǵı maydan kernewlilikleriniń vector jıyındısına teń.
Superpoziciya sóziniń luǵatlıq mánisi qosılıw yaki ustpe-úst túsiw degen mánislerdi bildiredi.
Noqatlıq zaryadlardıń elektr maydan kernewliligi tómendegi formula járdeminde tabıladı:
Bul jerde: к _
Elektr maydan kúsh sızıqları, onıń hár bir noqatına ótkerilgen urınba sol sol noqatdaǵı maydan kernewliligi menen mas túsedi (4.2-súwret)
Elektr maydannıń bir jınslı (jinsli) bolıw shárti koordinataǵa baylanıslı bolmastan,ózgermesten saqlanadı.: E _ const.
Kernewlilik vektorı hámme noqatlarda birdey bolsa bunday maydan bir jinsli elektr maydan delinedi.
77-BET
4. Juwmaqlawshı elektr maydan kernewliligi
Maydandı eki noqatlıq zaryad payda etip atırǵan bolsa, superpoziciya prinsipine kóre, juwmaqlawshı maydan kernewliligi E = E1 + E2 formula menen belgilenedi.
Ulıwmalıq jaǵdayda juwmaqlawshı elektr maydan kernewliligi tómendegi formula járdeminde tabıladı:
E = y]El + E22 + 2-Ej E2 • cos a (3)
Bul jerde: E1 = múyesh.
a nıń arnawlı mánisleri ushın (3) formulanı apiwayı kóriniste keltiriremiz:
a = 0°; elektr maydan kernewlilik vektorları birdey baǵıtta bolsa:
E = E^+E^,
a = n/2 = 90°; elektr maydan kernewlilik vektorları óz-ara tik baǵıtta bolsa: E = •E+E;
a = n = 180°; elektr maydan kernewlilik vektorları qarama-qarsı baǵıtlanǵan bolsa: E = |E1 - e2|;
4.3-súwrette bolsa A hám B noqatlıq zaryadlar C noqatda payda qılǵan juwmaqlawshı elektr maydan kernewliligi kórsetilgen.
Oń zaryad maydanǵa teris zaryad kiritilse yaki teris zaryad maydanǵa oń zaryad kiritilse, juwmaqlawshı elektr maydan kernewliligi artadı.
Oń zaryadlı maydanǵa oń zaryad kiritilse yaki teris zaryadlı maydanǵa teris zaryad kiritilse, juwmaqlawshı elektr maydan kernewliligi kemeyedi.
Elektr maydanǵa kiritilgen ótkizgish ishinde juwmaqlawshı maydan kernewliligi nólge teń boladı.
Másele sheshiw úlgisi
1. Eki noqatlıq zaryadtıń zaryadları q1 = 6 nC hám q2 = - 16 nC hawada bir-birinen r = 5 cm aralıqta jaylasqan. Oń zaryadtan r1 = 3 cm hám teris zaryadtan r2 = 4 cm aralıqta jaylasqan noqatda elektr maydan kernewliliginiń modulın anıqlań.
Berilgeni: Formulası Sheshiliwi
q1 = 6 nC = 6 • 10-9
C q2 = - 16 nC = - 16 • 10-9
C r = 5 cm = 5 • 10-2 m
r1 = 3 cm = 3 • 10-2 m
r2 = 4 cm = 4 • 10-2 m
к = 9 • 109
78-BET
|
| |
