|
Elektrotexnika
|
| bet | 1/4 | | Sana | 17.04.2024 | | Hajmi | 0.71 Mb. | | #198478 |
Bog'liq diyorbek rajabov bitiruv oldi amaliyoti 12-mavzu(2-soat). Ketma-ket qo\'zg\'atishli TM tormozlash
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI TRANSPORT VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI
“ELEKTROTEXNIKA” kafedrasi
BITIRUV OLDI AMALIYOTI
XISOBOTI
Bajardi: Ramazonov B
Qabulqildi: Berdiyorov O’
Toshkent -2024
REJA:
”Узбекистон” Локоматив депоси тарихи
2) сехлар хакида малумот
3) хулоса
,,O’zbekiston Lokomotiv depo’’ tarixi
1900 йил 10 май куни Тошкент шаҳрида Ўрта Осиё темир йўлларининг бош устахоналари ўзининг илк фолитини бошлади. Бу устахоналар асосан паравоз, ваган, темир йўл платформалари ва цистерналарни таьмирлаш ва улар учун зарур бўлган майда эхтиёж қисимларини таёрлаш билан шуғиланди.
Биринчи йилларда ўстаҳона цехлари фақатгина 8 тагина кичик-кичик хоналардан иборат жойларда фаолият юритар эди. Улар ваган, паравоз, ғилдирак ва пилатформаларни таъмирлаш цеҳлари, чуян қўиш, темирчилик цехи, бош омборҳона, идорахона ва электр цехидан иборат эди. Ҳар бир цехни ишлаб чиқариш майдони бир неча квадрат майдондан ошмасди улар ҳозирги заводларнинг шимолий қисмида жойлашган эди. Устахонада 700 киши ишлар эди. Корхона иш куни 10-12 соат давом этарди.
Паравознинг қувати замонавийларникига нисбатан жуда кучсиз эди. Асосан қўл кучида таъмирланган шкедир тизими асосидаги паравоз 15та вагондан ортиғини торта олмасди.
1900 йил янги завод ишга тушган йили унинг устахоналарида атиги 4 та паравоз 13 та ваган 712 та темир йўл ғилдираклари таъмирланиб 120 та чуян ва 29 тона бронза қўйилган эди.
Ўрта Осиё темир йўлларининг бош устахоналари ишчилар шаҳар четида ертўла сифат уйларда яшардилар. Яхши иш ўрганиш ҳам осон бўлмаган, шогиртликка кирганлар аввал югирдаклик кейин эса қора ишларни бажариб юрарди. Ишга кириш учун корхонанинг харбий ва режим рахбари – ратместирнинг махсус рухсатномасини олиш зарур эди.
1905 йил 20 феврал куни иш шароитларига чидай олмаган ишчилар норозилик билдириб кўчаларга чиқдилар. Тошкент темир йўл устахонарини норозилигини Самарқанд, Козон, Ашҳабод, Чор-жуй темирйўлчилари ҳам қўллаб қувватладилар.
Туркистон генерал губирнаторлиги бу иш ташлашнинг оммавий ва сиёсий тус олишидан қўрқиб ишчиларни бир қанча истакларини қондирди, иш кўпи 9 соат қилиб белгиланди, иш кунлари ва байрам кунлари арафасида иш вақти 7 соатгача камайтирилди. Иш ҳақи бироз оширилди ва шу билан бирга Ўрта Осиё темир йўлларининг бош устахоналарида ошҳона кутубхона учун кичик бино қурилди. 1905 йил ноябр ойида Тошкентлик Темирйўлчи усталар шаҳарга чиқиб навбадаги норозилик намойишини ўтказдилар.
Шаҳарга чиққан номойишчилар сони бир неча ўн кишидан иборат эди холос. Шаҳар буйлаб юрган темир йўлчи усталар номойишига 3 минга яқин маҳаллий ахоли қўшилди. Намойишчиларнинг асосий талаблари яшаш шароитини яҳшилаш меҳнатга адолатли хақ тўлашдан иборатдек бўлиб кўринсада, номойишчилар замирида мустабит тизимга қарши қуллик занжирини узиш, озодлик учун бўлган харакат ётарди. 1930 йилдан Ўрта Осиё темир йўллари устахоналари “Қизил Шарқ” заводи деб номлана бошлади ва Болшевиклар мафкураси, тарғиботчиларини таёрлайдиган марказлардан бирига айлантирилди.
1930 йил апрелидан ,,Қизил Шарқ” заводи, Ўрта Осиё темир йўллари бошқармаси иҳтиёридан олиниб, бевосита марказга СССР НКПС таьмирлаш заводларига бутун иттифоқ бирлашмаси тасарруфига ўтказилган. Шу кундан бошлаб ,,Қизил Шарқ” заводи Ўрта Осиё темир Йўллари ва Туркистон – Сибирь темир йўлни таъмирловчи мухим базага айлантирди. То иккинчи жаҳон уришига қадар завод ўз фаолиятини такомиллаштириб борди. Пўлат қўйиш цехлари ташкил топиб, заводнинг бир неча асосий цехлари қайта таьмирланди.
1941 йили Ўзбекистонга эвакуатция қилинган Днепропетровск, Растов, Вранеж, Запрожек каби шаҳарларнинг паравоз таъмирлаш заводлари асбоб-ускуналари ишчилари ва оила аьзоларини жуда қисқа вақт ичида завод ўз ҳудудида жойлаштиради.
1942 йил 12 январда эса заводнинг биринчи бўлиб бронепоезди тайёр бўлди. Заводнинг ишчилари ҳам иккинчи жаҳон ўришига қатнашдилар. Иккинчи жахон уришидан кейинги йилларда ҳам завод фақат Ўзбекистондагина эмас. Балки собиқ иттифоқ миқёсида ҳам муҳим стратегик аҳамиятга эга бўлган корҳоналардан бири эди.1957 йил 6 декабрда заводга “Тошкент паравоз вагон таьмири заводи” деб ном берилди.1959 йилнинг 7 февралда заводда биринчи тепловоз таъмирдан чиқарилди. Шу кундан бошлаб завод тўла равишда тепловозлар таъмирига ўтди ва йил оҳиригача 40 дан зиёд тепловозларни таьмирдан чиқарди. Заводнинг юзлаб ишчилари Тошкент Электромеханика техникумининг тепловоз таьмири бўлимида ўз малакаларини ошириб бордилар.
1965 йилдан завод биринчилардан бўлиб, Чехословакиянинг ЧЭМ-2 туридаги тепловозни таъмирлашга ўтди.
1966 йилнинг 26 апрелдаги Тошкент зил-зиласи заводнинг 27 та катта биносига катта шикаст етказди. Бир йил ичида заводнинг катта қисми таъмирдан чиқарилди.
1967 йилнинг 3 августида завод тарихи музейи тантанали равишда очилди. Завод тарихи музейини ташкил этишда юзлаб ишчилар ва инженерлар қатнашдилар. Музейни хар бир экспонати завод ишчи ва инженерларининг қўли билан таёрланган.
70-80 йилларда Ўрта Осиё, Қозоғистон, Ғарбий ва шарқий Сибирь ҳудудидаги тепловоз ва электровозларни таьмири шу заводга боғлиқ бўлиб турди.
1971 – 1976 йилларда замонавий тепловоз электровозларни таьмирлашни янада такомиллаштириш ва турли эҳтиёт қисимларни тайёрлашни йўлга қўйиш ишларни олиб борилди. 1979 йилда заводни тўлалигича қайта таьмирлаш лойихаси тузилиб, таьмирлаш ишлари 41 миллион маблағ ажратилди ва 1981 йили қайта таьмирлаш ишлари бошлаб юборилди.
Бу таъмирда катта ишлар амалга оширилиб завод анча тикланди. Электровозларни таьмири ва такомиллаштириш мақсадида замонавий талабларга жавоб берувчи янги электромашина цехи қурилди. 1985 йил завод тарихига электромашина цехининг ишга тушиш йили сифатида кирди.
Заводни тўла қайта таьмирлаш даврида чўян қуйиш ва пўлат қуйиш цехлари кенгайиб такомиллашди. Завод барча цехларга янги асбоб - ускуналар ўрнатилди.
Завод қайта таьмирлангандан сўнг замонавий тепловоз ва электровозларнинг мураккаб таьмирини амалга ошириш имконига эга бўлди.
Мустақилликнинг илк йилларида бошлаб ушбу завод ,,Ўзбекистон темир йўллари” компания тасарруфига ўтди ва мустақил Ўзбекистон иқтисодиётидаги стратегик ахамиятга эга вазифаларни бажаришга киришди. Бу бирлашмага Адижондаги механика заводи ҳамда Пахтаободдаги вагон таьмирлаш заводлари бириктирилди. Тошкент тепловоз – вагон таьмирлаш заводи бирлашмасиинг асосий заводи сифатида фаолият кўрсата бошлади. Натижада уч ярим минг ишчи ишлайдиган улкан корхона ташкил топди. Бунда Тошкент тепловоз – вагон таьмирлаш заводининг йигирмадан зиёд цех ва бўлимларида 1,5 мингдан зиёд ишчи – хизматчи, юқори малакали мухандис – техник ходимлар ишламоқда. Деярли барча цехлар қайта таъмирлаб, уларга янги технологик асбоб – ускуналар ўрнатилди. 1993 йилдан бошлаб заводда замонавий талаблар янги таьмирлаш ишлари фаолашиб кетди. Шу йили Тошкент тепловоз – ваган таьмирлаш бирлашмаси Ўзбекистон Республикаси қарорига мувофиқ йўловчи вагонлар таъмирини ташкил этишга киришди.
1994 йил янги ташкил этилга вагон цехи ойида 20 та йўловчи вагон тўла қайта таьмирдан чиқарадиган бўлди.
1995 – 1996 йилларда заводда ,,Ўзбекстон темир йўллар” компаниясинтнг 500 га яқин йўловчи ташувчи вагонлари тўла қайта таьмирдан чиқарилди. 1997 йилдан бошлаб завод ёпиқ ва минерал ўғит ташийдиган вагонлар, Ўзбекистоннинг ,,ЎзДЭУавто” қўшма корхонасида ишлаб чиқарилган ,,Нексия” ,,Дамаз” ,,Тико” русумли автомабилларни ташиш учун мўлжалланган икки қаватли платформалар яратиш ҳамда электровозларни таьмирлаш ишларини йўлга қўйди. Авваллари бундай ишни йўлга қўйиш учун йиллар керак бўлган бўлса, ҳозир бир неча ой ичида амалга оширилмоқда.1998 йили ВЛ-80с русумли электровозни тубдан қайта таьмирлаш, ҳамда махсус юк ташиш вагонларини таьмирлаш ишлари тўла йўлга қўйилди.
Завод 1999 йилдн эьтиборан Чехиянинг ЧМЭ-3 туридаги тепловозларни тубдан таъмирлашни такомилатириб бормоқда. ,, Ўзтемирйўлмаштьамир” ишлаб чиқариш бирлашмаси қўшни Қирғизистон , Қозоғизистон, Тожикистон Республикалари темир йўлларига тегишли тепловоз ва ваганларни таъмирлаб бормоқда .
“Ўзтемирйўлмаштьамир” ишлаб чиқариш бирлашмасининг келгуси режалари ҳам жуда катта Бугунги кунда бирлашма рахбарияти “Ўзбекисон темир йўллари” кампанияси билан биргаликда Германия, Япония, Швейцария, АҚШ каби бир қатор чет давлатларнинг йирик компаниялари ва ҳалқаро молиявий ташкилотлар раҳбарлари билан ўзоро фойдали ҳамкорлик ўрнатиш борасида музокора олиб борилмоқда.
|
| |
